Dedal
Dedal (gr. Δαίδαλος Daídalos, łac. Daedalus) – w mitologii greckiej architekt i wynalazca. Ojciec Ikara. Mąż Naukrate (niewolnicy Minosa)[1][2].
| architekt i wynalazca | |
 Dedal i Ikar | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Rodzina | |
| Matka |
Atena |
| Żona |
Naukrate |
| Dzieci | |
Dedal był synem Metiona lub Palamona, wnukiem Eupalamosa, prawnukiem króla ateńskiego Erechteusa[3]. Według innych źródeł był synem Eupalamosa i Alkippe[1], Merope lub Ifinoe[2].
Dedal był wszechstronnym artystą. Miasta zamawiały u niego posągi bogów i bohaterów[4]. Uważano go za twórcę nowego stylu w sztuce – przedstawiał swoje rzeźby w ruchu i z otwartymi oczami[3]. Powszechnie podziwiano kunszt artysty, jego rzeźby wyglądały jak żywe[4]. W wielu świątyniach kapłani przymocowywali posągi łańcuchami, żeby nie uciekły[5]. Istnieje legenda, że Herakles widząc rzeźbę Dedala sądził, że żywy człowiek go atakuje i zaczął rzucać w niego kamieniami[4]. Był także wynalazcą różnych narzędzi, takich jak: świder, grundwaga[4], siekiera[3][5]. Według innego źródła był kowalem, a sztuki tej nauczyła go Atena [2].
Dedal pochodził z Aten, jednak uciekł z nich po zabiciu swojego siostrzeńca Talosa, któremu zazdrościł wynalezienia piły i koła garncarskiego[3][1]. Schronił się na Krecie, gdzie pracował jako wynalazca na dworze Minosa. Zbudował wtedy w Knossos[3] Labirynt, pałac o skomplikowanym układzie korytarzy, gdzie król zamknął Minotaura[1]. Gdy król zabronił mu powrotu do ojczyzny i zamknął w tymże labiryncie, Dedal wraz z synem uciekł z niej na skrzydłach zrobionych własnoręcznie z piór i wosku. W trakcie ucieczki Ikar zginął, gdyż podleciał za blisko słońca i rozgrzane przez słońce skrzydła uległy zniszczeniu[4]. Po długich poszukiwaniach Dedal odnalazł szczątki syna na wyspie, którą nazwano na cześć Ikara – Ikarią, a morze do którego spadł – Ikaryjskim[4][3].
Dedal pochował syna, a sam dotarł do Sycylii[4], do króla Kakalosa[1], (lub wrócił do Aten)[3][5] , gdzie zbudował świątynię Apolla, w której umieścił swoje skrzydła, jako ofiarę dla tego boga. Według innego źródła świątynię Apollina wybudował w Kumaj w pobliżu Neapolu, gdzie najpierw wylądował[2]. Na Sycylii wykopał też sztuczne jezioro i na stromych skałach wybudował gród warowny, w którym jego nowy pan przechowywał swoje skarby[4]. Dedal dożył późnej starości[4].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1990, ISBN 83-04-01069-0.
- ↑ a b c d Robert Graves, Mity greckie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.
- ↑ a b c d e f g Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Zdzisław Piszczek). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988, ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ a b c d e f g h i Jan Parandowski, Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Londyn: Wydawnictwo Puls, 1992, ISBN 0 907587 85 2.
- ↑ a b c Wanda Markowska, Mity Greków i Rzymian, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1973.