Nury
(Przekierowano z Gavia)
Nury[10] – monotypowy rząd (Gaviiformes) i rodzina (Gaviidae) ptaków z infragromady ptaków neognatycznych (Neognathae).
| Gaviiformes[1] | |||
| Wetmore & Miller, 1926 | |||
 Przedstawiciel rzędu – nur lodowiec (G. immer) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd |
nury | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Colymbus imber Gunnerus, 1761 (= Colymbus immer Brünnich, 1764) | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Rodziny; Rodzaje | |||
| |||
Zasięg występowania edytuj
Nury obejmują gatunki wodne, latem spotykane na wodach śródlądowych, a zimujące nad morzami. Zamieszkują północną strefę półkuli północnej[11].
Cechy charakterystyczne edytuj
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:
- długość ciała 53–91 cm, rozpiętość skrzydeł 106–152 cm; masa ciała 988–6400 g[11]
- wrzecionowate ciało, podczas pływania widać tylko część grzbietową
- gruba szyja
- krótki ogon
- krótkie, ostre skrzydła
- silny, prosty dziób
- szczelinowata budowa nozdrzy osłonięta błoną przeciwko dostawaniu się wody podczas nurkowania
- nogi przesunięte mocno do tyłu, co stanowi doskonałe przystosowanie do pływania, lecz uniemożliwia im normalne chodzenie
- czarno-białe, kontrastowe upierzenie
- łapy o krótkim i bocznie spłaszczonym skoku, goleń nieruchoma i nie wysuwana poza tułów, mają szerokie płetwy między trzema przednimi palcami, palec tylny jest uwsteczniony
- różna szata godowa i spoczynkowa, gęste i zbite upierzenie
- silnie rozwinięty gruczoł kuprowy
- doskonale pływają i nurkują
- ciężko startują do lotu
- lot szybki, prostoliniowy, silne uderzenia skrzydłami
- słabo rozwinięty dymorfizm płciowy - samiec jest nieco większy
- proste gniazdo na brzegu
- wysiadywanie zazwyczaj 2 jaj przez 4 tygodnie
- zagniazdowniki, młode latają po około 7 tygodniach, tempo rozmnażania niskie
- odżywiają się pokarmem zwierzęcym zdobytym podczas nurkowania.
Systematyka edytuj
Etymologia edytuj
- Colymbus: gr. κολυμβις kolumbis, κολυμβιδος kolumbidos „nieznany ptak wodny”, prawdopodobnie perkoz[12]. Gatunek typowy: Colymbus arcticus Linnaeus, 1758.
- Cepphus: gr. κεπφος kepphos „nieznany blady ptak wodny”, później różnie identyfikowany (np. nawałnik, mewa, głuptak, alka), wspomniany przez Arystotelesa, Dionizjusza, Hezychiusza i innych autorów[12]. Gatunek typowy: Colymbus arcticus Linnaeus, 1758.
- Mergus: łac. mergus „rodzaj ptaka wodnego”, dalej niezidentyfikowanego, wspomnianego przez Pliniusza, Terencjusza Warrona i poety Horacego, od mergere „zanurzyć się”[12]. Gatunek typowy: Colymbus immer Brünnich, 1764.
- Gavia: łac. gavia „niezidentyfikowany ptak morski”, być może rodzaj jakiejś mewy gnieżdżącej się na skałach[12].
- Urinator: łac. urinator, urinatoris „nurek”, od urinare „nurkować”[12]. Gatunek typowy: Colymbus glacialis Linnaeus, 1766 (= Colymbus immer Brünnich, 1764).
- Eudytes: gr. ευ eu „dobry”; δυτης dutēs „nurek”, od δυω duō „nurkować”[12]. Gatunek typowy: Colymbus septentrionalis Linnaeus, 1766 (= Colymbus stellatus Pontoppidan, 1763).
Podział systematyczny edytuj
Do rodziny nurów należy jeden rodzaj z pięcioma gatunkami[10]:
- Gavia stellata (Pontoppidan, 1763) – nur rdzawoszyi
- Gavia arctica (Linnaeus, 1758) – nur czarnoszyi
- Gavia pacifica (Lawrence, 1858) – nur pacyficzny
- Gavia immer (Brünnich, 1764) – nur lodowiec
- Gavia adamsii (G.R. Gray, 1859) – nur białodzioby
Przypisy edytuj
- ↑ Gaviiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 135. (łac.).
- ↑ P.H.G. Möhring: Geslachten der vogelen. Amsteldam: Pieter Meijer, 1758, s. 5, 57. (niderl.).
- ↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 104. (fr. • łac.).
- ↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 14. (fr.).
- ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 282. (łac.).
- ↑ Gaviidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-11-23] (ang.).
- ↑ Gavia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-11-23] (ang.).
- ↑ J.R. Forster: Enchiridion historiae naturali inserviens, quo termini et delineationes ad avium, piscium, insectorum et plantarum adumbrationes intelligendas et concinnandas, secundum methodum systematis Linnaeani continentur. Halae: Prostat apud Hemmerde et Schwetschke, 1788, s. 38. (łac.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Gaviidae Allen,JA, 1897 - nury - Divers/Loons (wersja: 2015-09-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-16].
- ↑ a b C. Carbones: Family Gaviidae (Divers). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 171–172. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
- ↑ a b c d e f Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).