Dobiesław Oleśnicki

wojewoda sandomierski, kasztelan lubelski
(Przekierowano z Dobiesław z Oleśnicy)

Dobiesław Oleśnicki (Dobiesław z Oleśnicy i Sienna, Dobko z Oleśnicy) herbu Dębno (zm. 1440) – kasztelan wojnicki (1411-1433), lubelski (1433), sandomierski (1435), starosta krakowski (1438), podczaszy krakowski (1438-1439), wojewoda sandomierski (1438-1440) uczestnik bitwy pod Grunwaldem i dowódca oblężenia Malborka, budowniczy nowego zamku w Rymanowie, fundator kościołów. Protoplasta rodu Sienieńskich.

Dobiesław z Oleśnicy i Sienna
Herb
Ryngraf z herbem Dębno
Rodzina

Oleśniccy herbu Dębno

Data śmierci

1440

Żona

Katarzyna Oleśnicka,

Dzieci

Mikołaj, Dymitr, Andrzej, Jakub, Jan, Paweł, Zygmunt, Wiktor, Zbigniew, Marcin, Maciej, Dorota

Fotografia przedstawiająca Dobiesława Oleśnickiego. Fragment płaskorzeźbionej tablicy erekcyjnej z 1442 roku znajdującej się w kościele św. Zygmunta w Siennie. Na pierwszym planie klęczy Dobiesław, fundator kościoła. Ma na sobie zbroję luksusową zbroję płytową. W rękach trzyma model kościoła. Poniżej znajduje się jego herb Dębno a powyżej chorągiew Oleśnickich. Za plecami Dobiesława stoi św. Zygmunt, król Burgundii i patron Dobiesława. Trzyma on prawą dłoń na prawym ramieniu rycerze.
Dobiesław Oleśnicki. Fragment tablicy erekcyjnej z 1442 roku w kościele św. Zygmunta w Siennie.

Życiorys

edytuj

Był bratem Jaśka Oleśnickiego i rycerzem króla Jagiełły[1]. W roku 1404 Dobiesław towarzyszył Jagielle w zjeździe z wielkim mistrzem krzyżackim Konradem von Jungingenem. W turnieju zorganizowanym przez wielkiego mistrza na cześć króla konkurowali ze sobą rycerze z orszaku Jagiełły z Krzyżakami i przedniejszymi rycerzami zachodnich państw. Dobiesław na wezwanie króla dosiadł konia ostatni. Zadziwił wszystkich nie tylko rynsztunkiem i dworskimi obyczajami, ale też siłą, wytrzymałością i kunsztem rycerskim, które nie miały sobie równych. Dobiesław kolejno zrzucił z siodeł wszystkich wcześniejszych zwycięzców pojedynków. Konrad von Jungingen stawiał przeciwko niemu kolejnych rycerzy, którzy w potyczce z Dobiesławem kolejno spadali z koni. Walki w pełnym rynsztunku i przy blasku pochodni przeciągnięto do trzeciej w nocy, mimo to nie znalazł się nikt spośród elity europejskiego rycerstwa, kto powaliłby Dobiesława[2]

Wśród 50 polskich chorągwi w bitwie pod Grunwaldem, Długosz jako 38. wymienia chorągiew oleśnicką[3] z białym krzyżem na czerwonym polu. Wystawił ją, jak na średniowiecznego, możnego rycerza przystało, własnym sumptem i dowodził nią w bitwie Dobiesław z Oleśnicy. W bitwie towarzyszył mu syn Piotr, łowczy sandomierski.

Dobiesław z Oleśnicy był drugim obok Jana Kobylańskiego herbu Grzymała, rycerzem, który wtargnął do oblężonego Malborka i jak pisze Jan Długosz, "pewno zdobyliby miasto, gdyby pomogło wojsko"[4].

Był sygnatariuszem aktu unii horodelskiej zawartej w 1413[5]. W 1413 roku poślubił Katarzynę, córką podskarbiego koronnego Dymitra z Goraja. Był obecny przy wystawieniu przez Władysława II Jagiełłę przywileju czerwińskiego w 1422 roku[6]. Był sygnatariuszem pokoju mełneńskiego 1422 roku[7]. Był obecny przy wystawieniu przez Władysława II Jagiełłę przywileju jedlneńskiego w 1430[8].

