George Ellery Hale
George Ellery Hale (ur. 29 czerwca 1868 w Chicago, zm. 21 lutego 1938 w Pasadenie) – amerykański astronom, popularyzator astronomii i badań astronomicznych, założyciel lub współzałożyciel kilku obserwatoriów astronomicznych.
 George Ellery Hale około 1913 roku | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Hale to również konstruktor przyrządów astronomicznych np. Teleskopu Hale’a o średnicy zwierciadła 508 cm, umieszczonego w obserwatorium Kalifornijskiego Instytutu Technologicznego na Mount Palomar w pobliżu Pasadeny, nad którym prace rozpoczęto w 1928, a ukończono w 1948. Teleskop ten pozostawał największym teleskopem na świecie aż do ukończenia budowy radzieckiego teleskopu BTA-6 w 1975.
Życiorys
edytujHale założył Obserwatorium Kenwood w Chicago. W nim opracował i zbudował spektroheliograf, który umożliwiał badanie protuberancji słonecznych. Konstrukcja ta była przedmiotem jego pracy magisterskiej[1]. W 1892 rozpoczął pracę na uniwersytecie w Chicago. Podczas tej pracy w 1897 zorganizował Obserwatorium Yerkes, którym kierował do 1904. Tam też zbudował największy na świecie refraktor o średnicy 102 cm.
Hale w 1895 wspólnie z Jamesem Edwardem Keelerem założył „The Astrophysical Journal” – jedno z najważniejszych międzynarodowych czasopism astrofizycznych.
W 1904 w pobliżu Los Angeles założył Obserwatorium Mount Wilson, którym następnie kierował do 1923. Tam skonstruował przyrządy do badań Słońca oraz dwa zwierciadlane teleskopy o średnicach 254 (nazwany „Hooker” dla uczczenia Johna D. Hookera, biznesmena z Los Angeles, który przekazał pieniądze na zakup zwierciadła; zainstalowany w 1918) i 152 cm.
Znany także jako badacz w dziedzinie heliofizyki oraz odkrywca pola magnetycznego plam słonecznych oraz związanego z nimi 22-letniego cyklu aktywności Słońca.
Nagrody i upamiętnienie
edytuj- Rumford Prize (1902)[2]
- Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (1904)[2]
- Medal Henry’ego Drapera (1904)[2]
- Medal Bruce (1916)[2]
- nagroda Prix Jules-Janssen (1917)[2]
- Medal Copleya (1932)[2]
Jego imieniem nazwano: planetoidę (1024) Hale[3] oraz kratery na Księżycu[4] i Marsie[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Arthur Wiggins, Charles Wynn: Pięć największych nierozwiązanych problemów nauki. Warszawa: Wydawnictwo Amber Sp. z o.o., 2004, s. 162–164. ISBN 83-241-1839-X.
- ↑ a b c d e f George Ellery Hale. [w:] Strona z sylwetkami laureatów Medalu Bruce [on-line]. Sonoma State University. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).
- ↑ Lutz D. Schmadel, (1024) Hale, [w:] Dictionary of Minor Planet Names, Springer, Berlin, Heidelberg, 2003, s. 88, DOI: 10.1007/978-3-540-29925-7_1025, ISBN 978-3-540-29925-7.
- ↑ Hale on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).
- ↑ Hale on Mars. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-09-03]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Dr. George E. Hale, Astronomer, Dead, [w:] „The New York Times”, nytimes.com, 22 lutego 1938 [zarchiwizowane z adresu 2014-03-12] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- George Ellery Hale, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).