Chrząstkowiec
Chrząstkowiec (Polycnemum L.) – rodzaj roślin zielnych zaliczany w zależności od ujęcia systematycznego do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Należy do niego 6 gatunków[4]. Zasięg rodzaju obejmuje północno-zachodnią Afrykę, południową i środkową Europę, rejon Azji Mniejszej i Kaukazu na wschodzie sięga zaś po Azję Środkową (włącznie z chińskim regionem Sinciang)[4]. W Europie rosną cztery gatunki[5]. W Polsce chrząstkowiec polny P. arvense uznawany jest za być może rodzimy, natomiast dwa inne za introdukowane i zadomowione – chrząstkowiec Heuffela P. heuffelii i chrząstkowiec większy P. majus[6]. Rośliny z tego rodzaju introdukowane rosną także w Ameryce Północnej i północnej Europie[4][7].
 Chrząstkowiec polny | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
chrząstkowiec | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Polycnemum L. Sp. Pl. 35. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Nazwa naukowa rodzaju utworzona została z greckich słów poly – „liczny” i kneme – „ramię” w nawiązaniu do licznych i rozesłanych łodyg przypominających szprychy koła[7].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne o pędach rozesłanych lub wzniesionych, nagich lub owłosionych, o łodygach u nasady zwykle gęsto rozgałęzionych[8][7], często brodawkowanych[8].
- Liście
- Dolne naprzeciwległe, górne skrętoległe, wszystkie siedzące. Blaszka u nasady rozszerzona i obłoniona, poza tym szydlasta, trójkanciasta, nitkowata i równowąska, na szczycie zaostrzona lub kolczasta[8], miękka lub sztywna[7].
- Kwiaty
- Obupłciowe, wyrastają pojedynczo w kątach podobnych do liści przysadek. Wsparte są dodatkowo dwoma błoniastymi podkwiatkami kształtu jajowatolancetowatego. Okwiat zredukowany do jednego okółka składającego się 5 błoniastych, jajowatopodługowatych i zaostrzonych listków. Pręciki najczęściej w liczbie 3 (rzadziej 1 lub 5), zrośnięte u nasady w pierścień. Zalążnia spłaszczona, zwieńczona jest krótką, dwudzielną szyjką słupka z dwoma znamionami[8].
- Owoce
- Z owocnią błoniastą[8] lub nieco mięsistą i białawą[7], elipsoidalny, na szczycie ucięty i z krótkim dzióbkiem. Nasiona są elipsoidalne i w owocu ustawione pionowo. Łupina brązowoczarna i brodawkowana[8].
- Rodzaje podobne
- Rośliny bywają mylone z młodymi okazami solanek Salsola[7].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna
Rodzaj należy do plemienia Polycnemeae i podrodziny Polycnemoideae tradycyjnie włączanej do rodziny komosowatych Chenopodiaceae[9]. Ponieważ podrodzina Polycnemoideae w części analiz filogenetycznych okazała się zajmować pozycję bazalną dla komosowatych i szarłatowatych lub siostrzaną względem wąsko ujmowanych szarłatowatych, w systemach współczesnych publikowanych przez Angiosperm Phylogeny Group dominuje szerokie ujęcie szarłatowatych i rodzaj Polycnemum jest do nich włączany[2].
- Gatunki flory Polski[10]
- Polycnemum arvense L. – chrząstkowiec polny, ch. pospolity
- Polycnemum fontanesii Durieu & Moq.
- Polycnemum heuffelii Láng – chrząstkowiec Heuffela
- Polycnemum majus A.Braun ex Bogenh. – chrząstkowiec większy
- Polycnemum perenne Litv.
- Polycnemum verrucosum Láng
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
- ↑ a b c d Polycnemum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-26].
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 734, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 136, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f Leila M. Shultz: Polycnemum Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-26].
- ↑ a b c d e f Anna Stengl-Rejthar: Polycnemum L., Chrząstkowiec. W: Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Adam Jasiewicz (red.). Kraków: PAN, Instytut Botaniki im. W. Szafera, 1992, s. 170. ISBN 83-85444-06-8.
- ↑ Genus Polycnemum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-26].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.