Groń (powiat tatrzański)

wieś w województwie małopolskim, powiecie tatrzańskim

Grońwieś podhalańska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Bukowina Tatrzańska, na Podhalu.

Groń
wieś
Ilustracja
Widok z Gronia na Leśnicę i Gliczarów Górny
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tatrzański

Gmina

Bukowina Tatrzańska

Liczba ludności (2022)

1927[2]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

34-406[3]

Tablice rejestracyjne

KTT

SIMC

0418596

Położenie na mapie gminy Bukowina Tatrzańska
Mapa konturowa gminy Bukowina Tatrzańska, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Groń”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Groń”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Groń”
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego
Mapa konturowa powiatu tatrzańskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Groń”
Ziemia49°23′57″N 20°03′41″E/49,399167 20,061389[1]

Według danych z 31 grudnia 2012 r. sołectwo Groń miało 1850 stałych mieszkańców[4].

W latach 1954–1960 wieś należała do gromady Leśnica, po jej zniesieniu należała i była siedzibą władz gromady Groń. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie

edytuj

Miejscowość jest bardzo rozciągnięta na linii północ-południe (od Gronkowa, tj. południowej części Kotliny Nowotarskiej do Bukowiny Tatrzańskiej i Gliczarowa Górnego, tj. Pogórza Bukowińskiego). Znajduje się we wschodniej części doliny ograniczonej dwoma ciągnącymi się przez kilka kilometrów grzbietami.

Od Leśnicy oddziela ją potok o takiej samej nazwie (Leśnica). Rzeczą charakterystyczną jest, że droga poprowadzona przez dolinę zahacza obie miejscowości, tak więc za każdym razem, gdy przejeżdża się przez jeden z kilku mostów, wjeżdża się do innej wsi. Nawet tablice informujące o przekroczeniu granicy miejscowości mają w nazwie "Groń-Leśnica". Także większość budynków i instytucji jest dla obu wsi wspólna (np. kościół parafialny w Groniu i cmentarz w Leśnicy). Podział jest w zasadzie tylko administracyjny, w praktyce nie funkcjonuje.

W związku z tym podnoszą się głosy o scalenie tych miejscowości w jedną.

Części wsi

edytuj

Integralne części wsi Groń: Janiołów Wierch, Bulaczków Wierch, Gile, Knopki, Kobylarzówka, Krzystkówka, Marki, Muchówka, Parowie, Piekarze, Rusiny, Sobale, Szewcy, Szewczaki, Tomalowie, Wierch Budzów, Wróble, Żurowie[5][6]

Historia

edytuj

Zalążek Gronia utworzył około roku 1624 starosta Stanisław Witowski, który zasiedlenie tej wsi powierzył zasadźcy Adamowi Bełzykowi (Grońskiemu). 11 listopada 1669 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki potwierdził Krzysztofowi i Andrzejowi Grońskim posiadanie sołtystwa we wsi Groń (...) z pastwiskami, zwanemi Wierzch Leśnica, Karpencina i Jaworzyna Węgierska, począwszy od rzek Leśnica i Białej, które to polany już dziad ich od króla Stefana Batorego otrzymał[7]. Nadanie to potwierdził następnie król Jan III Sobieski dokumentem z 3 marca 1676 r., dodając jeszcze polanę, zwaną Głodówką[7].

Charakterystyczne obiekty, miejsca i inicjatywy

edytuj

Parafia rzymskokatolicka pw. św. Jacka

edytuj
Osobny artykuł: Parafia św. Jacka w Groniu.
 
Kościół parafialny pw. św. Jacka w Groniu

Należy do archidiecezji krakowskiej, dekanatu Białka Tatrzańska.

Erygowana dekretem abp. Eugeniusza Baziaka w 1958. Pierwszym proboszczem był ks. Józef Pędziwiatr (przebywał w parafii od 1952). Po jego odejściu do parafii Dziekanowice w 1969 tę funkcję przejął ks. Józef Szczypka (zm. 2002). Od 2002 proboszczem jest ks. Stanisław Pająk.

Był to jeden z niewielu kościołów budowanych w Polsce w tamtych czasach (stalinizm).

Kościół

edytuj

Prace przy budowie kościoła rozpoczęto w 1952. W 1953, jeszcze niegotowy, został poświęcony przez ks. Jerzego Czartoryskiego. Później prace prawie ustały, przyspieszając znów po odwilży 1956 roku. Trwały do 1958.

Pomnik Jana Pawła II

edytuj

Przy kościele parafialnym w Groniu znajduje się pomnik papieża Jana Pawła II. Zaprojektował go i formę gipsową wykonał Rafał Jedynak. Odlała go w brązie firma "Metalodlew" z Krakowa Nowej Huty. Mierzy 2,30 metra wysokości. Zamontowano go 13 lipca 2006. Aktu poświęcenia dokonał 21 lipca tego samego roku kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski.

 
Pomnik Jana Pawła II przy kościele parafialnym w Groniu

Kapliczki różańcowe

edytuj

Kościół otacza 20 kapliczek różańcowych wyrzeźbionych w drewnie przez Mariana Gluglę. Poświęcił je bp Jan Zając podczas wizytacji kanonicznej 30 października 2005.

Kultura regionalna (góralska)

edytuj

Regionalna kultura górali podhalańskich jest podtrzymywana przez mieszkańców wsi Groń.

Zespoły regionalne

edytuj

Na terenie Gronia-Leśnicy działają zespoły regionalne, m.in. Zawaternik (od 1983) i Ślebodni (prowadzone przez Marię Dudek) oraz kapela Janusza Pilnego.

Dom Rekolekcyjny im. Jana Pawła II

edytuj

W przysiółku Piekarzówka działa wybudowany przez ks. Kazimierza Jancarza Dom Rekolekcyjny Diakonii Liturgicznej Ruchu Światło-Życie Archidiecezji Krakowskiej (prowadzący głównie rekolekcje II stopnia Oazy Nowego Życia).

Urodzeni w Groniu

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 39203
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 342 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Plan Odnowy Miejscowości Leśnica na lata 2013-2019. Urząd Gminy Bukowina Tatrzańska, 2013-03. (Uchwała Nr XXXII/239/2013 Rady Gminy Bukowina Tatrzańska z dnia 22 marca 2013 r.)
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  7. a b Józef Stanisław Retinger: Spór o Morskie Oko : odpowiedź "Pester Lloydowi". Wyd. Odb. z "Czasu", nr 131, 11 czerwca 1893 r. Kraków: Nakładem własnym autora, 1893, s. 13.

Galeria

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj