Czyrak, dawniej furunkuł[1] (łac. furunculus) – ropne zapalenie okołomieszkowe z wytworzeniem czopa martwiczego, mające postać z początku guzka, potem guzka z krostą, spowodowane zakażeniem gronkowcowym. W przypadku licznych czyraków stosuje się termin czyraczność lub czyrak mnogi (łac. furunculosis), a jeśli znajdują się one blisko siebie i łączą w jedną zmianę, nazywa się je karbunkułem lub czyrakiem gromadnym (łac. carbunculus). Karbunkuł występuje najczęściej na karku.

Ropień skóry, czyrak i czyrak gromadny
furunculus
Ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

L02

Etiologia

edytuj

Czynnikiem etiologicznym czyraka są bakterie Gram-dodatnie, najczęściej z nich gronkowiec złocisty[2]. Czyraczności sprzyjają choroby przemiany materii, przede wszystkim cukrzyca, choroby nerek, niedobory immunologiczne, a także ogólne wyniszczenie.

Objawy i przebieg

edytuj

Ewolucja zmian jest następująca: początkowo tworzy się naciek zapalny w otoczeniu mieszka włosowego i drobny sinoczerwony guzek. Po upływie kilku dni na szczycie guzka powstaje krosta, pod którą wytwarza się martwica. Następnych kilka dni przynosi samoistne pęknięcie krosty i ewakuację mas martwiczych. Po wygojeniu się ranki powstałej wskutek oddzielenia się mas martwiczych często pozostaje niewielka blizna.

Z objawów podmiotowych występuje duża bolesność w okresie tworzenia się czyraka.

Powikłania

edytuj

Czyraki w okolicy przedsionka nosa i wargi górnej (czyli tak zwanego trójkąta śmierci) oraz oczodołu mogą być powikłane przejściem zakażenia na zatoki jamisteopony mózgu.

Różnicowanie

edytuj
  • Grzybica głęboka owłosionej skóry głowy, zwłaszcza skóry brody (tinea barbae).

Leczenie

edytuj

Stosuje się kompresy ichtiolowe i chirurgiczne nacięcie czyraka po wytworzeniu czopa martwiczego. W czyraczności wdraża się celowaną antybiotykoterapię i środki ogólnie wzmacniające.

Klasyfikacja ICD10

edytuj
kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: L02 Ropień skóry, czyrak i czyrak gromadny
ICD-10: L02.0 Ropień skóry, czyrak i czyrak gromadny twarzy
ICD-10: L02.1 Ropień skóry, czyrak, czyrak gromadny szyi
ICD-10: L02.2 Ropień skóry, czyrak, czyrak gromadny tułowia
ICD-10: L02.3 Ropień skóry, czyrak, czyrak gromadny pośladka
ICD-10: L02.4 Ropień skóry, czyrak, czyrak gromadny kończyny
ICD-10: L02.8 Ropień skóry, czyrak, czyrak gromadny o innej lokalizacji
ICD-10: L02.9 Nieokreślony ropień skóry, czyrak, czyrak gromadny

Przypisy

edytuj
  1. Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Wyd. 9. (rozszerzone). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1975, s. 344.
  2. Diagnostyka bakteriologiczna, Eligia M. Szewczyk (red. nauk.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2019.

Bibliografia

edytuj
  • Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.