Groń (powiat tatrzański)
Groń – wieś podhalańska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Bukowina Tatrzańska, na Podhalu.
wieś | |
Widok z Gronia na Leśnicę i Gliczarów Górny | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) |
1927[2] |
Strefa numeracyjna |
18 |
Kod pocztowy |
34-406[3] |
Tablice rejestracyjne |
KTT |
SIMC |
0418596 |
Położenie na mapie gminy Bukowina Tatrzańska | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego | |
49°23′57″N 20°03′41″E/49,399167 20,061389[1] |
Według danych z 31 grudnia 2012 r. sołectwo Groń miało 1850 stałych mieszkańców[4].
W latach 1954–1960 wieś należała do gromady Leśnica, po jej zniesieniu należała i była siedzibą władz gromady Groń. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Położenie
edytujMiejscowość jest bardzo rozciągnięta na linii północ-południe (od Gronkowa, tj. południowej części Kotliny Nowotarskiej do Bukowiny Tatrzańskiej i Gliczarowa Górnego, tj. Pogórza Bukowińskiego). Znajduje się we wschodniej części doliny ograniczonej dwoma ciągnącymi się przez kilka kilometrów grzbietami.
Od Leśnicy oddziela ją potok o takiej samej nazwie (Leśnica). Rzeczą charakterystyczną jest, że droga poprowadzona przez dolinę zahacza obie miejscowości, tak więc za każdym razem, gdy przejeżdża się przez jeden z kilku mostów, wjeżdża się do innej wsi. Nawet tablice informujące o przekroczeniu granicy miejscowości mają w nazwie "Groń-Leśnica". Także większość budynków i instytucji jest dla obu wsi wspólna (np. kościół parafialny w Groniu i cmentarz w Leśnicy). Podział jest w zasadzie tylko administracyjny, w praktyce nie funkcjonuje.
W związku z tym podnoszą się głosy o scalenie tych miejscowości w jedną.
Części wsi
edytujIntegralne części wsi Groń: Janiołów Wierch, Bulaczków Wierch, Gile, Knopki, Kobylarzówka, Krzystkówka, Marki, Muchówka, Parowie, Piekarze, Rusiny, Sobale, Szewcy, Szewczaki, Tomalowie, Wierch Budzów, Wróble, Żurowie[5][6]
Historia
edytujZalążek Gronia utworzył około roku 1624 starosta Stanisław Witowski, który zasiedlenie tej wsi powierzył zasadźcy Adamowi Bełzykowi (Grońskiemu). 11 listopada 1669 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki potwierdził Krzysztofowi i Andrzejowi Grońskim posiadanie sołtystwa we wsi Groń (...) z pastwiskami, zwanemi Wierzch Leśnica, Karpencina i Jaworzyna Węgierska, począwszy od rzek Leśnica i Białej, które to polany już dziad ich od króla Stefana Batorego otrzymał[7]. Nadanie to potwierdził następnie król Jan III Sobieski dokumentem z 3 marca 1676 r., dodając jeszcze polanę, zwaną Głodówką[7].
Charakterystyczne obiekty, miejsca i inicjatywy
edytujParafia rzymskokatolicka pw. św. Jacka
edytujNależy do archidiecezji krakowskiej, dekanatu Białka Tatrzańska.
Erygowana dekretem abp. Eugeniusza Baziaka w 1958. Pierwszym proboszczem był ks. Józef Pędziwiatr (przebywał w parafii od 1952). Po jego odejściu do parafii Dziekanowice w 1969 tę funkcję przejął ks. Józef Szczypka (zm. 2002). Od 2002 proboszczem jest ks. Stanisław Pająk.
Był to jeden z niewielu kościołów budowanych w Polsce w tamtych czasach (stalinizm).
Kościół
edytujPrace przy budowie kościoła rozpoczęto w 1952. W 1953, jeszcze niegotowy, został poświęcony przez ks. Jerzego Czartoryskiego. Później prace prawie ustały, przyspieszając znów po odwilży 1956 roku. Trwały do 1958.
Pomnik Jana Pawła II
edytujPrzy kościele parafialnym w Groniu znajduje się pomnik papieża Jana Pawła II. Zaprojektował go i formę gipsową wykonał Rafał Jedynak. Odlała go w brązie firma "Metalodlew" z Krakowa Nowej Huty. Mierzy 2,30 metra wysokości. Zamontowano go 13 lipca 2006. Aktu poświęcenia dokonał 21 lipca tego samego roku kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski.
Kapliczki różańcowe
edytujKościół otacza 20 kapliczek różańcowych wyrzeźbionych w drewnie przez Mariana Gluglę. Poświęcił je bp Jan Zając podczas wizytacji kanonicznej 30 października 2005.
Kultura regionalna (góralska)
edytujRegionalna kultura górali podhalańskich jest podtrzymywana przez mieszkańców wsi Groń.
Zespoły regionalne
edytujNa terenie Gronia-Leśnicy działają zespoły regionalne, m.in. Zawaternik (od 1983) i Ślebodni (prowadzone przez Marię Dudek) oraz kapela Janusza Pilnego.
Dom Rekolekcyjny im. Jana Pawła II
edytujW przysiółku Piekarzówka działa wybudowany przez ks. Kazimierza Jancarza Dom Rekolekcyjny Diakonii Liturgicznej Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Krakowskiej (prowadzący głównie rekolekcje II stopnia Oazy Nowego Życia).
Urodzeni w Groniu
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39203
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 342 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Plan Odnowy Miejscowości Leśnica na lata 2013-2019. Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska, 2013-03. (Uchwała Nr XXXII/239/2013 Rady Gminy Bukowina Tatrzańska z dnia 22 marca 2013 r.)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Józef Stanisław Retinger: Spór o Morskie Oko : odpowiedź "Pester Lloydowi". Wyd. Odb. z "Czasu", nr 131, 11 czerwca 1893 r. Kraków: Nakładem własnym autora, 1893, s. 13.
Galeria
edytuj-
kard. Stanisław Dziwisz podczas uroczystości poświęcenia pomnika Jana Pawła II, lipiec 2006
-
Poświęcenie pomnika – 2