Dsungaripterusrodzaj pterozaura z rodziny Dsungaripteridae żyjącego od późnej jury do wczesnej kredy na terenie dzisiejszych Chin, Korei Południowej oraz Tanzanii. Jego nazwa oznacza „skrzydło z Basenu Junngar” (od miejsca znalezienia w Chinach).

Dsungaripterus
Yang, 1964
Okres istnienia: jura późnakreda wczesna
161.5/100.5
161.5/100.5
Ilustracja
Dsungaripterus weii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Rząd

pterozaury

Podrząd

pterodaktyle

Nadrodzina

Dsungaripteroidea

Rodzina

Dsungaripteridae

Rodzaj

Dsungaripterus

Gatunki

Dsungaripterus weii (typowy) Yang, 1964
Dsungaripterus brancai Yang, 1964

Morfologia

edytuj
 
Czaszka Dsungaripterus weii

Dsungaripterus był średniej wielkości pterozaurem – rozpiętość skrzydeł dochodziła do około 3–3,5 m[1], a długość czaszki do około 50 cm[2]. Miał bardzo długi dziób z ostrymi, wygiętymi ku górze końcami. W tylnej części szczęk tkwiły krótkie, mocne płaskie zęby. Na szczycie czaszki znajdował się niewysoki grzebień, służący przypuszczalnie do ozdoby, być może zwiększający również właściwości aerodynamiczne[3]. Dsungaripterus miał stosunkowo niewielkie oczodoły, kości o grubych ściankach[1] oraz długie kończyny[2].

Filogeneza i klasyfikacja

edytuj

Dsungaripterus jest rodzajem typowym rodziny Dsungaripteridae należącej do nadrodziny Dsungaripteroidea, stanowiącej część większego kladu Lophocrania, wchodzącego w skład podrzędu pterodaktyli. Jego najbliższymi krewnymi są również należące do Dsungaripteridae: Domeykodactylus, Lonchognathosaurus, Noripterus i „Phobetor[4]. „Phobetor” parvus był początkowo opisany jako Dsungaripterus parvus, jednak późniejsze badania wykazały jego odrębność od Dsungaripterus. Obecnie rodzaj Dsungaripterus obejmuje dwa gatunki: D. weii, będący gatunkiem typowym, oraz D. brancai[2].

Paleobiologia i paleoekologia

edytuj

Dsungaripterus prowadził prawdopodobnie nadmorski tryb życia, na co wskazuje budowa dzioba – odpowiednia do brodzenia w mokrym piasku (jak dzisiejsze brodźce) i miażdżenia małży, krabów oraz innych niewielkich zwierząt chronionych przez twarde skorupy czy muszle[3]. Badania Unwina i współpracowników (1997), wspierane przez Lima, Baeka i Yanga (2002) wskazują jednak na możliwy kontynentalny habitat Dsungaripterus. Hipotezę tę wspiera materiał kopalny – liczne szczątki pterozaurów z tego rodzaju odnajdowano w osadach lądowych, a nie morskich i nadmorskich[5][1]. Możliwe, że kostny grzebień był jednym z przejawów dymorfizmu płciowego u tych pterozaurów[3], co wskazywałoby na terytorializm lub występowanie u nich okresu godowego.

Historia odkryć

edytuj

Dsungaripterus został opisany w 1964 przez chińskiego paleontologa Yanga Zhongjiana. Gatunek typowy, D. weii, znany jest z kilku dobrze zachowanych, lecz niekompletnych szkieletów odkrytych w Sinciangu w Chinach. W 1973 opisany został – również przez Yanga – drugi gatunek – D. brancaii, występujący na terenach dzisiejszej Tanzanii. W 1982 Bakhurina opisał D. parvus. Obecnie jest on uznawany za przedstawiciela blisko spokrewnionego z Dsungaripterus, lecz odrębnego rodzaju[2]. W 2002 w Korei Południowej odkryto kości nienazwanego jeszcze gatunku Dsungaripterus[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Jong-Deock Lim, Kwang-Seok Baek, Seung Young Yang. A new record of a pterosaur from the Early Cretaceous of Korea. „Current Science”. 82 (10), 2002. (ang.). 
  2. a b c d Pterosauria – Pterodactyloidea – Dsungaripteridae. DinoData. [dostęp 2009-03-01]. (ang.).
  3. a b c Dsungaripterus. Enchanted Learning Software. [dostęp 2009-03-01]. (ang.).
  4. David M. Unwin: The Pterosaurs: From Deep Time. New York: Pi Press, 2006, s. 246. ISBN 0-13-146308-X.
  5. D. M. Unwin, N. N. Bakhurina, M. Manabe, Lü J. Pterosaurs from Asia. „Journal of the Paleontological Society of Korea”. 2, s. 43–65, 1997.