Cibórz (województwo lubuskie)

Cibórz (niem. Tiborlager) – osada w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Skąpe.

Cibórz

osada
Typowa ulica osady Cibórz
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	świebodziński
Gmina	Skąpe
Liczba ludności (2012)	898
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	66-213
Tablice rejestracyjne	FSW
SIMC	0913539
Położenie na mapie gminy Skąpe Cibórz
Położenie na mapie Polski Cibórz
Położenie na mapie województwa lubuskiego Cibórz
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego Cibórz
52°08′45″N 15°24′14″E

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Położenie

Cibórz leży na terenach nizinnych z niewielkimi pagórkami, gęsto zalesionych. Jako dawne osiedle wojskowe posiada plan regularny. Południowo-wschodnią granicę miejscowości stanowią jezioro Ciborze oraz niewielka rzeka Ołobok. W pobliżu znajdują się wsie: Międzylesie (1 km), Skąpe (3 km) i Rokitnica (4 km).

Osada jest położona w południowej części pasa Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego.

Na wschód od osady przebiega droga wojewódzka nr 276 łącząca Krosno Odrzańskie ze Świebodzinem.

Historia

Dawne koszary w Ciborzu, obecnie szpital dla nerwowo i psychicznie chorych

Teren na którym powstał Cibórz, należał na początku lat 30. XX w. do katolickiej parafii w Mühlbock (ob. Ołobok).

Miejscowość powstała przed II wojną światową, gdy w 1934 władze niemieckie podjęły decyzję o budowie – na wschód od wsi Międzylesie – koszar przeznaczonych dla Wehrmachtu. Budowę rozpoczęto 6 czerwca 1936. Po ok. 16 miesiącach ukończono 25 budynków koszarowych i administracyjnych, a 15 kolejnych było w trakcie budowy. 6 października 1937 w koszarach rozlokowano ok. 700 żołnierzy niemieckiego 122 Batalionu Piechoty Granicznej. Cały kompleks koszarowy mógł pomieścić ok. 6 tys. żołnierzy. Ostatecznie ukończono go po ponad dwóch latach budowy.

21 czerwca 1940 w wydzielonej części koszar utworzono Oflag III B Tiborlager – obóz jeniecki dla oficerów. Pierwszy transport, liczący ok. 2 tys. jeńców, został przyjęty 24 lipca 1940 – byli to oficerowie belgijscy wzięci do niewoli podczas obrony Liège i Brukseli. Funkcję komendanta obozu pełnił generał major Hans Fogelein. 1 marca 1941, po wydaniu przez władze niemieckie rozkazu ewakuacji obozu, ponad 3 tys. jeńców przetransportowano do Oflagu II A Prenzlau.

30 stycznia 1945 dawny obóz i koszary zostały przejęte przez wojska radzieckie i w znacznym stopniu zdewastowane.

W 1946 koszary obsadzili żołnierze 4 Łużyckiego Pułku Saperów, zaś w maju 1948 przejął je 13 Pułk Piechoty 5 Saskiej Dywizji Piechoty, który stacjonował tam do połowy 1956.

W 1958 w opuszczonych koszarach utworzony został szpital psychiatryczny, obecnie największy w województwie lubuskim. Pierwszych pacjentów przyjął w końcu czerwca 1958. W latach 80. XX w. kompleks szpitalny obejmował 116 obiektów murowanych (pawilony szpitalne, budynki administracyjne i gospodarcze oraz mieszkalne dla personelu szpitalnego). Ewidencją konserwatorską objęty jest historyczny układ wsi, 47 dawnych budynków koszarowych, 8 innych budynków oraz wodociąg w budynku nr 11.

Demografia

Pod względem liczby mieszkańców osada Cibórz zajmuje pierwsze miejsce w gminie – w końcu grudnia 2011 mieszkało w niej 929 osób (ponad dwukrotnie więcej niż w siedzibie gminy), co stanowiło 18,5% liczby ludności gminy Skąpe. Przyczyną tak dużego zaludnienia Ciborza jest funkcjonowanie w osadzie Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych.

Zmiany liczby mieszkańców Ciborza

Rok	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
Liczba mieszk.	968	969	968	974	958	958	946	929	898

Obiekty bojowe Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego

• Panzerwerk 623 – schron bojowy w pobliżu jeziora Ciborze, ok. 300 m od drogi Cibórz – Skąpe. Zbudowany w 1936, posiadał odporność klasy B i powierzchnię 285 m². Pierwotnie był wyposażony w półkopułę typu 2P7, dzwon obserwacyjny 23P8, kopułę sześciostrzelnicową 20P8 oraz moździerz maszynowy (żaden z tych elementów do dziś się nie zachował).
• Panzerwerk 625 – jedyny dwukondygnacyjny schron bojowy na terenie gminy Skąpe, w pobliżu skrzyżowania dróg Rokitnica – Skąpe i Cibórz – Skąpe. Zbudowany w latach 1935–36, posiadał odporność klasy B i powierzchnię 240 m². Wewnątrz znajdował się garaż dla armaty przeciwpancernej. Na ścianie w wartowni zachowały się kolorowe oznakowania kabli wraz z ich niemieckimi opisami.

Zobacz też

• Jezioro Ciborze

Bibliografia

• Publikacje prasowe
  • Wiktor Lemiesz. Kim był agent „1225”?. „Gazeta Lubuska – Magazyn”. Nr 113 (?), lata 80. XX w. brak numeru strony (Skan artykułu zawiera praca Sergiusza Jackowskiego Dzieje nad strumykiem – zob. s. 4 w przyp.).

• Publikacje internetowe
  • SergiuszS. Jackowski SergiuszS., Dzieje nad strumykiem [online], Portal Ziemia Lubuska > HISTORIA > Wspomnienia > Wspomnienia Sergiusza Jackowskiego. ziemialubuska.pl [on-line], 1999 [dostęp 2012-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-23] .
  • Rada Gminy Skąpe: Plan rozwoju lokalnego gminy Skąpe na lata 2008–2013 (Załącznik nr 1 do Uchwały nr XVIII/127/2008 Rady Gminy Skąpe z dnia 31 marca 2008 r.). Portal gminy Skąpe > Dokumenty strategiczne. skape.pl [on-line], 2011-08-10. s. 9. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-12)].
  • Rys historyczny i stan obecny Szpitala [online], Strona Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Ciborzu > Rys historyczny. ciborz.eu [on-line] [dostęp 2012-09-14] [zarchiwizowane z adresu 2009-04-08] .
  • Urząd GminyU.G. Skąpe Urząd GminyU.G., Liczba mieszkańców Gminy Skąpe w poszczególnych miejscowościach [online], Portal gminy Skąpe > Mieszkańcy > Demografia > Liczba mieszkańców. skape.pl [on-line] [dostęp 2013-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] .
  • Urząd GminyU.G. Skąpe Urząd GminyU.G., Osada Cibórz [online], Portal gminy Skąpe > Informacje ogólne > Miejscowości > Cibórz. skape.pl [on-line], 31 października 2011 [dostęp 2012-09-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-19] .

Linki zewnętrzne

• Historia koszar Wehrmachtu i Oflagu III B Tiborlager (cz. II pracy Sergiusza Jackowskiego Dzieje nad strumykiem; zaw. plan Ciborza i ilustr.)
• Galeria dawnych i współczesnych zdjęć Ciborza. tiborlager.blog.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)].