Eksarchia

dzielnica Aten, Grecja

Eksarchia (gr. Εξάρχεια) – dzielnica[1] Aten właściwych. Graniczy na wschodzie z dzielnicą Kolonaki i jest otoczona ulicami Patision, Panepistimiu, Solonos oraz Aleksandras. Eksarchia znana jest jako historyczne centrum ateńskiego intelektualizmu oraz radykalnego aktywizmu politycznego[2].

Eksarchia
Εξάρχεια
Dzielnica Aten
Ilustracja
Plac Eksarchion w 2007
Państwo

 Grecja

Miasto

Ateny

Kod pocztowy

106 80, 106 81, 106 82, 106 83

Położenie na mapie Aten
Mapa konturowa Aten, w centrum znajduje się punkt z opisem „Eksarchia”
Położenie na mapie Grecji
Mapa konturowa Grecji, w centrum znajduje się punkt z opisem „Eksarchia”
Ziemia37°59′10″N 23°44′05″E/37,986111 23,734722
Strona internetowa

Charakterystyka edytuj

W obrębie dzielnicy znajdują się m.in. Narodowe Muzeum Archeologiczne, Politechnika Narodowa oraz Wzgórze Strefi. Centralnym punktem dzielnicy jest plac Eksarchion, przy którym mieści się wiele kawiarni oraz barów, jak również jedno z najstarszych letnich kin w Atenach – „Vox”[3]. Działa ono przy skłocie K-Vox, w ramach którego, poza kinem, prowadzona jest również kawiarnio-księgarnia o tej samej nazwie, a także biblioteka oraz klinika ADYE, oferującą darmową opiekę medyczną[4][5].

Charakterystycznym elementem placu Eksarchion jest również mieszczący się przy nim budynek apartamentowy Antonopoulos, nazywany „niebieskim budynkiem” (ze względu na jego pierwotny kolor), który jest typowym przykładem nowoczesnej architektury ateńskiej popularnej w okresie międzywojennym[3]. Przy odchodzącej od placu ul. Stournari, zwanej Grecką Doliną Krzemową, działa duża liczba sklepów komputerowych.

Na terenie dzielnicy mieszka wielu intelektualistów i artystów. Znajdują się tutaj również siedziby grup socjalistycznych, anarchistycznych i antyfaszystowskich, które prowadzą wiele skłotów, centrów socjalnych czy kooperatyw[6][7][8][9][10]. Eksarchia to także miejsce, w którym regularnie mają miejsce inicjatywy artystyczne, takie jak wystawy sztuki, przedstawienia teatralne i koncerty. Ze względu na swój polityczny i intelektualny charakter, funkcjonuje tutaj dużo księgarni, sklepów z żywnością ekologiczną czy fair trade[2][11].

Posterunki policji, urzędy oraz inne symbole państwa i systemu kapitalistycznego, m.in. takie jak banki, są częstym celem ataków grup skrajnie lewicowych oraz anarchistycznych[12][13][14]. Swoją siedzibę ma tutaj również partia PASOK, która w 2009 poparła m.in. programy oszczędnościowe podyktowane przez Unię Europejską. Była ona niejednokrotnie atakowana przez przedstawicieli grupy lewicowych[15][16].

W dzielnicy można znaleźć wiele form street artu, a także graffiti o wydźwięku antykapitalistycznym, antyfaszystowskim, anarchistycznym czy socjalistycznym[17].

Historia edytuj

Dzielnica Eksarchia została utworzona w latach 1870–1880 na obrzeżach miasta i odegrała znaczącą rolę w życiu społecznym i politycznym Grecji[18]. W listopadzie 1973 miał tutaj miejsce krwawo stłumiony strajk studentów Politechniki Ateńskiej. Natomiast w grudniu 2008 zabójstwo 15-letniego Aleksandrosa Grigoropulosa przez policjanta w Eksarchii spowodowało zamieszki na terenie całego kraju.

Strajk na Politechnice Ateńskiej edytuj

17 listopada 1973 greckie wojsko dokonało nalotu na okupujących Politechnikę Ateńską studentów, zabijając w efekcie 40 cywilów. Wydarzenia te wywołały oburzenie społeczne i uchwalenie ustawy o autonomii uczelni, która określa kampusy uniwersyteckie jako niedostępne dla policji i personelu wojskowego[19]. Prawo to przyczyniło się do rozpowszechnienia protestów w Eksarchii, ponieważ politechnika funkcjonowała jako miejsce powstańczej koordynacji i miejsce, gdzie policja nie miała wstępu[20].