3 lipca 1431, w czasie wyprawy łuckiej wysłał listy wypowiednie wielkiemu księciu litewskiemu Świdrygielle z obozu wojskowego w Bystrzycy na ziemi lubelskiej[9]. 31 grudnia 1435 podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim[10].

Dobiesław Oleśnicki zmarł w 1440 roku. Został pochowany najprawdopodobniej w gotyckiej krypcie w prezbiterium kościoła w Siennie. W klasztorze na Świętym Krzyżu umieszczono jego epitafium.

Główną rezydencją Dobiesława Oleśnickiego było Sienno w ówczesnym województwie sandomierskim, gdzie znajdował się zamek Oleśnickich. W 1431 roku w Siennie Dobiesław ufundował murowany kościół pw. św. Zygmunta, który ukończono w 1442 roku. Na tablicy erekcyjnej tego kościoła znajduje się jedyny znany portret Dobiesława oraz jego żony Katarzyny. Dzięki małżeństwu z Katarzyną z Goraja, został właścicielem Rymanowa. Wraz z rodziną często przebywał w tym mieście. W 1441 roku po śmierci Dobiesława właścicielką zamku w Rymanowie stała się wdowa. Kolejnymi właścicielami miasta byli syn Oleśnickiego Andrzej Sienieński (zm. 1494) i wnuk Wiktoryn.

Dobiesław Oleśnicki wraz z bratem Jaśkiem i bratankami Zbigniewem (późniejszym kardynałem) i Janem Głowaczem, uczynili z Oleśnickich jeden z najpotężniejszych późnośredniowiecznych rodów polskich.

Rodzina

edytuj

Piotr – łowczy sandomierski, Zygmunt z Sienna, Wiktor z Sienna, Zbigniew z Sienna, Marcin z Sienna, Maciej z Sienna[potrzebny przypis]

Przypisy

edytuj
  1. Maurycy Dzieduszycki porównuje życie Dobiesława Oleśnickiego do życia bohaterów Ariosta. Zob. M. Dzieduszycki, Zbigniew Oleśnicki, Kraków 1853.
  2. Teresa Romańska-Faściszewska, Oleśnica. Wydawnictwo ALLELUJA, Kraków 2007, ISBN 978-83-89660-74-9. Rozdział: "Wiek szesnasty w Oleśnicko-Zborowskich losach", s. 56, 57.
  3. H.Samsonowicz: Polska Jana Długosza, Warszawa 1984, s.223
  4. H. Samsonowicz: Polska Jana Długosza, Warszawa 1984, s.249
  5. Statuta, Prawa Y Constitucie Koronne Łacinskie Y Polskie z Statutow Łaskiego Y Herborta Y Z Constituciy Koronnych Zebrane, Kraków 1600, s. 749.
  6. Jus polonicum, codicibus veteribus manuscriptis et editionibus quibusque collatis / edidit Joannes Vincentius Bandtkie, Warszawa 1831, s. 223.
  7. Maciej Dogiel, Codex Diplomaticus Regni Poloniae Et Magni Ducatus Litvaniae : In Quo Pacta, Foedera, Tractatus Pacis, Mutuae Amicitiae, Subsidiorum, Induciarum, Commerciorum Nec Non Conventiones [...] Aliaque Omnis Generis Publico Nomine Actorum, Et Gestorum Monumenta. T. 4, In Quo Totius Prussiae Res Continentur, Wilno 1764, s. 114.
  8. Franciszek Piekosiński, Wiece, sejmiki, sejmy i przywileje ziemskie w Polsce wieków średnich, Kraków 1900, s. 43.
  9. Dariusz Wróbel, Przyczynek prozopograficzny do dziejów tzw. wyprawy łuckiej w 1431 roku, w: Res Historica, nr 41, 2016, s. 244.
  10. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dodgiel, t. 4, Wilno 1764, s. 133.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj