Hołdunów

dzielnica Lędzin

Hołdunów (niem. Anhalt) – dzielnica Lędzin położona w północno-wschodniej części miasta.

Hołdunów
— Dzielnica Lędzin —
Ilustracja
Widok na osiedle „domków fińskich” i kościół Chrystusa Króla w Hołdunowie
Państwo  Polska
Województwo  śląskie
Powiat bieruńsko-lędziński
Miasto Lędziny
Data założenia 1770
W granicach Lędzin 1991
Tablice rejestracyjne SBL
Położenie na mapie Lędzin
Mapa konturowa Lędzin, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Hołdunów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Hołdunów”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hołdunów”
Położenie na mapie powiatu bieruńsko-lędzińskiego
Mapa konturowa powiatu bieruńsko-lędzińskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Hołdunów”
Ziemia50°08′52″N 19°08′13″E/50,147756 19,136939
Portal Polska

Historia dzielnicyEdytuj

 
Centrum dzielnicy, ulica Hołdunowska

Hołdunów został założony jako wieś w 1770 r. przez 300 kalwinów, byłych mieszkańców wsi Kozy, którzy będąc represjonowani i prześladowani z powodów religijnych w państwie polskim[1] przenieśli się na pruski (wtedy) Śląsk. Ewangeliccy uciekinierzy założyli wieś nazwaną Hołdunów[2] (Anhalt) na cześć dynastii książąt pszczyńskich[3].

I połowa XIX w. była okresem największego rozwoju gospodarki wydobywczej węgla kamiennego w rejencji opolskiej. W 1842 r. zarządca kopalni węgla kamiennego w Pszczynie nadsztygar Brucker znalazł na terenie między wsią Lędziny a kolonią Anhalt pokład węgla grubości 3 metrów. W 1843 r. na terenach tych powstała kopalnia pol. tłum. „Radość Henryka”, na cześć panującego wówczas w Pszczynie Jana Henryka Hochberga.

20 sierpnia 1920 r. w czasie II powstania śląskiego część wsi została spalona przez polskich powstańców w trakcie walk w bliżej niewyjaśnionych okolicznościach[3]. Według polskich źródeł[4][5], w tym książki Jana Ludygi-Laskowskiego[5], wydanej w 1925 r. i wznowionej w 1973 r.[6], w Hołdunowie doszło do bitwy powstańców śląskich ze znajdującymi się w tej wsi zorganizowanymi i uzbrojonymi Niemcami, a według niemieckich źródeł powstańcy napadli na bezbronną i niestawiającą oporu wieś, po czym w akcie zemsty ją spalili[3]. Również Marek Czapliński, który powołuje się na niemieckie źródło[7], podaje, że wieś spalono w akcie zemsty, ponieważ była w dużej mierze zamieszkała przez Niemców[8]. Wkrótce po spaleniu wsi (polscy powstańcy spalili 16 gospodarstw[9]) odwiedził ją Wojciech Korfanty, który przeprosił za jej spalenie i obiecał pomoc finansową na jej odbudowę[3].

W 1921 r. podczas plebiscytu we wsi oddano 294 głosy za Niemcami i 76 za Polską[10].

W okresie międzywojennym była to jedna z jedynie 4 gmin w "pruskiej" części województwa śląskiego gdzie protestanci stanowili większość mieszkańców (70,6% w 1933 r.)[11].

Po II wojnie światowej w powiecie pszczyńskim została utworzona gmina zbiorowa Lędziny, z siedzibą urzędu w Lędzinach, w której skład weszły jako gromady: Lędziny, Hołdunów i Smardzowice[12]. W 1951 r. zlikwidowano gminę Lędziny, a utworzono gminę Hołdunów z siedzibą w Lędzinach[12]. W 1955 r. Hołdunów i Lędziny zostały przekształcone w oddzielne osiedla, które połączyły się w jedno duże osiedle 15 września 1961 r.[12] W latach 1975–1991 Hołdunów wraz z Lędzinami wchodził w skład miasta Tychy[12]. 2 kwietnia 1991 r. Lędziny ponownie uzyskały prawa miejskie, wtedy to Hołdunów został włączony w obręb miasta[12].

Charakterystyka dzielnicyEdytuj

W Hołdunowie występuje mieszana zabudowa: oprócz niskich bloków (do czterech pięter) oraz domów jedno- i wielorodzinnych występuje tu unikatowa zabudowa domów jednorodzinnych tzw. „domków fińskich”. Przez Hołdunów przebiega szlak Hołdunowski: wiodący od strony Ławek (dzielnica Mysłowic) przez Hołdunów w kierunku Imielina.

Ważniejsze instytucjeEdytuj

Swoją siedzibę ma tutaj ewangelicka parafia pw. Świętej Trójcy, a także katolicka parafia pw. Chrystusa Króla.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ A. Malina, Ewangelickie tradycje Hołdunowa, Didache, Katowice 2004.
  2. ↑ Red.Zbigniew Kapała i ks.Jerzy Myszor, Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Muzeum Górnośląskie w Bytomiu 2005, s.54.
  3. ↑ a b c d Bartosz Wieliński: Niemcy mordowali, Polacy podpalali. Gazeta Wyborcza, 2011-08-20. [dostęp 2011-08-21].
  4. ↑ Encyklopedia Powstań Śląskich, red. Franciszek Hawranek [i in.], Opole 1982, s. 104, 114, 173.
  5. ↑ a b Jan Ludyga-Laskowski, Zarys historii trzech powstań śląskich 1919–1920–1921, Warszawa-Wrocław 1973, s. 174.
  6. ↑ Jan Ludyga-Laskowski, op. cit., s. 54.
  7. ↑ M. Czapliński, E. Kaszuba, G. Wąs, R. Żerelik, Historia Śląska, wyd. 2 popr., Wrocław 2007, s. 397, 639, ​ISBN 978-83-229-2872-1​.
  8. ↑ M. Czapliński, E. Kaszuba, G. Wąs, R. Żerelik, Historia Śląska, Wrocław 2002, s. 361, ​ISBN 83-229-2213-2​.
  9. ↑ Red.Zbigniew Kapała i ks.Jerzy Myszor, Kościoły i związki wyznaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w latach 1919-1921. Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Muzeum Górnośląskie w Bytomiu 2005, s.54.
  10. ↑ Wyniki plebiscytu w powiecie pszczyńskim.
  11. ↑ Henryk Czembor: Ewangelicki Kościół Unijny na polskim Górnym Śląsku. Katowice: Dom Wydawniczy i Księgarski "Didache", 1993, s. 45. ISBN 83-85572-05-X.
  12. ↑ a b c d e Urząd Miasta Lędziny: Lędziny - Rys historyczny.

BibliografiaEdytuj

  • Encyklopedia Powstań Śląskich, red. Franciszek Hawranek [i in.], Opole 1982.
  • Jan Ludyga-Laskowski, Zarys historii trzech powstań śląskich 1919–1920–1921, Warszawa-Wrocław 1973.
  • Jan Ludyga-Laskowski, Materiały do historii powstań górnośląskich. Tom I. Rok 1919-1920, Katowice 1925.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hołdunów&oldid=62011236”