Wikipedia

Delfin (rodzaj ssaków)

rodzaj morskich ssaków
(Przekierowano z Delfin (rodzaj ssaka))

Delfin[8] (Delphinus) – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Delphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Delfin
Delphinus
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Delfin zwyczajny (D. delphis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Podrodzina

Delphininae

Rodzaj

delfin

Typ nomenklatoryczny

Delphinus delphis Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wszystkich oceanach świata[9][10][11].

Morfologia

edytuj

Długość ciała 150–230 cm; masa ciała do 200 kg[12][10].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu publikacji swojego autorstwa o tytule Systema Naturae[1]. Linneusz wymienił trzy gatunki – Delphinus delphis Linnaeus, 1758, Delphinus orca Linnaeus, 1758 i Delphinus phocoena Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Delphinus delphis Linnaeus, 1758.

Etymologia

edytuj
  • Delphinus: gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[13].
  • Delphax: gr. δελφαξ delphax, δελφακος delphakos ‘świnka’[14].
  • Rhinodelphis: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[15]. Gatunek typowy: Wagner wymienił kilkanaście gatunków – Delphinus delphis Linnaeus, 1758, Delphinus loriger Wiegmann, 1840 (= Delphinus delphis Linnaeus, 1758), Delphinus longirostris G. Cuvier, 1829 (= Delphinus delphis Linnaeus, 1758), Lagenorhynchus albirostris J.E. Gray, 1846, Delphinus leucoramphus Lacépède, 1804 (= Delphinus peronii Lacépède, 1804), Delphinus plumbeus G. Cuvier, 1829, Delphinus pseudodelphis Schlegel, 1841 (= Steno attenuatus J.E. Gray, 1846), Delphinus coeruleo-albus Meyen, 1833, Delphinus reinwardtii Schlegel, 1841 (= Delphinus bredanensis G. Cuvier, 1828), Delphinus abusalam Rüppell, 1842 (= Delphinus aduncus Ehrenberg, 1833), Delphinus amazonicus Spix & Martius, 1831 (= Delphinus geoffrensis de Blainville, 1817), Delphinus superciliosus Schlegel, 1841 (= Delphinus (Grampus) obscurus J.E. Gray, 1828), Delphinus planiceps Schlegel, 1841 (= Delphinus bredanensis G. Cuvier, 1828), Delphinus tursio Fabricius, 1780 (nomen dubium), Delphinus eschrichtii Schlegel, 1841 (= Delphinus (Grampus) acutus J.E. Gray, 1828), Delphinus novae zeelandiae J.A. Wagner, 1846 (= Delphinus delphis Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Delphinus delphis Linnaeus, 1758[16].
  • Delphis: gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus delphis Linnaeus, 1758.
  • Eudelphinus: gr. ευ eu ‘typowy’; δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[17]. Gatunek typowy: Autorzy wymienili cztery gatunki – Delphinus delphis Linnaeus, 1758, Delphinus longirostris G. Cuvier, 1829 (= Delphinus delphis Linnaeus, 1758), Eudelphinus tasmaniensis Van Bénéden & P. Gervais, 1879 (= Delphinus delphis Linnaeus, 1758) i Eudelphinus fulvo-fasciatus Van Bénéden & P. Gervais, 1879 (= Delphinus delphis Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Delphinus delphis Linnaeus, 1758[18].
  • Mamdelphinus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku, polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[19].

Podział systematyczny

edytuj

Do rodzaju należą dwa występujące współcześnie gatunki[20]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[8] Podgatunki[12][9][10][21] Rozmieszczenie geograficzne[12][9][10][21] Podstawowe wymiary[12][10][21][c] Status
IUCN[22]
Delphinus bairdii Dall, 1873 gatunek monotypowy wody w okolicach Monterey Bay i Zatoki San Francisco w Kalifornii, na południe do nieco na południe od krańca Kalifornii Dolnej, a następnie na północ w całej Zatoce Kalifornijskiej; pojawiają się coraz częstsze są zapisy dalej na północ niż tradycyjne granice zasięgu w środkowej Kalifornii DC: 193–265 cm
MC: do 200 kg 		 NE 
Delphinus delphis Linnaeus, 1758 delfin zwyczajny 3 podgatunki północny i południowy Ocean Spokojny, północny i południowy Ocean Atlantycki i Ocean Indyjski (włącznie z wieloma zamkniętymi lub pół-zamkniętymi zbiornikami wodnymi (południowa Zatoka Kalifornijska, Morze Karaibskie, Morze Śródziemne, Morze Czarne, Zatoka Perska, Morze Czerwone, Zatoka Tajlandzka, Morze Japońskie i Morze Ochockie)); dokładne granice zasięgu nie są dobrze udokumentowane na wielu obszarach DC: 164–237 cm
MC: do 200 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również mioceński gatunek wymarły[23]:

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Nowa nazwa dla Delphinus Linnaeus, 1758.
  2. ↑ Młodszy homonim Delphis Wagler, 1830 (Monodontidae).
  3. ↑ DC – długość ciała; MC – masa ciała

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 77. (łac.).
  2. ↑ J.J. Walbaum: Petri Artedi Sueci Genera Pisicum. Cz. 3: Ichthyologiæ Pars III. Grypeswaldiæ: Impensis A.F. Röse, 1792, s. 579. (łac.).
  3. ↑ J.A. Wagner: Der Delphin. W: J.C.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 7. Erlangen: In der Expedition des Schreber'schen Säugthier, 1846, s. 316. (niem.).
  4. ↑ J.E. Gray. On the Cetacea which have been observed in the seas surrounding the British Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 236, 1864. (ang.). 
  5. ↑ P.J. Van Bénéden & P. Gervais: Ostéographie des cétacés vivants et fossiles, comprenant la description et l’iconographie du squelette et du système dentaire de ces animaux, ainsi que des documents relatifs à leur histoire naturelle. Atlas. Paris: A. Bertrand, 1868–1879, s. ryc. xxxix. (fr.).
  6. ↑ Van Bénéden i Gervais 1800 ↓, s. 600.
  7. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 27. (hiszp.).
  8. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 187–188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 300. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  10. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 583. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Delphinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-10].
  12. ↑ a b c d J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 509. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  13. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 221.
  14. ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 118. (ang.).
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 606.
  16. ↑ G.M. Allen. A checklist of African mammals. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 83, s. 250, 1939. (ang.). 
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 274.
  18. ↑ Van Bénéden i Gervais 1800 ↓, s. 601.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  20. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-16]. (ang.).
  21. ↑ a b c T.A. Jefferson, F.I. Archer & K.M. Robertson. The long‐beaked common dolphin of the eastern Pacific Ocean: Taxonomic status and redescription of Delphinus bairdii. „Marine Mammal Science”. W druku, s. e13133, 2024. DOI: 10.1111/mms.13133. (ang.). 
  22. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-13]. (ang.).
  23. ↑ R. Fourtau: Contribution à l’étude des vertébrés miocènes de l’Égypte. Caire: Government Press. Le Caire, 1920, s. 36. (fr.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Delfin_(rodzaj_ssaków)&oldid=74278464”