Brzeźno Mazurskie
Brzeźno Mazurskie (dawniej, niem. Bergling[4], Brzeźno) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Dąbrówno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Brzeźno Mazurskie[4].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
83[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-120[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0472319 |
Położenie na mapie gminy Dąbrówno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°23′37″N 20°04′58″E/53,393611 20,082778[1]
| |
W Brzeźnie znajduje się żwirownia (Olsztyńsie Kopalnie Surowców Mineralnych SA)[5] oraz gospodarstwo agroturystyczne i domki letniskowe na wynajem.
Historia edytuj
W 1321 r. wielki mistrz krajowy Fryderyk von Wildenberg nadał rycerzom: Piotrowi z Leszcza, Heinemanowi i Konradowi von Wanseno (oraz ich przyjaciołom) 1440 włók w Ziemi Sasinów, z obowiązkiem wystawienie trzydziestu służb zbrojnych. Na tym obszarze powstała wieś Brzeźno Mazurskie (obok innych wsi: Frygnowo, Gąsiorowo, Grzybiny, Mośnica, Ostrowite, Ruszkowo. W czasach krzyżackich wieś pojawia się w dokumentach w roku 1321, podlegała pod komturię w Dąbrównie, były to dobra rycerskie o powierzchni 40 włók[6].
Wieś lokowana ponownie w 1411 r. na czterech włókach (inne źródła podają 40 włók, możliwe więc złe odczytanie z dokumentu źródłowego), w miejscu o staropruskiej nazwie Persing. Majątek rycerski musiał być większy bowiem wielki mistrz Michał Küchmeister w 1420 r. odnowił zaginiony w czasie wojny przywilej lokacyjny na 34 włoki, rycerzowi Michałowo Sarwinowi. Nowy przywilej obejmował także duże i małe sądownictwo. W 1437 r. wielki mistrz Paweł von Russdorf nadał 8 włók Pietrasowi z Gardyn.
W 1467 r. niejaki Pielgrzym z Tymawy otrzymał majątek na prawie chełmińskim. Wiek później, w 1579 majątek ziemski obejmował 9 włók, a na kolejnych 5 włókach gospodarzyli wolni z Lipowa. W 1714 r. znajdowało się w Brzeźnie 24 rolników. W 1785 r. we wsi było 13 "dymów" (gospodarstw domowych). Wolni z tytułu uprawy 1042 mórg ziemi płacili 68 talarów tytułem utrzymania biedoty gminnej.
W 1807 roku w Brzeźnie kwaterowali francuscy kirasjerzy, skutkiem czego 9. tutejszych rolników poniosło straty. W 1820 r. w Brzeźnie było 15 domów ze 189 mieszkańcami. W 1861 r. wieś obejmowała obszar 2245 mórg i zamieszkana była przez 152 mieszkańców. W 1880 roku we wsi mieszkało 225 osób.
Na początku XX w., właścicielem majątku ziemskiego w Brzeźnie był lekarz Stanisław Wilimski, współzałożyciel Banku Ludowego w Dąbrównie, członek Mazurskiej Rady Ludowej, działacz plebiscytowy (plebiscyt z 1920 roku). W tym czasie Brzeźno (Bergling) było małą wsią mazurską, leżącą około 4 km od granicy z Polską, przy trasie kolejowej.
W 1933 r.[7] w miejscowości mieszkało 208 osób, a w 1939 r.[8] – 183 osoby[9].
W 1974 r. do Sołectwa Brzeźno Mazurskie należały miejscowości: wieś Brzeźno Mazurskie, osada Kalborno, wieś Leszcz i PGR PGR Leszcz. Sołectwo należało do gminy Dąbrówko, powiat ostródzki[10].
Bibliografia edytuj
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str. (w tym rozdział: Zygmunt Lietz "Z Dziejów Wsi")
- Mieczysław Orłowicz, "Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii", Agencja Wyd. "Remix", Olsztyn 1991.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11530
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ PGMB | CRH Polska [online], www.oksm.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-02] (pol.).
- ↑ Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- ↑ Stan na 16 czerwca.
- ↑ Stan na 17 maja.
- ↑ Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Osterode. 2006. [dostęp 2013-03-10]. (niem.).
- ↑ Wykaz nazw miejscowości powiatu. Podział administracyjny z 23 marca 1974 roku. W: Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.