Gołąbek białozielonawy
Gołąbek białozielonawy, gołąbek grynszpanowy (Russula aeruginea Lindbl. ex Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | gołąbkowce | |
| Rodzina | gołąbkowate | |
| Rodzaj | gołąbek | |
| Gatunek | gołąbek białozielonawy | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Russula aeruginea Lindbl. ex Fr. Monogr. Hymenomyc. Suec. (Upsaliae) 2(2): 198 (1863) | ||
| Mapa zasięgu | ||
 Mapa zasięgu w Europie | ||
 {{{opis drugiego obrazka}}} | ||
Systematyka i nazewnictwoEdytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Russula aeruginea Lindblad ex Fr. 1863 var. aeruginea
- Russula aeruginea var. rufa P. Karst. 1889
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., dawniej grzyb ten znany był pod nazwą gołąbek grynszpanowy podaną przez Alinę Skirgiełło w 1991 r[3].
MorfologiaEdytuj
Średnica 3 – 10 cm. Młode owocniki mają kapelusz kulisty, u starszych staje się szeroko rozpostarty i wklęsły na środku. Powierzchnia gładka, sucha i matowa, przy brzegu karbowana. W czasie deszczu staje się śliska. Kolor od zielonego przez oliwkowozielony do żółtozielonego. Na środku przeważnie ciemniejszy. Skórkę można ściągnąć niemal z całego kapelusza[4].
Szerokie, gęsto ustawione i o różnej długości. przy trzonie nieprzyrośnięte, lub tylko nieznacznie. U młodych osobników białe, u starszych kremowe[4].
Gładki i walcowaty, biały u podstawy rdzawoplamisty, zaostrzony bez pierścienia. Wysokość 4 – 8 cm, grubość 1 – 2 cm. U młodych okazów pełny, u starszych gąbczasty w środku[4].
U młodych okazów twardy, biały i kruchy. Ma lekko piekący smak, szczególnie blaszki[4].
Jasnokremowy. Zarodniki elipsoidalne, lub odwrotnie jajowate, pokryte drobnymi brodawkami. Brodawki mają wysokość do 0,6 μm, tępe wierzchołki, niektóre z nich połączone są pojedynczymi, delikatnymi łącznikami. Rozmiary: 7 – 10 × 6 – 7 μm. Cystydy tępe lub posiadające na szczycie szeroki kończyk, dermatocystydy cylindryczne, tępe[5].
Występowanie i siedliskoEdytuj
Występuje w Ameryce Północnej i Europie. W Polsce jest jednym z najczęściej występujących gołąbków[5].
Rośnie na ziemi w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, także w parkach, na ściółce, głównie pod brzozą brodawkowatą i brzozą omszoną, rzadziej pod klonem jaworem, bukiem, świerkiem, sosną i robinią. Owocniki wyrastają od czerwca do listopada[3].
ZnaczenieEdytuj
Grzyb mikoryzowy. Jest grzybem jadalnym gorszej jakości. Bywa jednak zbierany przez grzybiarzy, po ugotowaniu traci bowiem gorzki smak. Jednak spożyty w większych ilościach może wywołać u wrażliwych osób lekką niedyspozycję żołądkowo-jelitową. Ponadto przez niedoświadczonych grzybiarzy może być pomylony z śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym (Amanita phalloides) lub muchomorem cytrynowym (Amanita citrina)[5].
Gatunki podobneEdytuj
Bywa mylony z śmiertelnie trującym muchomorem zielonawym (Amanita phalloides). Podobny jest też gołąbek oliwkowozielony (Russula heterophylla), ale nie ma on szczypiącego smaku i jego skórkę można ściągnąć tylko do jednej trzeciej promienia kapelusza[4].
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-03-05].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2015-12-12].
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Alina Skirgiełło: Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae). Warszawa=Kraków: PWN, 1991. ISBN 83-01-09137-1.