Cyryl ze Scytopolis

palestyński mnich, hagiograf

Cyryl ze Scytopolis, gr. Κύριλλος ὁ Σκυθοπολίτης Kyrillos ho Skythopolitēs, łac. Cyrillus Scythopolitanus (ur. ok. 524 w Scytopolis, zm. po 599 w Mar Saba) – bizantyński mnich i hagiograf, autor żywotów świętych pustelników: Saby, Eutymiusza, Jana Hezychasty i Cyriaka.

Cyryl ze Scytopolis
Data i miejsce urodzenia

ok. 524
Scytopolis

Data i miejsce śmierci

po 599
Mar Saba

Język

grecki

Dziedzina sztuki

żywoty świętych

Ważne dzieła
  • Żywot św. Saby
  • Żywot świętego Eutymiusza

Życiorys

edytuj

Nieliczne wiadomości o życiu Cyryla pochodzą z uwag autobiograficznych rozsianych po jego twórczości. Urodził się około 524 roku w Scytopolis w Galilei. We wczesnej młodości został mnichem w rodzinnym mieście. Przebywał potem na Pustyni Judzkiej, około trzydziestego roku życia wstąpił do monasteru – ławry świętego Eutymiusza, w której spędził niemal 11 lat. Tamtejsza reguła (ustanowiona dla dużego klasztoru lub dla ich zespołu) zezwalała mnichom na tylko jedną rozmowę w tygodniu. Wskutek tego nazywano ich hezychastami (milczącymi). Po opuszczeniu tej ławry Cyryl został hezychastą w Wielkiej Ławrze św. Saby, przyjaciela jego rodziców, którego obrał sobie za ojca duchowego[1].

Twórczość

edytuj

W latach 554-556 Cyryl napisał swe cztery główne utwory biograficzne, rozpoczynając od obszernego Żywota św. Saby, swojego mistrza. Oprócz żywota zmarłego w 532 roku świętego, zamieścił tam dzieje drugiego sporu ortodoksji z orygenistami, wyznawcami pochodzącej od Orygenesa teorii apokatastazy (powrotu dusz i ludzi w ramach cyklu kosmicznego do pierwotnej jedności z Bogiem), a także historię monastycyzmu palestyńskiego. Kolejno napisał Żywot świętego Eutymiusza (zm. 473), założyciela klasztoru cenobitycznego, w którym także sam wcześniej przebywał, jak również Żywot św. Jana Hezychasty z Ławry św. Saby (zm. 559) i Żywot św. Cyriaka (zm. 556)[1].

Kolejne żywoty Cyryla nie dorównywały poprzednim oryginalnością i rozległością tematu. Jego Żywot św. Teogniosa, biskupa z Betelii (zm. 522) i Żywot św. Teodozjusza (zm. 529) opierały się na wcześniejszych biografiach Pawła Helladika i Teodora z Petry. Żywot św. Abramiusza, biskupa Kratei (zm. 557), znany tylko z przekładu arabskiego, czy przypisywany mu Żywot św. Gerazyma, nasuwają badaczom przypuszczenie, iż jako hagiograf zamierzał opracować żywoty wszystkich znanych mu mnichów palestyńskich[2].

Cyryl niejednokrotnie narzekał na brak odpowiedniego wykształcenia retorycznego. Pisał jednak językiem obrazowym, stylem żywym, niewyszukanym. W opisie przedstawianych zdarzeń i w ich datowaniu zachowywał dokładność, sumiennie też przedstawiał kontrowersje teologiczne, co nadaje mu cechę wiarygodnego źródła wiadomości[2].

Polskie wydania twórczości

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Jurewicz 1984 ↓, s. 62.
  2. a b Jurewicz 1984 ↓, s. 63.

Bibliografia

edytuj