Zamieszki w 2008 edytuj

6 grudnia 2008 funkcjonariusz greckiej policji zastrzelił 15-letniego Aleksisa Grigoropulosa w obrębie bloków Politechniki w Atenach, co doprowadziło do największych protestów w Grecji od zakończenia dyktatury w 1974. Protesty rozpoczęły się w Eksarchii oraz jej okolicach, a następnie rozprzestrzeniły się na resztę Aten[19].

W następstwie zamieszek obecne w Eksarchii kolektywy i ruchy lewicowe rozszerzyły swoje inicjatywy, eksperymentując z nowymi formami organizacji, zwłaszcza w celu zapewnienia przestrzeni publicznych zorganizowanych wokół etosu antyhierarchicznego i antykomercyjnego. Przykładem takich działań jest zorganizowanie parku miejskiego na terenie opuszczonego parkingu samochodowego. Działający pod nazwą Park Navarinou jest pielęgnowany przez lokalnych mieszkańców, a na jego terenie regularnie odbywają się różne wydarzenia, m.in. pokazy filmów czy targi[21][2].

Innymi przykładami działań w dzielnicy, jest np. kolektyw Sporos, który stara się rozwijać model gospodarki solidarnościowej poprzez handel i sprzedaż towarów wyprodukowanych przez Zapatystów, natomiast kolektyw Skoros promuje ponowne wykorzystanie, recykling i wymianę usług. Inne powstałe po zamieszkach inicjatywy obejmowały również spółdzielnie produkcyjne lub konsumenckie oraz kuchnie zbiorowe[2].

Konflikt z lokalną mafią edytuj

Brak obecności policji w dzielnicy z czasem spowodował rozwinięcie się w niej zorganizowanego handlu narkotykami. Taka sytuacja spotkała się z wyraźnym sprzeciwem grup anarchistycznych, które zaczęły walczyć z obecnymi na ulicach dilerami. 27 lutego 2016 trzech anarchistów z lokalnej kawiarnio-księgarni Vox wdało się z dilerami w sprzeczkę, próbując przegonić ich z placu Eksarchion. Dilerzy w odpowiedzi zaatakowali anarchistów przy użyciu noży, przez co jeden z nich trafił do szpitala w ciężkim stanie[22]. W wyniku tego doszło do zaostrzenia antymafijnych nastrojów w dzielnicy. Uliczkami dzielnicy przeszedł marsz przeciwko mafii i policji (którą oskarżano o sprzyjanie dilerom i ułatwianie im wstępu do dzielnicy, aby szkodzić w ten sposób lokalnemu ruchowi)[23]. Kulminacją konfliktu było zabójstwo lokalnego bosa mafii o pseudonimie „Habibi”, do czego doszło 7 czerwca 2016 na styku ulic Dervenion i Temistokleus. Wówczas dwóch zamaskowanych anarchistów poruszających się na motocyklu oddało strzały do swojej ofiary[24][25].

 
Front squatu Spirou Trikoupi 17, prowadzonego w większości przez imigrantów[10].

Kryzys migracyjny edytuj

Eksarchię zamieszkuje duża społeczność imigrantów i uchodźców. Przeludnienia i nadużycia w greckich obozach dla uchodźców spowodowały rozpowszechnienie się wśród imigrantów skłotingu w Atenach i na terenie całej Grecji. W samej stolicy funkcjonuje kilkanaście skłotów, z których większość znajduje się w Eksarchii. Służą uchodźcom, imigrantom lub anarchistom jako mieszkania, miejsca udzielania opieki zdrowotnej lub centra socjalne. Skłoty zapewniają przestrzeń dla bardzo różnorodnych społeczności i koalicji. Na przykład skłot City Plaza jest prowadzony przez Afgańczyków, Irakijczyków, Irańczyków, Syryjczyków, Kurdów, Palestyńczyków i Pakistańczyków. Wiele z tych miejsc ma na celu odtworzenie domu dla imigrantów i uchodźców[26].

Neofaszystowskie, nacjonalistyczne i inne skrajnie prawicowe organizacje były powiązane z licznymi atakami i podpaleniami skłotów dla imigrantów i uchodźców. Ponadto rząd Syrizy dokonał wielu eksmisji skłotów w Atenach[27][28].

