Herb Śląska – znak rozpoznawczy, wywodzący się z rodowych herbów Piastów śląskich. Po raz pierwszy wizerunku orła użył na swej pieczęci książę opolski Kazimierz I w 1222 roku. Jest to też najstarszy wizerunek orła jako godła książęcego na ziemiach polskich.

Herb Dolnego Śląska i Górnego Śląska w przedstawieniu rodzajowym

Na ziemiach Dolnego Śląska używano w herbie czarnego orła w złotym polu ze srebrną przepaską na skrzydłach często dodatkowo z białym krzyżem pośrodku (jest to rodowy znak Henryka Brodatego tzw. zgorzelec), natomiast ziemie Górnego Śląska przyjmowały na ogół orła złotego w błękitnym polu. W części niemieckiej Górnego Śląska w latach 1919-1945 tarcza na herbie pruskiej prowincji Górnego Śląska przegrodzona została w połowie ostrzem kosy, poniżej którego znajdowało się godło górnicze. W polskiej tradycji zazwyczaj orzeł śląski nie jest ukoronowany[a], w czeskiej (vide: wielki herb Czech oraz herb Śląska Austriackiego) i niemieckiej na ogół przeciwnie (patrz: ikonografia poniżej)[b].

Barwy ziem powiązane są z kolorystyką ich tarcz herbowych. Dolny Śląsk używa koloru srebrnego – od przepaski na piersi orła, godła księcia Henryka Brodatego – i złotego od pola tarczy herbowej. Z kolei Śląsk Górny odpowiednio złotego i błękitnego. W czasach pruskich jednolita prowincja śląska (a później dolnośląska) używała flagi z dwoma pasami (poziomymi) równej szerokości: srebrnym u góry i złotym u dołu, natomiast górnośląska flagi z pasem żółtym u góry i błękitnym u dołu[1]. W tradycji przyjęło się, że herb i barwy dolnośląskie używane są jednocześnie jako symbole Śląska jako całości.[potrzebny przypis] Obecnie tradycyjny herb Piastów dolnośląskich (czarny orzeł na złotym tle) możemy zaobserwować na:

Orzeł Piastów górnośląskich - żółty (złoty) orzeł na błękitnym tle - znajduje się w herbie województwa śląskiego i herbie województwa opolskiego (herb nawiązuje do herbu księcia Jana II Dobrego). Obie wersje herbów często występują w herbach i/lub flagach miejscowości, gmin i powiatów położonych na Śląsku (a w niektórych przypadkach również poza historycznym Śląskiem - np. herb Żywca należącego dawniej do rządzonych przez śląskich Piastów księstw cieszyńskiego i oświęcimskiego czy herb Oświęcimia, zawierający dwie połówki górnośląskiego orła), a także na flagach urzędowych województwa opolskiego i śląskiego.

W herbie Czech znajduje się czarny orzeł ze srebrną przepaską z krzyżem oraz koroną na głowie, symbolizująca Śląsk[2] (w heraldyce czeskiej cz. orel posiada dwie głowy, a cz. orlice jedną[3]).

Galeria herbów dolnośląskich (i historycznego Śląska)

edytuj
Herb Śląska
 
Herb Piastów dolnośląskich używany przez księcia żagańskiego
Typ herbu

krajowy

Alternatywne nazwy

Orzeł śląski

Wprowadzony

1224

Galeria herbów górnośląskich

edytuj
Herb Górnego Śląska
 
Herb Górnego Śląska
Typ herbu

krajowy

Alternatywne nazwy

Orzeł górnośląski

Wprowadzony

1222

Zobacz też

edytuj
  1. Koronowanym orłem posługiwało się od czasów Wacława III Adama Księstwo Cieszyńskie.
  2. Wyjątkiem jest niekoronowany orzeł w herbie pruskiej prowincji Górny Śląsk.

Przypisy

edytuj
  1. Subnational Flags 1919-1935 (Prussia, Germany)
  2. 3/1993 Sb. o státních symbolech České republiky. Ministerstvo vnitra. [dostęp 2011-01-07]. (cz.).
  3. Helena Znojemská, Zdeněk Tábor Dražovický: Zvířata. [dostęp 2011-01-07]. (cz.).
  4. Herzogtum Schlesien

Linki zewnętrzne

edytuj