Dydelfik Kalinowskiego

Dydelfik Kalinowskiego
	Hyladelphys kalinowskii
	(Hershkovitz, 1992)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	torbacze
Rząd	dydelfokształtne
Rodzina	dydelfowate
Podrodzina	Hyladelphinae
Rodzaj	Hyladelphys; Voss, Lunde & Simmons, 2001
Gatunek	dydelfik Kalinowskiego
Synonimy
	Gracilinanus kalinowskii Hershkovitz, 1992;
	Gracilinanus kalinowskii Hershkovitz, 1992;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dydelfik Kalinowskiego^[4] (Hyladelphys kalinowskii) – gatunek ssaka z podrodziny Hyladelphinae w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Zasięg występowania edytuj

Dydelfik Kalinowskiego występuje w regionie Gujana, amazońskiej Brazylii i wschodnim Peru; prawdopodobnie także w południowo-wschodniej Kolumbii (Leticia) i północnej Boliwii^[5].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1992 roku amerykański zoolog Philip Hershkovitz, nadając mu nazwę Gracilinanus kalinowskii^[1]. Miejsce typowe to Hacienda Cadena, (13°20′S 70°46′W/-13,333333 -70,766667) na wysokości 890 m n.p.m., Marcapata, Cuzco, Peru^[1]^[6]^[7]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy o sygnaturze FMNH 89991 przechowywany w Muzeum Historii Naturalnej w Chicago; odłowiony 9 lipca 1958 roku przez Celestino Kalinowskiego^[1]. Jedyny przedstawiciel rodzaju dydelfik^[4] (Hyladelphys)^[5], który zdefiniował w 2001 roku amerykański zespół teriologów (Robert S. Voss, Darrin P. Lunde i Nancy B. Simmons)^[2].

Takson tradycyjnie umieszczany w Didelphinae^[8], przeniesiony do Hyladelphinae w 2009 roku^[9]. Wstępne dane molekularne wykazały dużą rozbieżność między okazami z Peru i Gujany Francuskiej, co może wskazywać, że w obrębie Hyladelphys mogą występować co najmniej dwa, jeśli nie trzy, ukryte gatunki^[10]. Gatunek monotypowy^[7]^[5].

Etymologia edytuj

Hyladelphys: gr. ὑλη hulē „teren lesisty, las”; δελφύς delphys „łono, macica”^[2].
kalinowskii: Celestino Kalinowski (1924–1986), peruwiański ornitolog, konserwator przyrody, syn Jana Kalinowskiego^[1].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 7,5–9,5 mm, długość ogona 10,2–11,7 mm; masa ciała 10–20 g^[5]^[11].

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[3].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f P. Hershkovitz. The South American gracile mouse opossums, genus Gracilinanus Gardner and Creighton, 1989 (Marmosidae, Marsupialia): a taxonomic review with notes on general morphology and relationships. „Fieldiana. Zoology”. New series. 70, s. 37, 1992. (ang.).
↑ ^a ^b ^c R.S. Voss, D.P. Lunde & N.B. Simmons. Mammals of Paracou, French Guiana: a Neotropical lowland rainforest fauna. Part 2. Nonvolant species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 263, s. 30, 2001. (ang.).
↑ ^a ^b D. Astua deD.A. Moraes D. Astua deD.A. i inni, Hyladelphys kalinowskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-19] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 134. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Hyladelphys kalinowskii (Hershkovitz, 1992). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 44. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hyladelphys kalinowskii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-19].
↑ R.S. Voss & S.A. Jansa. Phylogenetic relationships and classification of didelphid marsupials, an extant radiation of New World metatherian mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 322, s. 97, 2009. (ang.).
↑ S.A. Jansa & R.S. Voss. Phylogenetic relationships of the marsupial genus Hyladelphys based on nuclear gene sequences and morphology. „Journal of Mammalogy”. 86 (5), s. 853–865, 2005. DOI: 10.1644/1545-1542(2005)86[853:PROTMG]2.0.CO;2. (ang.).
↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 31. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Hershkovitz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f P. Hershkovitz. The South American gracile mouse opossums, genus Gracilinanus Gardner and Creighton, 1989 (Marmosidae, Marsupialia): a taxonomic review with notes on general morphology and relationships. „Fieldiana. Zoology”. New series. 70, s. 37, 1992. (ang.).

[Voss&inni-2] R.S. Voss, D.P. Lunde & N.B. Simmons. Mammals of Paracou, French Guiana: a Neotropical lowland rainforest fauna. Part 2. Nonvolant species. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 263, s. 30, 2001. (ang.).

[iucn-3] D. Astua deD.A. Moraes D. Astua deD.A. i inni, Hyladelphys kalinowskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-10-19] (ang.).

[Cichocki&inni-4] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Astúa-5] D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 134. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[mdd-6] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Hyladelphys kalinowskii (Hershkovitz, 1992). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).

[icmw-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest (red. red.): Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 44. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Hyladelphys kalinowskii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-19].

[Voss&Jansa-9] R.S. Voss & S.A. Jansa. Phylogenetic relationships and classification of didelphid marsupials, an extant radiation of New World metatherian mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 322, s. 97, 2009. (ang.).

[Jansa&Voss-10] S.A. Jansa & R.S. Voss. Phylogenetic relationships of the marsupial genus Hyladelphys based on nuclear gene sequences and morphology. „Journal of Mammalogy”. 86 (5), s. 853–865, 2005. DOI: 10.1644/1545-1542(2005)86[853:PROTMG]2.0.CO;2. (ang.).

[amw-11] Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 31. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]