Hołdunów
Hołdunów (niem. Anhalt) – dzielnica Lędzin położona w północno-wschodniej części miasta.
| ||||
| ||||
 Widok na osiedle „domków fińskich” i kościół Chrystusa Króla w Hołdunowie | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  śląskie
| |||
| Powiat | bieruńsko-lędziński | |||
| Miasto | Lędziny | |||
| Data założenia | 1770 | |||
| W granicach Lędzin | 1991 | |||
| Tablice rejestracyjne | SBL | |||
Położenie na mapie Lędzin   Hołdunów | ||||
Położenie na mapie Polski  Hołdunów | ||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  Hołdunów | ||||
Położenie na mapie powiatu bieruńsko-lędzińskiego  Hołdunów | ||||
 50°08′52″N 19°08′13″E/50,147756 19,136939
| ||||
Portal  Polska
| ||||
Historia dzielnicyEdytuj
_(Holdunow,_Holdunowska).jpg)
Hołdunów został założony jako wieś w 1770 r. przez 300 kalwinów, byłych mieszkańców wsi Kozy, którzy represjonowani i prześladowani religijnie w Rzeczypospolitej[1] przenieśli się na pruski (wtedy) Śląsk. Uciekinierzy założyli wieś nazwaną Hołdunów (Anhalt) na cześć dynastii książąt pszczyńskich[2].
I połowa XIX w. była okresem największego rozwoju gospodarki wydobywczej węgla kamiennego w rejencji opolskiej. W 1842 r. zarządca kopalni węgla kamiennego w Pszczynie nadsztygar Brucker znalazł na terenie między wsią Lędziny a kolonią Anhalt pokład węgla grubości 3 metrów. W 1843 r. na terenach tych powstała kopalnia pol. tłum. „Radość Henryka”, na cześć panującego wówczas w Pszczynie Jana Henryka Hochberga.
20 sierpnia 1920 r. w czasie II powstania śląskiego część wsi została spalona przez polskich powstańców w trakcie walk w bliżej niewyjaśnionych okolicznościach[2]. Według polskich źródeł[3][4], w tym książki Jana Ludygi-Laskowskiego[4], wydanej w 1925 r. i wznowionej w 1973 r.[5], w Hołdunowie doszło do bitwy powstańców śląskich ze znajdującymi się w tej wsi zorganizowanymi i uzbrojonymi Niemcami, a według niemieckich źródeł powstańcy napadli na bezbronną i niestawiającą oporu wieś, po czym w akcie zemsty ją spalili[2]. Również Marek Czapliński, który powołuje się na niemieckie źródło[6], podaje, że wieś spalono w akcie zemsty, ponieważ była w dużej mierze zamieszkała przez Niemców[7]. Wkrótce po spaleniu wsi odwiedził ją Wojciech Korfanty, który przeprosił za jej spalenie i obiecał pomoc finansową na jej odbudowę[2].
W 1921 r. podczas plebiscytu we wsi oddano 294 głosy za Niemcami i 76 za Polską[8].
W okresie międzywojennym była to jedna z jedynie 4 gmin w górnośląskiej (pruskiej) części województwa śląskiego gdzie protestanci stanowili większość mieszkańców (70,6% w 1933 r.)[9].
Po II wojnie światowej w powiecie pszczyńskim została utworzona gmina zbiorowa Lędziny, z siedzibą urzędu w Lędzinach, w której skład weszły jako gromady: Lędziny, Hołdunów i Smardzowice[10]. W 1951 r. zlikwidowano gminę Lędziny, a utworzono gminę Hołdunów z siedzibą w Lędzinach[10]. W 1955 r. Hołdunów i Lędziny zostały przekształcone w oddzielne osiedla, które połączyły się w jedno duże osiedle 15 września 1961 r.[10] W latach 1975–1991 Hołdunów wraz z Lędzinami wchodził w skład miasta Tychy[10]. 2 kwietnia 1991 r. Lędziny ponownie uzyskały prawa miejskie, wtedy to Hołdunów został włączony w obręb miasta[10].
Charakterystyka dzielnicyEdytuj
W Hołdunowie występuje mieszana zabudowa: oprócz niskich bloków (do czterech pięter) oraz domów jedno- i wielorodzinnych występuje tu unikatowa zabudowa domów jednorodzinnych tzw. „domków fińskich”. Przez Hołdunów przebiega szlak Hołdunowski: wiodący od strony Ławek (dzielnica Mysłowic) przez Hołdunów w kierunku Imielina.
Ważniejsze instytucjeEdytuj
Swoją siedzibę ma tutaj ewangelicka parafia pw. Świętej Trójcy, a także katolicka parafia pw. Chrystusa Króla.
PrzypisyEdytuj
- ↑ A. Malina, Ewangelickie tradycje Hołdunowa, Didache, Katowice 2004.
- ↑ a b c d Bartosz Wieliński: Niemcy mordowali, Polacy podpalali. Gazeta Wyborcza, 2011-08-20. [dostęp 2011-08-21].
- ↑ Encyklopedia Powstań Śląskich, red. Franciszek Hawranek [i in.], Opole 1982, s. 104, 114, 173.
- ↑ a b Jan Ludyga-Laskowski, Zarys historii trzech powstań śląskich 1919–1920–1921, Warszawa-Wrocław 1973, s. 174.
- ↑ Jan Ludyga-Laskowski, op. cit., s. 54.
- ↑ M. Czapliński, E. Kaszuba, G. Wąs, R. Żerelik, Historia Śląska, wyd. 2 popr., Wrocław 2007, s. 397, 639, ISBN 978-83-229-2872-1.
- ↑ M. Czapliński, E. Kaszuba, G. Wąs, R. Żerelik, Historia Śląska, Wrocław 2002, s. 361, ISBN 83-229-2213-2.
- ↑ Wyniki plebiscytu w powiecie pszczyńskim.
- ↑ Henryk Czembor: Ewangelicki Kościół Unijny na polskim Górnym Śląsku. Katowice: Dom Wydawniczy i Księgarski "Didache", 1993, s. 45. ISBN 83-85572-05-X.
- ↑ a b c d e Urząd Miasta Lędziny: Lędziny - Rys historyczny.
BibliografiaEdytuj
- Encyklopedia Powstań Śląskich, red. Franciszek Hawranek [i in.], Opole 1982.
- Jan Ludyga-Laskowski, Zarys historii trzech powstań śląskich 1919–1920–1921, Warszawa-Wrocław 1973.
- Jan Ludyga-Laskowski, Materiały do historii powstań górnośląskich. Tom I. Rok 1919-1920, Katowice 1925.