Hesperis theophrasti

*Hesperis theophrasti*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	wieczornik
Gatunek	Hesperis theophrasti
	Nazwa systematyczna
	Hesperis theophrasti Borbás; Magyar Bot. Lapok 1: 267 1902
Synonimy
	Hesperis graeca F.Dvořák (nom. illeg.); Hesperis macedonica Adamson; Hesperis rechingeri F.Dvořák; Hesperis theophrasti subsp. graeca F.Dvořák; Hesperis theophrasti subsp. rechingeri (F.Dvořák) Kit Tan & Suda; Hesperis theophrasti subsp. sintenisii F. Dvořák; Hesperis theophrasti subsp. theophrasti; Hesperis verroiana F.Dvořák;
	Hesperis graeca F.Dvořák (nom. illeg.); Hesperis macedonica Adamson; Hesperis rechingeri F.Dvořák; Hesperis theophrasti subsp. graeca F.Dvořák; Hesperis theophrasti subsp. rechingeri (F.Dvořák) Kit Tan & Suda; Hesperis theophrasti subsp. sintenisii F. Dvořák; Hesperis theophrasti subsp. theophrasti; Hesperis verroiana F.Dvořák;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hesperis theophrasti Borbás – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych (Brassicaceae Burnett). Występuje naturalnie w Macedonii Północnej, Albanii, Grecji, Bułgarii oraz zachodniej części Turcji^[4]^[5]. Rośnie między innymi na terenach albańskiego Parku Narodowego Prespa, macedońskiego Parku Narodowego Galiczicy oraz bułgarskich parków narodowych – Riły i Strandży^[5]^[6]^[7].

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina jednoroczna lub bylina. Dorasta do 10–60 (80) cm wysokości^[5].
Liście: Liście odziomkowe są pierzaste i całobrzegie, natomiast liście łodygowe są ząbkowane^[5].
Kwiaty: Zebrane są w gronach. Kwiaty są relatywnie duże – mają 10–18 mm długości. Płatki mają różową lub czerwonoróżową barwę^[5].
Owoce: Nasiona są małe i mają ciemnobrązową barwę^[5].

Biologia i ekologia edytuj

Rośnie na nieużytkach, w zaroślach lub a skraju lasu. Kwitnie od połowy maja do początku czerwca, natomiast owoce pojawiają się od czerwca do lipca. Gatunek jest często spotykany na polanach w lasach bukowych i dębowych, na kamienistych i skalistych łąkach, na płytkim podłożu i w wapiennych szczelinach skalnych. W lasach bukowych najczęściej środowisko dzieli z takimi gatunkami jak: buławnik mieczolistny (Cephalanthera longifolia), ubiorek wiecznie zielony (Iberis sempervirens), Paeonia daurica oraz fiołek Kitaibela (Viola kitaibeliana). Na innych siedliskach współwystępuje z takimi gatunkami jak: akant kłujący (Acanthus spinosus), Delphinium fissum, podgatunek szachownicy greckiej (Fritillaria graeca subsp. thessala), Hypericum rumeliacum, Prunus prostrata, Prunus webbii, Valeriana montana, Viola eximia oraz fiołek trójbarwny (Viola tricolor). Populacje są małe, rozdrobnione, składają się z pojedynczych, rozproszonych osobników lub małych grup roślin. W Albanii występuje na wysokości od 1000 do 1700 m n.p.m., natomiast w Bułgarii rośnie na wysokości od 300 do 1300 m n.p.m.^[5]^[6]

Największymi zagrożeniami dla tego gatunku są działalność człowieka, intensywne rolnictwo i hodowla bydła. Czynniki te mają negatywny wpływ na strukturę populacji oraz jej potencjał reprodukcyjny, co może spowodować zmniejszenie powierzchni występowania tego gatunku^[5].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).
↑ ^a ^b Hesperis theophrasti Borbás. The Plant List. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
↑ Hesperis theophrasti – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Hesperis theophrasti. e-ecodb.bas.bg. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
↑ ^a ^b New records for Albania based on taxa from the Prespa National Park. [w:] Biodiversity Data Journal 1: e1014 [on-line]. Pensoft, 13 grudnia 2013. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).
↑ национален парк Галичица. galicica.org.mk. [dostęp 2015-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 kwietnia 2015)]. (mac.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-30] (ang.).

[tpl-3] Hesperis theophrasti Borbás. The Plant List. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).

[4] Hesperis theophrasti – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).

[ecodb-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Hesperis theophrasti. e-ecodb.bas.bg. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).

[pensoft-6] New records for Albania based on taxa from the Prespa National Park. [w:] Biodiversity Data Journal 1: e1014 [on-line]. Pensoft, 13 grudnia 2013. [dostęp 2015-04-22]. (ang.).

[galicica-7] национален парк Галичица. galicica.org.mk. [dostęp 2015-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 kwietnia 2015)]. (mac.).

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]