Henryk Reyman
Henryk Tomasz Reyman vel Reymann[a] (ur. 28 lipca 1897 w Krakowie, zm. 11 kwietnia 1963 tamże[3]) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1922–1931, olimpijczyk, trener i działacz piłkarski, podpułkownik Wojska Polskiego.
Henryk Reyman (1926) | |||||||||||
Pełne imię i nazwisko |
Henryk Tomasz Reyman | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia |
28 lipca 1897 | ||||||||||
Data i miejsce śmierci |
11 kwietnia 1963 | ||||||||||
Wzrost |
178 cm | ||||||||||
Pozycja | |||||||||||
Kariera juniorska | |||||||||||
| |||||||||||
Kariera seniorska[a] | |||||||||||
| |||||||||||
Kariera reprezentacyjna | |||||||||||
| |||||||||||
Kariera trenerska | |||||||||||
| |||||||||||
|
podpułkownik | |
Data i miejsce urodzenia |
28 lipca 1897 |
---|---|
Data śmierci |
11 kwietnia 1963 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Jednostki | |
Stanowiska |
dowódca batalionu piechoty |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujSłużba wojskowa
edytujUrodził się w Krakowie, w rodzinie Władysława, urzędnika pocztowego, i Franciszki z Czernych[4]. Był starszym bratem Jana – również piłkarza.
Ukończył III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie[5]. Podczas I wojny światowej walczył w szeregach armii austriackiej. Po przeszkoleniu został skierowany na front włoski na którym walczył od 1 marca 1915 do 31 grudnia 1916. Od 1 stycznia 1917 do 10 września 1918 walczył na froncie włoskim[5]. Podczas walk na froncie włoskim został dwukrotnie ranny. 1 kwietnia 1917 został awansowany na podporucznika[5].
W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii austro-węgierskiej w stopniu podporucznika[6]. Na początku 1919 roku uzyskał przydział do 3 Pułku Piechoty; w czasie walk polsko-ukraińskich o Małopolskę Wschodnią walczył w obronie Lwowa i Przemyśla[7], a następnie brał udział w przygotowaniach do I powstania śląskiego[7]. Brał również udział w akcji plebiscytowej na terenie Spisza i Orawy[5][8]. 1 grudnia 1919 roku został mianowany porucznikiem[4]. Przydzielony do 20 Pułku Piechoty, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej[8]. Podaje się, że miał być odznaczony za czyny bojowe Krzyżem Walecznych[5] i to aż czterokrotnie[8], lecz informacji tej nie potwierdzają Roczniki Oficerskie z 1923, 1924, 1928, 1932 i 1939 roku. W 1921 roku ukończył czteromiesięczny kursu w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie[4][9]. Uczestniczył w III powstaniu śląskim[8].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 1325. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 20 Pułk Piechoty[10][11]. W listopadzie 1924 został przydzielony z 20 pp w Krakowie do Oddziału Wyszkolenia Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V na stanowisko referenta[12][13]. Z dniem 7 marca 1925 został przydzielony z DOK V do macierzystego 20 pp[14]. 3 maja 1926 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 roku i 223. lokatą w korpusie oficerów piechoty[15]. 26 kwietnia 1928 został przeniesiony z 20 pp do 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie[16][17]. W grudniu 1929 roku ponownie przeniesiony do 20 pp[18]. Jesienią 1930 roku został przeniesiony do 5 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Krakowie[19]. Dwa miesiące później otrzymał przeniesienie do Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie[20][21]. 28 czerwca 1933 roku ogłoszono jego przeniesienie do 18 pułku piechoty w Skierniewicach[22][23]. W skierniewickim garnizonie pełnił służbę do 1936 roku[24]. W marcu tego roku został awansowany na majora w korpusie oficerów piechoty.
Tuż przed drugą wojną światową i w czasie wojny obronnej 1939 dowódca I batalionu 37 pułku piechoty z Kutna. 20 września został ranny w bitwie nad Bzurą. Jako jeniec trafił do szpitala w Rawie Mazowieckiej. Z powodu ciążącego na nim od 1940 roku wyroku sądu hitlerowskiego skazującego na karę śmierci ukrywał się w Krakowie u Benedyktynek oraz w majątku Tarnowskich w Dzikowie[25].
Kariera sportowa
edytujW latach 1910–1933 występował w Wiśle Kraków, w barwach której w latach 1927–1934 grając w lidze zdobył 109 goli. Kilkukrotnie był kapitanem związkowym (selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej mężczyzn). W 1924 pełnił funkcję kapitana reprezentacji na igrzyskach olimpijskich w Paryżu Był członkiem honorowym PZPN. Będąc selekcjonerem reprezentacji stworzył zawołanie Orły, do boju![26]. Od kwietnia 1945 prowadził działalność w strukturach krajowych i okręgowych ruchu sportowego. Brał czynny udział w reaktywacji PZPN. Od 29 czerwca 1945 był członkiem zarządu związku i jednocześnie kapitanem związkowym. Funkcję kapitana związkowego pełnił do 30 sierpnia 1947 roku. W latach 1956–1959 ponownie pracował we władzach PZPN. Od 22 września 1956 do 17 lutego 1957 wchodził w skład kapitanatu. 14 lutego 1959 został przewodniczącym kapitanatu. W latach 1956–1962 pełnił również funkcję selekcjonera Krakowskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej (KOPZN). Był jednocześnie wiceprezesem Wisły Kraków. W 1959 został honorowym członkiem PZPN. Ponadto posiadał także honorowe członkostwo KOPZN i stanowisko honorowego prezesa Wisły Kraków[25]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 26-płd-po lewej Sroczyńskich).
