Ignacy Daum
Ignacy Daum ps. „Michał”, „Zygmunt”, „Ignacy”, „Otto” (ur. 17 października 1869 w Kaliszu, zm. 15 marca 1932 w Saint-Claude) – polski lekarz, działacz socjalistyczny i niepodległościowy,
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
lekarz, działacz socjalistyczny i niepodległościowy |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Partia | |
| Rodzice |
Jakub |
| Małżeństwo |
Maria z Burczyńskich |
| Odznaczenia | |
| |
Życie i działalność edytuj
Ukończył szkołę średnią w Kaliszu, a następnie podjął studia na Uniwersytecie Warszawskim[1]. Tam związał się z patriotycznymi kręgami radykalnie i socjalistycznie nastawionej młodzieży, Za swoją aktywność został w 1893 wydalony ze studiów z tzw. „wilczym biletem”, czyli zakazem studiowania na wszystkich uczelniach w Rosji[1]. W l. 1893–1894 mieszkał w Kaliszu pod nadzorem policji. Po uzyskaniu zgody władz wyjechał do Paryża gdzie rozpoczął studia medyczne na Sorbonie[1]. Był jednym z wybitniejszych przedstawicieli organizacji studenckiej „Spójnia”[2]. Związał się także z lokalną sekcją Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich (ZZSP) kierowaną przez Kazimierza KeIles-Krauza – pod którego silnym wpływem pozostawał[1]. W l. 1895–1899 był kasjerem paryskiej sekcji ZZSP[3]. Na przełomie 1899/1900 wziął udział w ostatnim Zjeździe ZZSP w Zurychu, gdzie organizację tę włączono do Polskiej Partii Socjalistycznej jako jej oddział zagraniczny. Studia medyczne ukończył broniąc w 1899 pracę dyplomową pt. Traitement abortif de la blennorrhagie chez l’homme (Intensywne leczenie rzeżączki u mężczyzn)[4].
W 1900 powrócił do kraju i rozpoczął pracę jako lekarz w kopalni „Kazimierz” w Zagłębiu Dąbrowskim[3]. Podjął też działalność w PPS, wspomagając organizację strajku górników w lutym 1900. Zagrożony aresztowaniem wiosną 1902 wyjechał do Warszawy[3]. W kwietniu 1902 został aresztowany za udział w manifestacji w Alejach Ujazdowskich i skazany na 4 tygodnie aresztu na ratuszu[1]. Od września 1902 do grudnia 1903 pracował w szpitalu praskim w Warszawie[3]. Od grudnia 1903 kierował pracami Warszawskiego Komitetu Robotniczego PPS koordynując prace na terenie gub. warszawskiej i płockiej[2]. W tym czasie poświęcał szczególnie dużo uwagi na agitację wśród robotników i pracowników Kolei Nadwiślańskiej[2]. Aresztowany ponownie 23 marca 1904, przez kilka miesięcy był więziony w Cytadeli Warszawskiej.
