Wikipedia

Dalea

rodzaj roślin

Dalea, niedołupin[6] (Dalea L.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje 192 gatunki[3]. Występują one w Ameryce Północnej i wzdłuż Andów w Ameryce Południowej od środkowej Kanady na północy po północną Argentynę na południu[3][7]. Największe zróżnicowanie jest w Meksyku, skąd znanych jest ok. 115 gatunków, z czego 75 to endemity tego kraju. Liczne gatunki rosną też na północ od Meksyku (23 gatunki to endemity Stanów Zjednoczonych i Kanady)[7]. Są to kserofityczne rośliny zielne i krzewy, rosnące w różnych formacjach i warunkach siedliskowych, przy czym często na skalistych zboczach, w wąwozach[7] i na terenach pustynnych[8].

Dalea
Ilustracja
Dalea greggii
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

dalea

Nazwa systematyczna
Dalea L.
Opera Var.: 244 (1758)[3]
Typ nomenklatoryczny

D. cliffortiana Willdenow[4]

Synonimy
  • Cylipogon Raf.
  • Gatesia Bertol.
  • Jamesia Raf.
  • Kuhnistera Lam.
  • Parosela Cav.
  • Petalostemon Michx.
  • Thornbera Rydb.[3]
Homonimy

Dalea Mill. = Browallia L.[5]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Dalea feayi
Dalea candida
Dalea formosa

Nazwa rodzaju upamiętnia angielskiego botanika, aptekarza i lekarza – Samuela Dale'a (1659–1739).

Korzenie Dalea purpurea są żute ze względu na ich walory smakowe, a z liści tego gatunku sporządza się aromatyczne napary. Inne gatunki stosowane są jako lecznicze, ozdobne, pastewne, do ochrony gruntów przed erozją, pędy bywają wykorzystywane w plecionkarstwie i do wyrobu mioteł[7].

Morfologia

edytuj
 
Dalea bicolor
 
Dalea mollisima
Pokrój
Ogruczolone, owłosione lub nagie rośliny zielne (roczne i byliny)[9], krzewy i drzewa[10].
Liście
Skrętoległe, nieparzysto pierzaste, ogonkowe lub siedzące, o różnej liczbie listków (od 3 do ponad 40), które są całobrzegie o kształcie od równowąskiego do eliptycznego i jajowatego. Przylistki szczecinkowate do lancetowatych[9].
Kwiaty
Zebrane w luźne (długoszypułkowe) lub gęste (z kwiatami krótkoszypułkowymi i siedzącymi) kwiatostany typu kłos, grono lub główka. Wspierające kwiatostan podsadki czasem obecne, a czasem ich brak. Przysadki obecne. Kielich jest ma działki równe lub prawie równe, jest krótszy lub dłuższy od rurki korony[9]. Działki czasem ościste[10]. Korony zwykle niebieskie lub fioletowe[10], żagielek szeroki[10][9]. Pręcików jest 5, 9 lub 10[9].
Owoce
Strąki mniej lub bardziej zamknięte w kielichu, zawierające pojedyncze nasiono[10][9].

Systematyka

edytuj
 
Dalea ornata
 
Dalea pinnata
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów plemienia Amorpheae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[5].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-21] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-21] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Dalea L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-12-21].
  4. ↑ Dalea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-12-21].
  5. ↑ a b Genus Dalea L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-12-21].
  6. ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 242. (pol.).
  7. ↑ a b c d G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 304. ISBN 978-1-900347-80-8.
  8. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 274, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ a b c d e f Woods, M., W.S. Hughes, The genus Dalea (Fabaceae) in Alabama, „Phytoneuron”, 2013, s. 1–12 [dostęp 2023-12-21].
  10. ↑ a b c d e Carmen Ulloa Ulloa, Peter Moller Jorgensen, Dalea Lucanus, [w:] Arboles y arbustos de los Andes del Ecuador [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-21].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dalea&oldid=72987965”