Henryk Bystroń
Henryk Bystroń (ur. 20 października 1920 w Grigoriopolu, zm. 6 kwietnia 2013 w Katowicach) – polski inżynier górniczy, specjalista z dziedziny aerologii górniczej oraz wentylacji kopalń i pożarów podziemnych.
| Data i miejsce urodzenia |
20 października 1920 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
6 kwietnia 2013 |
| Profesor nauk technicznych | |
| Specjalność: górnictwo i geologia inżynierska | |
| Doktorat |
1958 |
| Profesura |
1980 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek rzeczywisty |
| Działalność naukowa | |
| Instytut | |
| Odznaczenia | |
        .jpg){kind=small} 
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Grigoriopolu (Mołdawia), w rodzinie Franciszka i Anastazji z d. Spodar. Ukończył Szkołę Podstawową w Uszwi[1]. Uczęszczał do Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Brzesku (1937), ukończył LO (humanistyczne) im. J. Piłsudskiego w Brzesku (1939)[2].
Od 1945 studiował na Wydziale Górniczym AGH w Krakowie, którą ukończył w 1950 z tytułem mgr inż. górniczy. Doktor AGH (1958), docent (1959), doktor habilitowany Politechniki Śląskiej w Gliwicach (1969), profesor nadzwyczajny Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach (1972)[3], profesor zwyczajny (1980)[2].
W latach 1948–1953 był praktykantem, sztygarem górniczym, kierownikiem Działu Wentylacji, Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego i Robót Górniczych w Kopalni Węgla Kamiennego „Pokój” w Nowym Bytomiu, w latach 1953–1960 kierował Zakładem Wentylacji i Pożarów w Kopalni Doświadczalnej „Barbara” w Mikołowie, w latach 1961–1990 kierował Zakładem Wentylacji, Klimatyzacji i Pożarów/Aerologii Górniczej w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach, od 1991 był konsultantem naukowym[2].
W latach 1957–1960 był adiunktem w Instytucie Mechaniki Górotworu PAN w Krakowie, w latach 1961–1969 wykładał aerologię górniczą na Wydziale Górniczym Politechniki Śląskiej, w latach 1970–1977 i 1986–1991 był kierownikiem zakładu/wykładowcą aerologii górniczej w Instytucie Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, w 1985 prowadził wykłady nt. podstawowych zagadnień termodynamiki wentylacji kopalń podziemnych na Fakultecie Górniczo-Geologicznym w Tuzli[2].
Od 1954 był członkiem wielu komisji przy Ministerstwie Górnictwa, Wyższym Urzędzie Górniczym i KWK, w latach 1975–1983 był członkiem Komisji Nagród Państwowych, w latach 1977–1995 przewodniczącym Komisji Górniczej i od 1977 przewodniczącym jej Sekcji Aerologii Górniczej Oddziału PAN w Katowicach, w latach 1986–1998 był zastępcą przewodniczącego/wiceprezesem Oddziału PAN w Katowicach, w latach 1979–1994 zastępcą przewodniczącego Międzynarodowego Biura Górniczej Fizyki Cieplnej w Kijowie przy Światowych Kongresach Górniczych, w latach 1973–1976 i 1979–1987 CKK ds. KN przy prezesie Rady Ministrów. Od 1976 członek korespondent, od 1991 członek rzeczywisty PAN[2][4].
Był współautorem 13 patentów, 4 wzorów użytkowych i 8 projektów racjonalizatorskich, autorem ponad 200 publikacji[2].
Był mężem Haliny z d. Uherek (1932–2019)[5], z którą miał córki: Urszulę po mężu Prajsner (1949–2009)[6] i Marię (ur. 1955)[2].
Zmarł 6 kwietnia 2013 w Katowicach[3], pochowany na Centralnym Cmentarzu Komunalnym przy Murckowskiej (sektor 37-22-16)[5].
