Idolek mauretański
Idolek mauretański[3], idolek[4] (Zanclus cornutus) – gatunek morskiej, drapieżnej ryby okoniokształtnej z rodziny idolkowatych[4] (Zanclidae), której jest jedynym przedstawicielem.
| ||
| Zanclus cornutus[1] | ||
| (Linnaeus, 1758) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | promieniopłetwe | |
| Infragromada | doskonałokostne | |
| Rząd | okoniokształtne | |
| Rodzina | idolkowate | |
| Rodzaj | Zanclus Cuvier, 1831 | |
| Gatunek | idolek mauretański | |
| Synonimy | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
WystępowanieEdytuj
Ocean Indyjski i Ocean Spokojny – gatunek pospolity w lagunach, na płyciznach oraz w rejonach raf skalnych i koralowych od strony otwartego morza[3]. Spotykany na głębokościach od 3 do 182 m[5], ale zwykle przebywa blisko powierzchni[6].
BudowaEdytuj
Ciało bocznie ścieśnione, wysoko wygarbione, w kształcie zbliżonym do dysku, żółto-białe z dwoma czarnymi pionowymi pręgami przecinającymi kontur ciała. Ogon czarny z białym zakończeniem. Trzeci promień płetwy grzbietowej jest przekształcony w długi kosmyk wici, służący prawdopodobnie do sondowania wysokości sklepienia wnętrza nocnych kryjówek[6]. Pysk wysunięty, w kształcie rurki, zakończony małym otworem gębowym. W każdym kącie otworu gębowego młodych osobników występuje jeden mały, ostry kolec, który zanika z wiekiem[6]. Zęby liczne, długie i szczecinowate. Przed okiem dorosłych idolków występuje mały wyrostek kostny – u samców jest on większy[3]. Długość ciała sięga 23 cm[5].
Biologia i ekologiaEdytuj
Idolki mauretańskie pływają w małych grupach złożonych z 2–3 osobników, rzadziej w licznych zgrupowaniach. Starsze osobniki przebywają zwykle samotnie. Są to ryby jajorodne. Larwy rozwijają się przez długi czas unoszone wodami pelagialnymi, dzięki czemu gatunek jest szeroko rozprzestrzeniony[5].
Są aktywne w ciągu dnia. Długim pyszczkiem skubią gąbki, mszywioły i wyciągają z głębszych szczelin drobne, oskorupione bezkręgowce[3][6], głównie skorupiaki i mięczaki[4].
Znaczenie dla człowiekaEdytuj
Ubarwienie Zanclus cornutus przyciąga uwagę ludzi, co znajduje odzwierciedlenie w licznych dziełach sztuki malarskiej i zdobniczej artystów wysp Oceanii. Dla ludności muzułmańskiej gatunek ten stał się przedmiotem kultu („bożek morski”[4]), stąd powszechna w wielu językach nazwa „idol mauretański”[6]. Wśród akwarystów zyskał dużą popularność, choć w akwariach rzadko udaje się utrzymać go przy życiu[5].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Zanclus cornutus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Zanclus cornutus. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ a b c d Ryby : encyklopedia zwierząt. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007, s. 184. ISBN 978-83-01-15140-9.
- ↑ a b c d Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
- ↑ a b c d Zanclus cornutus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 13 października 2012]
- ↑ a b c d e Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 407–408. ISBN 83-01-12286-2.