Franciszek Loeffler
Franciszek Loeffler (ur. 4 września 1875 w Kielcach lub Radomsku, zm. 24 lutego 1919 w Kielcach) – działacz socjalistyczny i niepodległościowy. Lider Polskiej Partii Socjalistycznej w Kielcach. Komisarz rządu Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego, a następnie rządu Jędrzeja Moraczewskiego na Kielce i powiat kielecki. Poseł na Sejm Ustawodawczy w 1919, działacz oświatowy i publicysta.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 lutego 1919 |
| Poseł na Sejm Ustawodawczy (II RP) | |
| Okres |
od 26 stycznia 1919 |
| Przynależność polityczna | |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie drobnego kupca Jana Loefflera i Klementyny z domu Rejchelt. Ukończył w 1894 gimnazjum filologiczne w Kielcach, a następnie podjął pracę księgowego. Od 1895 był członkiem pierwszego koła Polskiej Partii Socjalistycznej w Kielcach. Stał się jednym z liderów PPS i członkiem Komitetu Okręgowego, za co w 1898 został uwięziony na siedem miesięcy w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a następnie wydalony z granic Królestwa. Po powrocie uczestniczył w wydarzeniach rewolucji 1905 roku, m.in. organizował w 1906 pierwszy związek zawodowy – Stowarzyszenie Górników w Kielcach, oraz uczestniczył w strajku szkolnym.
Po rozbiciu struktur PPS, zaczął brać udział w działalności oświatowej. Był członkiem konspiracyjnego zarządu Czytelni Naukowej, powstałej w 1906. Współdziałał w organizowaniu Towarzystwa Biblioteki Publicznej w Kielcach. Był członkiem zarządu Towarzystwa, w 1909 pełnił funkcję sekretarza (1909), później wiceprezesa, prowadził też księgowość[1]. Organizował również Stowarzyszenie Kursów dla Analfabetów Dorosłych. Organizator 152 ruchomych kompletów książek dla nauczycieli i robotników na Kielecczyźnie. Był korespondentem „Robotnika” i „Jedności Robotniczej” oraz współpracownikiem pisma „Echa Kieleckie” (1906–1907).
Po rozpoczęciu I wojny światowej współpracował z utworzoną przez Józefa Piłsudskiego Polską Organizacją Narodową. Po opuszczeniu Kielc przez legionistów pierwszej Kompanii Kadrowej, zagrożony aresztowaniem, opuścił miasto i przeniósł się do Jabłonkowa na Śląsku Cieszyńskim. Do Kielc powrócił w połowie 1915, odbudowując struktury PPS. Podjął również działalność na rzecz konsolidacji organizacji niepodległościowych. Współtworzył Zjednoczone Organizacje Niepodległościowe w Kielcach. Pełnił funkcję przewodniczącego Narodowej Rady Okręgowej Ziemi Kieleckiej. Od grudnia 1915 do lutego 1917 był członkiem Centralnego Komitetu Narodowego w Warszawie[2]. W latach 1916–1917 pełnił mandat radnego Kielc.
Reprezentował ziemię kielecką w Centralnym Komitecie Narodowym w Warszawie, był również członkiem Okręgowej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Niepodległościowych. Uczestniczył w pracach POW.
Od grudnia 1915 do marca 1917 pełnił funkcję redaktora naczelnego pisma „Ziemia Kielecka”. Pismo było wspierane przez POW, Ligę Kobiet Pogotowia Wojennego oraz PPS i stanowiło półoficjalny organ legionowy.
15 października 1917 odsłaniał tablicę ku czci Tadeusza Kościuszki, w setną rocznicę jego śmierci. Ponieważ podczas uroczystości Franciszek Loeffler wraz z PPS wystąpili z czerwonym sztandarem, biskup Augustyn Łosiński przeniósł uroczystości kościelne na 21 października.
Od 1917 kierował okręgiem kieleckim Pogotowia Bojowego PPS. Objął również funkcję przewodniczącego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Kielcach[3].
W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy austriackich w Kielcach. Od listopada 1918 pełnił funkcję komisarza Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego na Kielce i powiat kielecki. Nie mógł jednak początkowo objąć swoich zadań, z uwagi na sprzeciw oddziału Wojska Polskiego, podporządkowanego Radzie Regencyjnej[4].
W pierwszych dniach stycznia 1919 został oskarżony przez „Gazetę Warszawską”, a za nią 4 stycznia przez „Gazetę Kielecką”, że jako komisarz rządu skierował do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych raport nr 17, dotyczący wysyłania agitatorów celem przeciwdziałania agitacji kleru i prawicy w trakcie wyborów. Minister spraw wewnętrznych zaprzeczył istnieniu takiego raportu, jednak zwrócił się do komisarza, że gdyby fakt wysyłania agitatorów miał miejsce, jest to czynność niedopuszczalna[5]. Prawdopodobnie jednak dokument taki nie powstał.
W wyborach parlamentarnych w 1919, został wybrany jako jeden z czternastu posłów PPS do Sejmu Ustawodawczego z obszaru zaboru rosyjskiego w okręgu nr 24 (Sandomierz)[6]. Zmarł w lutym 1919, w trakcie epidemii tyfusu plamistego w Kielcach. Na jego miejsce do Sejmu Ustawodawczego wszedł z listy PPS Antoni Pączek.
Od 1898 jego żoną była Jadwiga Walentyna z domu Jokiel, z którą miał córkę Jadwigę oraz synów Jana i Juliusza. Został pochowany na cmentarzu Starym w Kielcach, kwatera 6-B[7].
Był odznaczony Krzyżem Walecznych, Orderem Odrodzenia Polski i w 1930 Krzyżem Niepodległości.
Jego imię nosi od 1948 jedna z ulic w Kielcach. Jak zwrócili uwagę czytelnicy lokalnej gazety „Echo dnia”, władze miasta błędnie oznaczyły ulicę imieniem: „F. Leofflera” zamiast „F. Loefflera”[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Kielcach: z kart historii bibliotekarstwa publicznego. Katalog wystawy, Kielce, 2004, s. 28. [dostęp 2019-03-28].
- ↑ Jerzy Z. Pająk, O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915–1917), Kielce 2003, s. 246 ISBN 83-7133-208-4
- ↑ Józef Ławnik, PPS w województwie kieleckim w latach 1918–1939 w świetle materiałów administracji państwowej, Kielce 1996, s. 20.
- ↑ Jerzy Holzer, Polska Partia Socjalistyczna w latach 1917–1919, Warszawa 1962, s. 195.
- ↑ Monitor Polski Nr 4 z 7 stycznia 1919 r.
- ↑ Kazimierz Więch, Polska Partia Socjalistyczna 1918–1921, Warszawa 1978, s. 374.
- ↑ Bohaterowie ostatniej wojny i matka Gombrowicza, „Gazeta Wyborcza”, 30 października 2007 [dostęp 13 września 2009].
- ↑ „Leofflera”? „Chyba ktoś z wielkich miłośników Leo Beenhakkera sporządził tę tabliczkę”, „Echo Dnia”, 17 kwietnia 2009 [dostęp 8 maja 2018].