Białków Kościelny
Białków Kościelny – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, w gminie Kościelec[4].
| wieś | |
 Kościół Świętego Stanisława Biskupa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
98[2] |
| Strefa numeracyjna |
63 |
| Kod pocztowy |
62-604[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PKL |
| SIMC |
0287875 |
Położenie na mapie gminy Kościelec  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolskiego  | |
 52°09′52″N 18°34′46″E/52,164444 18,579444[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa konińskiego.
Informacje ogólne edytuj
Wieś położona jest na zachodnim skraju doliny rzeki Kiełbaski, 5 km na południowy zachód od Koła, przy drodze dojazdowej z Kościelca do autostrady A2. Pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1268 r. Była przez wieleset lat własnością królewską w starostwie kolskim. We wsi zachowały się liczne chałupy drewniane, będące przykładem dawnego budownictwa wiejskiego na ziemiach wschodniej Wielkopolski.
We wsi znajduje się Ochotnicza Straż Pożarna (rok założenia - 1922)[5].
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu z 24 kwietnia 1268 roku, kiedy to książę Bolesław Pobożny nadał wsi immunitet ekonomiczny i sądowy. Wieś była wtedy własnością łowczego poznańskiego Bodzęty z rodu Porajów, być może należy go identyfikować z podczaszym księcia Władysława Odonica oraz podkomorzym księcia Przemysła I[6]. Prawdopodobnie już w 1268 roku istniał we wsi kościół[7].
Jeszcze w 1357 roku wieś była własnością rodu Porajów, gdyż wtedy to biskup krakowski Bodzęta wykupił wieś z zastawu od Jana z Płomykowa za kwotę 40 grzywien[8]. Parafia w Białkowie Kościelnym powstała najpóźniej po 1357 roku, a pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1414 roku, w dokumencie Jana XXIII, w którym nakazuje on proboszczowi z Białkowa i innym osobom zwrot określonych dochodów parafii w Brudzewie[7].
Nie wiadomo w jakich okolicznościach wieś stała się własnością królewską, ale po raz pierwszy w dokumentach wzmiankowana jest jako dobro monarsze w 1476 roku[8]. Wieś należała wtedy do tzw. tenuty kolskiej[8]. W 1521 roku w Białkowie znajdował się kościół pw. świętego Stanisława z prawem patronatu króla, w 1528 roku król przekazał jednak prawo patronatu Piotrowi Kmicie[9][10]. We wsi istniała także szkoła parafialna[10].
Kościół edytuj
Drewniany kościół Świętego Stanisława Biskupa z 1809 r. Jest on budynkiem jednonawowym z nieco węższym prezbiterium. Nad jego dwuspadowym dachem góruje wieżyczka na sygnaturkę. Wnętrze przykrywa strop płaski. W neogotyckim ołtarzu barokowe rzeźby: św. Piotr i św. Paweł.
Przyroda edytuj
W Białkowie Kościelnym znajdowało się swego czasu jedyne znane w Polsce aktywne stanowisko lokalnie krytycznie zagrożonego chrząszcza Mecynotarsus serricornis[11][12]. W latach 1997–2000 obserwowano tam liczną populację. Stanowisko to zniszczono w trakcie budowy autostrady A2[11].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4751
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 26 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2014-01-17].
- ↑ Od 100 lat zawsze gotowi do pomocy. Wiekowa jednostka OSP z gratulacjami i życzeniami. [dostęp 2023-09-03].
- ↑ Wieś Białków Kościelny w wiekach średnich, s. 214.
- ↑ a b Wieś Białków Kościelny w wiekach średnich, s. 219.
- ↑ a b c Wieś Białków Kościelny w wiekach średnich, s. 217.
- ↑ Wieś Białków Kościelny w wiekach średnich, s. 221.
- ↑ a b Wieś Białków Kościelny w wiekach średnich, s. 220.
- ↑ a b T. Barłożek, R. Gawroński, K. Komosiński, Sz. Konwerski, R. Matusiak, M. Miłkowski, R. Ruta. Nowe stanowiska Anthicidae (Coleoptera: Tenebrionoidea) w Polsce. „Wiadomości Entomologiczne”. 30 (3), s. 159-169, 2011.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.
Bibliografia edytuj
- * Krzysztof Witkowski, Wieś Białków Kościelny w wiekach średnich, „Rocznik Kolski”, 7, Koło: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kole, 2014, ISSN 1898-1607.
- Piotr Maluśkiewicz, Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Konin: „Apeks”, 1997, ISBN 83-86139-28-5, OCLC 750945451.
- Andrzej Czesław Nowak, Koło, Kłodawa, Uniejów, Dąbie, Przedecz oraz okolice – przewodnik turystyczny, Poznań: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, 1987, ISBN 83-85034-05-6, OCLC 69476907.