26 sierpnia 2019 grecka policja, przy użyciu sił MAT, OPKE oraz DIAS, dokonała próby eksmisji czterech skłotów zamieszkiwanych przez imigrantów: Spirou Trikoupi 17, Transito, Rosa de Foc i GARE. Z dwóch budynków wchodzących wówczas w skład Spirou Trikoupi 17 wywieziono 143 osoby, w tym 57 mężczyzn, 51 kobiet i 35 dzieci. Ze skłotu GARE aresztowano 3 osoby[29]. Owe wydarzenia, a także regularne akcje oraz prowokacje ze strony policji, wywołały międzynarodowy sprzeciw (m.in. Amnesty International[30]), a także dyskusję w parlamencie Grecji dotyczącą proporcjonalności operacji policyjnej[31].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. W Atenach dzielnice administracyjne mają tylko numery, Eksarchia jest dzielnicą tradycyjną.
  2. a b c d Andreas Chatzidakis, Commodity fights in Post-2008 Athens: Zapatistas coffee, Kropotkinian drinks and Fascist rice, „Ephemera. Theory & politics in organizations”, 13, 2013, ISSN 1473-2866 [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  3. a b in Athens [online], Athens Tourism & Economic Development Agency, 30 września 2007 [dostęp 2019-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-30].
  4. Niko Georgiades i inni, Greece: ADYE, Exarcheia’s Free Self-Organized Healthcare Clinic [online], UNICORN RIOT, 3 lipca 2017 [dostęp 2019-08-22] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  5. Hetero-utopias. Squatting and spatial materialities of resistance in Athens at times of crisis, [w:] Giorgos Poulimenakos, Dimitris Dalakoglou, Critical times in Greece, Routledge, 2018, s. 173-187, ISBN 978-1-138-23777-3 (ang.).
  6. Julius Gavroche, In solidarity with the okupied social centres/squats of Athens [online], Autonomies, 23 kwietnia 2019 [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  7. Anarchist squats spread in Exarchia [online], ekathimerini.com [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  8. Free Space: “We are walking into Exarchia.” [online], Academia [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  9. Greece: Azadi a new Squat in Athens, Exarchia. [online] [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  10. a b Spirou Trikoupi 17 [online], Spirou Trikoupi 17 [dostęp 2020-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-01-04] (ang.).
  11. Exarchia, Athens [online], Athens Guide [dostęp 2019-08-22] [zarchiwizowane z adresu].
  12. Greek anarchist youths throw petrol bombs at cars outside central Athens police station [online], PravdaReport, 26 kwietnia 2007 [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  13. Greek police shooting sparks riot [online], BBC News, 7 grudnia 2008 [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  14. Ateny, Grecja: Kolektyw Rouvikonas “odwiedza” siedzibę gazety, która żartowała ze śmierci uchodźczyni (wideo) [online], Czarna Teoria [dostęp 2019-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-15] (pol.).
  15. Renee Maltezou, John Stonestreet, Gun from Greek PASOK shooting used in past guerrilla attacks -police, „Reuters”, 7 listopada 2017 [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  16. Anarchists firebomb PASOK offices in central Athens [online], ekathimerini.com [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  17. Damir Pilic, Red Revival: The Fall and Rise of Karl Marx [online], Balkan Insight, 23 listopada 2015 [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  18. Monia Cappuccini, Austerity & Democracy in Athens: Crisis and Community in Exarchia, Springer, 25 października 2017, s. 15, ISBN 978-3-319-64128-7 [dostęp 2019-09-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-05] (ang.).
  19. a b Antonis Vradis, Greece's winter of discontent, „City”, 13, 3 marca 2009, s. 146-149, ISSN 1470-3629 [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  20. Rosa Vasilaki, We are an image from the future’: Reading back the Athens 2008 riots, „Acta Scientiarum. Education”, Editora da Universidade Estadual de Maringá, s. 153-161, ISSN 2178-5201 (ang.).
  21. Parko Navarinou: A brief history [online] [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  22. Grecja: Brutalna napaść na anarchistów w Atenach [online], Grecja w Ogniu [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
  23. Ateny: Przeciwko mafii. Anarchiści przeszli z bronią palną przez Eksarchię (wideo PL) [online], Grecja w Ogniu [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
  24. Ateny: Zastrzelono dilera, zamieszanego w ataki na anarchistów (wideo) [online], Grecja w Ogniu [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
  25. Ateny,Exarchia: Anarchiści wzięli odpowiedzialność za egzekucję dilera narkotyków [online], Grecja w Ogniu [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
  26. Alexandra Koptyaeva, Collective homemaking in transit [online], Forced Migration Review, czerwiec 2017 [dostęp 2019-08-24] (ang.).
  27. Patrick Strickland, Greek police arrest 12 amid raids on anarchist squats [online], Al Jazeera [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  28. Patrick Strickland, Greek anarchists organise for refugees as 'state fails' [online], Al Jazeera [dostęp 2019-08-24] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
  29. Ateny, Grecja: Rozpoczął się atak – pierwsze ewikcję skłotów na Egzarchi [online], Czarna Teoria [dostęp 2019-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-15] (pol.).
  30. Attack and Squat: Actions in Solidarity with Exarcheia [online], AMW English, 4 września 2019 [dostęp 2019-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-15] (ang.).
  31. Ateny, Grecja: Atak na skłot K*Vox na Egzarchi [online], Czarna Teoria [dostęp 2019-09-15] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-15] (pol.).