Franciszek Ksawery Malinowski
Franciszek Ksawery Malinowski (ur. 23 listopada 1807 w Gołubiu nad Drwęcą w powiecie brodnickim, zm. 30 stycznia 1881 w Komornikach) – polski językoznawca, założyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, członek Akademii Umiejętności w Krakowie[1].
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
1838 |
Życiorys
edytujUrodził się jako syn burmistrza. Kiedy miał trzy lata, zmarła jego matka. Uczęszczał do miejscowej szkoły podstawowej w Gołubiu. Został przyjęty w aptece jako praktykant. Przerwał praktyki, by udać się do Żuromina, a następnie do Płocka celem kontynuowania nauki. Skończywszy 6 klas szkoły elementarnej, podjął naukę w gimnazjum pijarów w Warszawie, gdzie uczestniczył także w wykładach uniwersyteckich z estetyki i geografii. Gdy zmarł jego ojciec w 1829 roku, wypełnił wolę swej macochy wstępując do pelplińskiego seminarium duchownego. W roku 1830 przerwał studia, gdyż wziął udział w powstaniu. W Węgleszynie w powiecie jędrzejowskim oraz w Rylsku w powiecie rawskim pracował jako nauczyciel domowy. W 1835 powrócił do seminarium duchownego. Trzy lata później otrzymał święcenia kapłańskie. Do roku 1841 był wikarym w Czaczu nad Wisłą. Następnie objął posadę w probostwie Wałdowskim w powiecie złotowskim. Jednocześnie kontynuował studia lingwistyczne. W 1849 roku został penitencjariuszem przy katedrze poznańskiej, a w 1851 proboszczem w Komornikach. Pierwszą pracę z zakresu językoznawstwa napisał dla wrocławskiego czasopisma Znicz (1851), lecz ostatecznie jej nie opublikował. W 1862 roku otrzymał propozycję przyjęcia do katedry języków słowiańskich w Szkole Głównej Warszawskiej[1].
Wybrane publikacje
edytuj- Zasady i prawidła pisowni polskiej przez Deputacją od Król. Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk wyznaczoną, podane w dziele pod napisem: Rozprawy i wnioski w ortografii polskiej w Warszawie, 1830, wraz z krytycznym rozbiorem i zmianą niektórych prawideł Deputacji i z wytknięciem niektórych błędów, od czasu ks. Kopczyńskiego i później powstałych, aż dotąd język polski każących[2].
- Krytyczny pogląd na zasady głosowni znanych autorowi gramatyk polskich, wraz z uzasadnieniem ilości brzmień i głosów polskiego języka. Przydatek do krytyczno-porównawczej głosowni języka polskiego i starosławiańskiego, stanowiący I część krytyczno-porównawczej gramatyki sławiańskiej[3].
- Krytyczno-porównawcza gramatyka języka polskiego z dzisiejszego stanowiska lingwistyki porównawczej[4].
- Krytyczne uwagi nad rozprawą ks. Choińskiego „Słowo o języku polskim”[5], wydaną w Poznaniu 1870.
- Gramatyka sanskrytu porównanego z językiem starosławiańskim i polskim na podstawie sanskryckiej gramatyki Franciszka Boppa[6].
- Dodatek do Gramatyki języka polskiego obejmujący uzupełnienia i sprostowania niektórych usterków’ dostrzeżonych przez autora[7].
- Krytyka pisowni zawartej w części VI Gramatyki języka polskiego większej prof. Antoniego Małeckiego[1][8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. Romantyzm: hasła osobowe K-O, oprac. zespół pod kier. Irminy Śliwińskiej i Stanisława Stupkiewicza, Warszawa 1969, s. 343–344.
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Zásady i prawidła pisowni polskiéj przez deputacyją od Król. Towarzystwa Warszawskiego Przyjációł Nauk wyznaczoną, podane w dziele pod nápisem : Rozprawy i wnioski o ortografiji polskiéj, w Warszawie 1830 wráz s kriticznym rozbiorem i zmianą niektórych prawideł deputacyji, z wytknięciem niektórych błędów od czasu ks. Kopczyńskiego i późniéj powstałych, aż dotąd język polski każących [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Kriticzny pogląd na zásady głosowni znanych autorowi gramatik polskich wráz z uzásadnieniem jilości brzmień i głosów polskiego języka : przydatek do kriticzno Porównawczéj Głosowni Języka Polskiego i Starosłowiańskiego stanowiącéj 1szą Część Kriticzno-Porównawczéj Gramatiki Słowiańskiéj [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Krytyczno-porównawcza gramatyka języka polskiego z dzisiejszego stanowiska lingwistyki porównawczéj [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Krytyczne uwagi nad rozprawą kś. Choińskiego "Słowo o języku polskim" wydaną w Poznaniu 1870 [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Ks. Franciszek Ksawery Malinowski : gramatyka sanskrytu porównanego z językiem starosłowieńskim i polskim na podstawie sanskryckiej gramatyki Boppa, napisana w Poznaniu 1872-1880 [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Dodátek do gramatiki języka polskiégo obejmujący uzupełnieniá i sprostowaniá niektórych ustérków dostrzeżonych [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
- ↑ Franciszek Ksawery Malinowski, Kritika pisowni zawartej w części VI Gramatiki języka polskiégo większéj profesora Antoniégo Małeckiégo [online], polona.pl [dostęp 2021-01-29].
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzieła Franciszka Ksawerego Malinowskiego w bibliotece Polona