Najważniejsze opublikowane prace naukowe
edytuj- Podstawy schematu potencjalnego kopalnianej sieci wentylacyjnej, „Prace GIG. Kom. Nr 421”, 122, 1969.
- Stan pożaru, zapalenie i wybuch gazów podczas aktywnego i pasywnego gaszenia, „Archiwum Górnictwa”, 1997.
- An Approach to Mine Ventilation based on Aerodynamic Potential of Ventilating Air with Reference to Unit Mass of Dry Air. Editor D. C. Panigrahi: 4. „Mine Environment and Ventilation”, 2001.
- The Principles of Ventilation Analysis of an Operating Underground Mine Investigated Using the Thermodynamic and Compressible Gravimetric Approaches, „Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences”, Vol. 51, 2003.
- Ocena rozprowadzenia powietrza w podpoziomowym rejonie eksploatacyjnym zabezpieczającego roboty wydobywcze przed dymami w przypadku pożaru w prądzie schodzącym, „Archiwum Górnictwa”. Zeszyt Specjalny. 2005.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (6 października 1997)[7][8]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1977)[8]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1972)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)[8]
- Złoty Krzyż Zasługi (1958)[8]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1954)[8]
- Srebrna odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” (1984)[8]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Górnik PRL” (1988)[8]
- Złota Odznaka „Racjonalizator Produkcji”[9]
- Odznaka Honorowa „Zasłużony Ratownik Górniczy” (1985)[8]
- Złota Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1971)[8]
- Srebrna Odznaka Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego (1963)[8]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa III stopnia za opracowanie i wprowadzenie do praktyki przemysłowej wentylacyjnej metody likwidacji podziemnych pól pożarowych (1955)[8][10][11]
- Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) (1972)[8]
- Nagroda Komitetu Nauki i Techniki
- Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki
- Nagroda Rektora Politechniki Wrocławskiej
- Statuetka „Srebrny Skarbnik” - honorowe wyróżnienie Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego (1997)[12]
- Nagroda Men of the Year representing Poland 2008 w USA[9]
Źródło:[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Zmarł profesor Henryk Bystroń [online], brzesko.ws [dostęp 2024-06-27].
- ↑ a b c d e f g h Bystroń Henryk [online], brzesko.ws [dostęp 2024-06-27].
- ↑ a b Bystroń Henryk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-06-27].
- ↑ BUDZANOWSKI, Andrzej [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ a b Cmentarze Komunalne w Katowicach - śp. Halina Bystroń [online], katowice.grobonet.com [dostęp 2024-06-27].
- ↑ Cmentarze Komunalne w Katowicach - śp. Urszula Bystroń-Prajsner [online], katowice.grobonet.com [dostęp 2024-06-27].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 1, poz. 25 „za wybitne zasługi dla rozwoju gospodarki narodowej”.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Janusz Kapuścik (red.): Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny. T. V: Suplement A–Ż. Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 2006, s. 127-128. ISBN 83-916278-4-5.
- ↑ a b Nauka: zmarł profesor Henryk Bystroń [online], nettg.pl [dostęp 2024-06-27] (ang.).
- ↑ Łukasz Radzięta: Prof. Zw. Henryk Bystroń. gimnazjum.uszew.pl, 2009-01-08. [dostęp 2013-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-10)].
- ↑ Bystroń Henryk. brzesko.ws. [dostęp 2015-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-24)].
- ↑ Wyróżnienie „Srebrny Skarbnik” przyznawane przez Prezesa WUG [online], WUG [dostęp 2024-06-27] (pol.).
Bibliografia
edytuj- BYSTROŃ, Henryk [online], instytucja.pan.pl [dostęp 2012-04-10] (pol.).
- Nauka: Zmarł profesor Henryk Bystroń [online], nettg.pl, 9 kwietnia 2013 [dostęp 2012-04-10] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Prof. zw. dr hab. in Henryk Bystroń, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-04-30].