- Sukcesy
- dwukrotne mistrzostwo Polski z Wisłą w 1927 i 1928
- dwukrotny król strzelców w 1925 (11 goli) i w 1927 (37 goli)
- dziewięciokrotny reprezentant kraju
- Rekordy
- 1927 rok – strzelił 37 bramek w jednym sezonie
- 1927 rok – strzelił jako pierwszy w polskiej lidze 5 bramek w jednym meczu (z Warszawianką)
Rodzina
edytujBył żonaty z Lidią z domu Dudek; małżeństwo zawarli w 1936 roku[27]. Jego dwaj bracia byli więzieni w KL Auschwitz - Stefan zmarł tam w 1941 roku, a Jan - przeżył obóz. Młodsza siostra - Zofia, po mężu Tomaszewska, ukrywała Żydów, za co została w 2007 uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata[28].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (1938)[29]
- Medal Niepodległości (9 listopada 1933)[30]
- Srebrny Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[31][32]
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi (1931)[33]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Oficer Orderu Korony Rumunii (Rumunia)[34]
Upamiętnienie
edytujOd 1972 roku jego imieniem nazwano jedną z ulic Krakowa (przylegającą do stadionu Wisły)[25]. Od 2006 jego imię nosi Stadion Miejski w Kutnie. 23 stycznia 2008 radni Krakowa podjęli decyzję, że stadion Wisły Kraków będzie nosił jego imię. W czerwcu 2009 roku Mirosław Szymkowiak, Marek Konieczny i Tomasz Frankowski założyli w Krakowie Akademię Piłkarską 21 im. Henryka Reymana[35].
Został przedstawiony na obrazie Vlastimila Hofmana[36].
Uwagi
edytuj- ↑ Na początku lat 20. XX wieku w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Henryk Reymann”, a na przełomie lat 20. i 30. jako „Henryk Reyman”. W styczniu 1934 roku minister spraw wojskowych sprostował imię i nazwisko kapitana Henryka Reymana z 18 pp z „Henryk Reyman” na „Henryk Tomasz Reymann”[1][2].
Przypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 34.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 26, 593.
- ↑ Paweł Pierzchała: 110 rocznica urodzin Henryka Reymana. wislakrakow.com, 2007-07-28. [dostęp 2010-02-07]. (pol.).
- ↑ a b c Toporowicz 1988 ↓, s. 219-220.
- ↑ a b c d e Wryk 2015 ↓, s. 492.
- ↑ Wykaz oficerów 1920 ↓, s. 95, tu jako Henryk Reymann.
- ↑ a b Janiszewska (...) ↓, s. 129.
- ↑ a b c d Janiszewska (...) ↓, s. 130.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 81, 842, tu jako Henryk Władysław Reyman.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 94, tu także jako Henryk Reymann.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 182, 433, tu również jako Reymann.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 7 listopada 1924 roku, s. 664.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 51, 171, 376, tu jako Henryk Reymann.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 5 kwietnia 1925 roku, s. 191.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 maja 1926 roku, s. 129.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 139.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 21, 218.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 400.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 11.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 26 marca 1931 roku, s. 100.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 60, 829.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 133.
- ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 59.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 57.
- ↑ a b c Wryk 2015 ↓, s. 493.
- ↑ Andrzej Gowarzewski: BIAŁO-CZERWONI. 1921–2018, Wydawnictwo GiA, Katowice 2017, s. 49.
- ↑ Janiszewska (...) ↓, s. 141.
- ↑ Janiszewska (...) ↓, s. 142.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 23 „za zasługi na polu organizacji i propagandy sportu polskiego”.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 60.
- ↑ Janiszewska (...) ↓, s. 131.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 21.
- ↑ AP 21 [online], www.ap21.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ Janiszewska (...) ↓, s. 140.
Bibliografia
edytuj- Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, 1935. [dostęp 2016-06-05].
- Kazimierz Toporowicz: Henryk Tomasz Reyman. [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [on-line]. Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny, 1988. [dostęp 2019-05-25].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Wryk: Olimpijczycy Drugiej Rzeczypospolitej. Poznań: Nauka i Innowacje, 2015, s. 492–493. ISBN 978-83-64864-22-3.
- Andrzej Gowarzewski: MISTRZOSTWA POLSKI. LUDZIE (1918–1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017.
- Katarzyna Janiszewska, Magdalena Stokłosa, Aleksandra Wójcik: Sportowcy dla niepodległej. Opowieść na rok powstań śląskich. 2021. ISBN 978-83-962258-2-5.