Po zwolnieniu w lipcu 1904 przeniósł się do Wierzbnika na stanowisko lekarza fabrycznego w Starachowickich Zakładach Górniczych[5]. Należał wówczas do tzw. czwórki kierowniczej pełniącej rolę OKR w radomskim okręgu PPS[5]. Kierował pracami Lokalnego Komitetu Robotniczego PPS w Starachowicach., prowadząc ożywioną działalność agitacyjną zwłaszcza na jesieni 1905 po ogłoszeniu przez carat manifestu konstytucyjnego. Współpracował wówczas ze Stanisławem Jędrzejewskim, Marianem Malinowskim[5] oraz z Ignacym Boernerem, prowadzącym podobną działalność w sąsiednim Ostrowcu[1]. Uczestniczył również w działalności Organizacji Techniczno-Bojowej PPS, organizując jej liczne akcje na swoim terenie[6]. 24 grudnia 1905 zorganizował i kierował tzw. Republiką Starachowicką podczas której zlikwidowano w osadzie i okolicach władzę rosyjską[3]. Podczas pacyfikacji przez karną ekspedycję rosyjską pod dowództwem gen. Riazina Starachowic, Wierzbnika i Wąchocka ukrył się[3]. Następnie poszukiwany przez policję wyjechał do Warszawy, gdzie 20 stycznia 1906 został aresztowany[2]. Początkowo więziono go w Radomiu, a następnie w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej[2]. W trakcie dziesięciomiesięcznego śledztwa, podczas którego był torturowany nie załamał się i nikogo nie wydał[3]. Dwukrotnie sądzony za kierowanie starachowicką PPS i dokonanie szeregu akcji terrorystycznych. Dla braku dowodów winy zarówno w pierwszym, jak i w drugim procesie w lecie 1906 został uniewinniony. Ostatecznie minister spraw wewnętrznych w wyniku zabiegów rodziny pozostawił do wyboru albo zesłanie na 3 lata do guberni archangielskiej albo przymusowy wyjazd za granicę również na 3 lata[1].
Po dwudziestomiesięcznym więzieniu w grudniu 1907 udał się na emigrację do Francji[7]. Tam pracował jako lekarz najpierw w Paryżu, a następnie przez rok w Detroit w USA. Po powrocie do Francji osiadł na prowincji w Jura, kolejno w Ain, Dortanie, a od 1918 w Saint-Claude w departamencie Jura. Uczestniczył także w działalności miejscowej sekcji Francuskiej Partii Socjalistycznej w Lons-le-Saunier[2]. Od 6 lutego 1921 był członkiem Komitetu Centralnego tej partii, reprezentując umiarkowany nurt w tej partii[8]. W okresie międzywojennym działał także w Lidze Praw Człowieka[8]. Był także głównym inicjatorem powołania Uniwersytetu Ludowego w Saint-Claude[8].
Rodzina edytuj
Pochodził z bogatej mieszczańskiej rodziny żydowskiej mieszkającej w Kaliszu, pierwotnie nosił imię Izaak[1]. Syn Jakuba[2]. W grudniu 1904 ożenił się z Marią z Burczyńskich, również działaczką PPS[5][3].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (1931)[9][1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Władysław Pobóg-Malinowski, Daum Ignacy (1869-1932), Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 456–457.
- ↑ a b c d e f g Stanisław Kalabiński, Daum Ignacy (1869-1932), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 400–401.
- ↑ a b c d e f g h Jerzy Pająk, Daum Ignacy (1869-1932), Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t. 2, Kielce 2009, s. 101–102.
- ↑ Cataloue Sudoc – Ignace Daum.
- ↑ a b c d Jerzy Pająk, Konspiracyjne życie polityczne w Staropolskim Okręgu Przemysłowym 1882-1904, Kielce 1994, s. 100, 110, 117, 130, 164, 185, 186, 190, 196, 244.
- ↑ Jerzy Pająk, Organizacje bojowe partii politycznych w Królestwie Polskim 1904-1911, Warszawa 1985, s. 75.
- ↑ Timothy Snyder,Nationalism, Marxism, and Modern Central Europe: A Biography of Kazimierz Kellez-Krauz 1872-1905, Oxford 2018, Biographical Steches, p. 264.
- ↑ a b c DAUM Ignace – Le Maitrone. Dictionnaire biographique mouvement ouvier mouvement social.
- ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami, Krzyża Niepodległości oraz Medalu Niepodległości (M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163).
Bibliografia edytuj
- Władysław Pobóg-Malinowski, Daum Ignacy (1869–1932), Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 456–457.
- Stanisław Kalabiński, Daum Ignacy (1869–1932), Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 400–401.
- Jerzy Pająk, Daum Ignacy (1869–1932), Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t. 2, pod red. Jerzego Szczepańskiego, Kielce 2009, s. 101–102.