Eparchia wołyńska (Patriarchat Moskiewski)

Eparchia wołyńska – jedna z eparchii Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Jej ordynariuszem jest biskup (od 2019 r. arcybiskup[1]) łucki i wołyński Nataniel (Krykota). Od 1992 funkcję soboru pełni cerkiew Opieki Matki Bożej w Łucku[2].

Eparchia wołyńska
Волинська єпархія
Ilustracja
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Łucku
Państwo

 Ukraina

Obwód

 wołyński

Siedziba

Łuck

Data powołania

1996 (w obecnych granicach)

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego

Cerkiew

Opieki Matki Bożej w Łucku

Biskup diecezjalny

arcybiskup łucki i wołyński Nataniel (Krykota)

Biskup pomocniczy

biskup kamień-koszyrski Atanazy (Herman)

Dane statystyczne
Liczba dekanatów

12 (?)

Liczba klasztorów

3

Położenie na mapie Łucka
Położenie na mapie Ukrainy
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego
Ziemia50°44′20,0″N 25°19′02,7″E/50,738889 25,317417
Strona internetowa
Eparchia wołyńska na tle podziału administracyjnego UKP PM

Historia

edytuj

Eparchia wołyńska jest kontynuatorką tradycji eparchii łucko-ostrogskiej, powstałej najpóźniej w 1288[3]. W 1596 stojący na jej czele biskup Cyryl Terlecki podpisał akt unii brzeskiej[3]. W 1625, po reorganizacji struktur Kościoła unickiego w Rzeczypospolitej eparchie łucko-ostrogska i włodzimierska zostały połączone, dając początek eparchii wołyńskiej. Od 1625 na jej terytorium działała równolegle eparchia prawosławna. W latach 1712–1795 pozostawała ona jednak bez zwierzchnika[3]. W wymienionym roku, po III rozbiorze Polski, władze rosyjskie skierowały do eparchii biskupa Warłaama (Szyszackiego)[3]. Znaczny wzrost liczby cerkwi i wiernych struktury został odnotowany po likwidacji Kościoła unickiego w zaborze rosyjskim po 1839[3]. Eparchia obejmowała obszar całego Królestwa Polskiego do wyodrębnienia z niej eparchii warszawskiej i nowogieorgijewskiej[4]. Na początku XX wieku w ramach eparchii wołyńskiej działało ok. dwóch tysięcy cerkwi[3].

Na skutek zmian granicznych ustalonych przez traktat ryski w niepodległej Polsce znalazła się znaczna część eparchii wołyńskiej, która od tej pory jako diecezja wołyńska pozostawała pod zarządem Kościoła prawosławnego w Polsce, od 1924 autokefalicznego[3].

Osobny artykuł: Diecezja wołyńska.

18 sierpnia 1941 duchowieństwo tejże diecezji postanowiło zwrócić się do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego o przyjęcie w jego jurysdykcję, wbrew stanowisku metropolity warszawskiego i całej Polski Dionizego (Waledyńskiego). W rezultacie konfliktu między hierarchami PAKP na Wołyniu zaczęły działać dwie zwalczające się wspólnoty: Ukraiński Autonomiczny Kościół Prawosławny uznawany przez Patriarchat Moskiewski, oraz niekanoniczny Ukraiński Autokefaliczny Kościół Prawosławny[3]. Stojący na czele tego pierwszego metropolita Aleksy zginął w maju 1943 w zasadzce w Smydze, o której zainspirowanie podejrzewany był lider autokefalistów, metropolita Polikarp (Sikorski)[5]. Ten ostatni w 1944 wyjechał z Łucka i udał się na emigrację. Na przyłączonym do ZSRR Wołyniu przywrócona została kanoniczna zależność od Patriarchatu Moskiewskiego. Pierwszym biskupem wołyńskim w nowej rzeczywistości politycznej został biskup Pitirim (Swiridow). W 1945 eparchia została przemianowana na wołyńsko-rówieńską z zachowaniem katedry biskupiej w Łucku. Soborem katedralnym pozostawał sobór Świętej Trójcy w Łucku. Między rokiem 1960 a 1980 szereg cerkwi eparchii zostało zamkniętych z polecenia władz radzieckich, zlikwidowano również wszystkie podległe jej klasztory, zaś w 1964 seminarium duchowne w Łucku[3]. Sytuacja ta zmieniła się dopiero po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości[3].

W 1990 eparchia wołyńsko-rówieńska została rozdzielona na dwie: rówieńską i wołyńską, której granice pokrywały się z granicami obwodu wołyńskiego. W 1991 eparchia liczyła 431 parafii, na nowo prowadziła seminarium duchowne oraz dzieliła się na 16 dekanatów[3]. W 1992, po ogłoszeniu autokefalii przez niekanoniczny Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego, w Łucku doszło do konfliktu między wiernymi wspierającymi autokefalię oraz tymi, którzy pragnęli pozostać w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego. 12 sierpnia 1992 władze miejskie przekazały Patriarchatowi Kijowskiemu sobór Trójcy Świętej w Łucku oraz seminarium duchowne. W związku z tym biskup wołyński Bartłomiej (Waszczuk) poprosił o przeniesienie na inną katedrę, na jego miejsce Synod Kościoła skierował biskupa chmielnickiego i kamieniecko-podolskiego Nifonta (Sołoduchę). Soborem eparchialnym stała się jedyna cerkiew w Łucku, która pozostała w rękach zwolenników Patriarchatu Moskiewskiego – cerkiew Opieki Matki Bożej[3].

W 1996 Święty Synod Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego podjął decyzję o podziale eparchii wołyńskiej na łucko-berestecką i włodzimiersko-wołyńską. 27 lipca tego samego roku decyzja ta została częściowo zmieniona – zachowano postanowienie o podziale jednostki, jednak eparchii łucko-beresteckiej pozostawiono tradycyjną nazwę wołyńska[3].

Dekanaty

edytuj
  • berestecki
  • horochowski
  • kamieńsko-koszyrski
  • kiwerecki
  • kołkowski
  • łokaczewski
  • łucki
  • liczynowski
  • lubieszowski
  • maniewicki
  • marianowski
  • rożyszczeński

[potrzebny przypis]

Monastery

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. В Киево-Печерской лавре прошли торжества по случаю пятилетия интронизации Блаженнейшего митрополита Онуфрия. patriarchai.ru, 17 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-19]. (ros.).
  2. A. Petrovska, Ostoja prawosławia, Przegląd Prawosławny, nr 5 (299), maj 2010, ISSN 1230-1078, s.66
  3. a b c d e f g h i j k l m Історія. volyn.church.ua. [dostęp 2012-05-22]. (ukr.).
  4. P. Paszkiewicz: Pod berłem Romanowów. Sztuka rosyjska w Warszawie 1815–1915. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1991, s. 40.
  5. Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939–1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 102–103, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
  6. Волынская епархия
  7. a b Правящие архиереи
  8. a b Журнали засідання Священного Синоду Української Православної Церкви від 18 жовтня 2016 року [online], Українська Православна Церква, 18 października 2016 [dostęp 2016-10-19].