Dwór w Oborach
Dwór w Oborach[a] – świecka rezydencja wiejska z XVII wieku w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Konstancin-Jeziorna, we wsi Obory. Powstał w latach 1681–1688, został wybudowany w stylu barokowym.
 nr rej. A-949
| |
 Dwór od strony zachodniej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Tylman z Gameren (?) |
| Kondygnacje |
1 |
| Rozpoczęcie budowy |
1681 |
| Ukończenie budowy |
1688 |
| Ważniejsze przebudowy |
1785–1791, 1893 |
| Pierwszy właściciel |
Stanisław Pirzchała z Obór |
| Kolejni właściciele |
Koniecpolscy, Wielopolscy, Potuliccy |
| Obecny właściciel |
spadkobiercy rodziny Potulickich |
Położenie na mapie gminy Konstancin-Jeziorna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego  | |
| 52°05′06,83″N 21°08′41,34″E/52,085230 21,144818 | |
Historia edytuj
Pierwszym właścicielem terenów wzmiankowanym w pismach był Stanisław Pirzchała z Obór[1]. W XV i XVII wieku dobra oborskie pozostawały w rękach rodziny Oborskich, którzy wzięli od nich miano[2]. W 1643[2] przeszły na własność Koniecpolskich, zaś dziesięć lat później odkupił je Jan z Wielopola[2], wojewoda krakowski. W 1688 r. dziedzicem dóbr stał się jego syn Jan. Wybudował on w miejscu starszego drewnianego dworu nowy w stylu barokowym (1681–1688). Budynek powstał najprawdopodobniej według projektu Tylmana z Gameren lub jego ucznia. Charakteryzował się on łamanym dachem polskim, odmiany krakowskiej. Nad drzwiami umieszczono herb Wielopolskich – Starykoń.
Lokalizacja dworu sprzyjała kontaktom Jana Wielopolskiego z Janem III Sobieskim, mieszkającym w Wilanowie. Wielopolski poślubił Marię Annę D’Arquien, która była siostrą królowej Marysieńki. W krótkim czasie otrzymał nominację na Kanclerza Wielkiego Koronnego. W 1688 r. w niewyjaśnionych do końca okolicznościach zmarł, najprawdopodobniej w Oborach.
W latach 1785–1791 na zlecenie Urszuli Wielopolskiej de domo Potockiej miał miejsce remont dworu. Zmieniono dach na mansardowy. Umieszczono w nim okna w rokokowych blaszanych obramieniach. Sufity opatrzono w profilowane gzymsy. Przeprowadzono remont kominków i obramień drzwiowych[2]. Malarz Szmuglewicz był autorem plafonu zlokalizowanego w jednym z narożnych pokojów. Po śmierci Urszuli Wielopolskiej właścicielem dóbr stał się hrabia Kasper Potulicki herbu Grzymała.
W 1893 r. została dobudowana do dworu kaplica, unowocześniono wnętrza i przeniesiono schody prowadzące na piętro na tył budynku (prace pod kierunkiem Władysława Marconiego). Potuliccy byli właścicielami dóbr do 1944 r. Wówczas usunęły ich z majątku niemieckie władze za udział Jana, Teresy i Anny w powstaniu warszawskim. Na cmentarzu parafialnym w Słomczynie zlokalizowana jest kaplica grobowa rodziny Potulickich.
Obecnie (druga dekada XXI w.) jest to budynek murowany, parterowy, z mieszkalnym poddaszem. Posiada układ wnętrz dwutraktowy, z holem, sienią, klatką schodową na osi. Wnętrze ze stylowymi meblami. Przez dziesięciolecia siedzibę swą miał w nim Dom Pracy Twórczej Związku Literatów Polskich Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Polskiego Pen Clubu. W 2015 roku dwór wrócił do rąk spadkobierców przedwojennych właścicieli[3].
W styczniu 2020 roku podano, że dwór przeszedł w ręce Fundacji Rodziny Staraków, która zamierza go wyremontować i przeznaczyć na cele publiczne[4].
Miejscowość Konstancin (obecnie dzielnica miasta Konstancin-Jeziorna) została utworzona na rozparcelowanej części majątku oborskiego pod koniec XIX wieku. Nazwa jej pochodzi według jednej z wersji od imienia Konstancji z Potockich Skórzewskiej[5], matki Witolda Skórzewskiego, jednego z założycieli letniska.
Obiekty znajdujące się na obszarze dóbr oborskich edytuj
- dawny dwór (1681–1688);
- oficyna podworska wzniesiona po połowie XVIII wieku staraniem Hieronima Wielkopolskiego, restaurowana przez Potulickich;
- dawna stajnia wzniesiona w drugiej połowie XVIII wieku, przebudowana na mieszkanie i pomieszczenia gospodarcze;
- park krajobrazowy z XVIII wieku, przekomponowany po 1945 r. z pomnikami przyrody;
- budynki gospodarcze z XIX wieku (czworaki, gorzelnia, browar, magazyn zbożowy).
Galeria edytuj
-
Dwór w Oborach, widok od strony parku -
Wnętrza dworu w Oborach (jesień 2015) -
Kaplica wewnątrz dworu w Oborach -
Oficyna podworska -
Park -
Dawny budynek spichlerza w majątku Obory
Uwagi edytuj
- ↑ "W powyższym schemacie trudno dopatrzeć się cech pałacowej i dworskiej architektury pierwszej połowy XVII wieku, natomiast bez trudu wskazać można szereg elementów charakterystycznych dla architektury dworskiej" Andrzej Zienc. Dwór w Oborach. „Biuletyn Historii Sztuki”. 24 (2). s. 193.
Przypisy edytuj
- ↑ Paweł Komosa: Słoń bojowy a początki Cieciszewa i Obór, czyli jak powstała wieża szachowa. okolicekonstancina.pl, marzec 2013. [dostęp 2021-07-31].
- ↑ a b c d Joanna Radziewicz: Dwór w Oborach – między pałacem a dworem szlacheckim. [w:] Rolniczy Magazyn Elektroniczny nrr 47 [on-line]. Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego. [dostęp 2015-07-07]. (pol.).
- ↑ Skan informacji nt. likwidacji Domu Pracy Twórczej im. Bolesława Prusa w Oborach k. Konstancina. Konstancin.com, 2015-10-20. [dostęp 2015-10-24].
- ↑ Nowe życie pałacu w Oborach. przegladpiaseczynski.pl, 2020-01-08. [dostęp 2021-07-31].
- ↑ Pałac w Oborach, Historia, www.palacobory.go3.pl dostęp: 17 września 2009