Gołotczyzna
Gołotczyzna – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ciechanowskim, w gminie Sońsk[5][6]. Gołotczyzna leży nad rzeką Soną, ok. 11 km na południowy wschód od Ciechanowa.
| wieś | |
 Willa „Krzewnia”, siedziba Muzeum Pozytywizmu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
06-430[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WCI |
| SIMC |
0126161[5] |
Położenie na mapie gminy Sońsk  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu ciechanowskiego  | |
 52°47′20″N 20°41′26″E/52,788889 20,690556[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0126178 | Bratne | część wsi |
Historia edytuj
W okresie I Rzeczypospolitej Gołotczyzna stanowiła klucz kilku majątków, w skład którego wchodziły, oprócz Gołotczyzny, m.in. wsie Strusin, Strusinek, Pogąsty i inne. Od drugiej połowy XVIII w. przez następne 100 lat klucz ten należał do szlacheckiego rodu Ostaszewskich herbu Ostoja: w 1757 r. zakupił Gołotczyznę od Wawrzyńca Celińskiego, skarbnika czernichowskiego, Florian Antoni Ostaszewski (zm. 1770), skarbnik bracławski, a następnie wojski ciechanowski[7]. Jego synami byli m.in. Nereusz Ostaszewski, poseł na Sejm Czteroletni, Tomasz Ostaszewski, biskup płocki i Jan Ostaszewski, chorąży przasnyski, ten ostatni właściciel Gołotczyzny. Po Janie, ożenionym z Józefą Okęcką, majątek otrzymał ich syn Józef Ostaszewski (1796–1852), ożeniony z Joanną Ostaszewską (1807–1849). Po Józefie i Joannie Ostaszewskich dobra w Gołotczyźnie odziedziczyła ich jedyna córka, Waleria (1827–1854), zamężna od 1846 roku z Sewerynem Ciemniewskim, który po śmierci żony został jedynym właścicielem tego majątku.
W 1880 majątek ziemski w Gołotczyźnie zakupiła Aleksandra z Sędzimirów Bąkowska (1851–1926). W 1909 r. założyła szkołę gospodarstwa domowego dla dziewcząt wiejskich, a 3 lata później, wspólnie ze Świętochowskim, szkołę rolniczą dla chłopców. Nazwa tej szkoły Bratne ma związek z ideą, która legła u jej podstaw: każdy z jej uczniów miał po jej ukończeniu wychodzić w kraj jako „dla ziemi syn, dla ludu brat”. We wsi 27 lat życia spędził Aleksander Świętochowski – pisarz, publicysta, jeden z głównych przedstawicieli polskiego pozytywizmu.
W okresie II Rzeczypospolitej istniało Państwowe Liceum Gospodarstwa Wiejskiego w Gołotczyźnie, od 7 lutego 1939 „im. Marszałka Józefa Piłsudskiego”[8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Współczesność edytuj
Gołotczyzna stanowi lokalny ośrodek kulturalno-oświatowy.
We wsi działa Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. A. Świętochowskiego kształcący młodzież ponadgimnazjalną. Szkoła ta jest jedyną szkołą rolniczą w powiecie ciechanowskim. Szkoła dysponuje kortem do tenisa ziemnego, stadionem sportowym i strzelnicą. Przy szkole funkcjonuje internat. Przed internatem znajduje się arboretum, o które dba młodzież i nauczyciele szkoły, obok arboretum jest park oraz szklarnie w których uczniowie mają praktyki.
W centrum wsi znajduje się duży park, w którym mieści się „Krzewnia” – dom, w którym żył i tworzył A. Świętochowski. Ma tam swoją siedzibę Muzeum Pozytywizmu. Obok muzeum stoi dworek, w którym odbywają się imprezy kulturalne. Mają tu miejsce spotkania z poetami, pisarzami, malarzami, m.in. w ramach Ciechanowskich Spotkań Muzealnych. Przy ulicy Ciechanowskiej stoi dom, w którym ostatnie lata życia spędził A. Świętochowski, dom ten nosi nazwę Alma.
W Gołotczyźnie znajdują się również:
- Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza wielofunkcyjna
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Gołotczyźnie
- przedszkole
- stacja PKP
- muzeum Aleksandra Świętochowskiego
W 2023 r. minister Maciej Wąsik przeniósł do Gołotczyzny posterunek policji z Sońska, gdzie 3 lata funkcjonował w części budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. Postawienie nowej placówki składającej się z gotowych modułów umożliwiło szybką relokację.[9]
Zobacz też edytuj
- Jan Ostaszewski (1745–ok.1800) – chorąży przasnyski
- Tomasz Ostaszewski (1746–1817) – biskup płocki, senator
- Nereusz Ostaszewski (1755–ok.1803) – poseł na Sejm Czteroletni
- Joanna z Ostaszewskich Ostaszewska (1807–1849) – właścicielka dóbr Gołotczyzna
- Lucyna Janikowa ps. Bogna (1921-2022 - żołnierz NSZ-AK, nauczycielka w szkole rolniczej w Gołotczyźnie, pisarka, działaczka społeczna[10].
Galeria edytuj
-
Pomnik Aleksandra Świętochowskiego -
Dworek Aleksandry Bąkowskiej -
Park
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 34804
- ↑ Wieś Gołotczyzna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-10-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-01-15].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 320 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Archiwum Główne Akt Dawnych, Księga ciechanowska grodzka wieczysta 129, k. 273: Intromissio Floriano Antonio Ostaszewski in villas Strusin, Strusinek, Gołotczyzna, Pogąsty etc (1757 r.).
- ↑ 9. Zarządzenie. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 12, 7 lutego 1939.
- ↑ Gmina Sońsk. Wiceminister Maciej Wąsiki dwa posterunki w jego okręgu wyborczym - TVN24. TVN24. [dostęp 2023-09-04].
- ↑ Monika Tarka-Kilen, W wieku 100 lat zmarła zasłużona dla Gołotczyzny i Polski Lucyna Janikowa - żołnierz NZS i AK [online], Scena Kultury, 2 stycznia 2022 [dostęp 2023-09-19] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Gołotczyzna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 678.
- Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona