Inkarwilla

Inkarwilla
	; Incarvillea delavayi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	bignoniowate
Rodzaj	inkarwilla
	Nazwa systematyczna
	Incarvillea A. L. Jussieu; Gen. 138. 4 Aug 1789
	Typ nomenklatoryczny
	I. sinensis Lamarck
Synonimy
	Amphicome (R. Br.) Royle ex G. Don; Niedzwedzkia B. Fedtsch.;
	Amphicome (R. Br.) Royle ex G. Don; Niedzwedzkia B. Fedtsch.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Inkarwilla (Incarvillea) – rodzaj roślin należących do rodziny bignoniowatych. Obejmuje 16^[6]–17^[7] gatunków. Występują one we wschodniej i środkowej Azji, w tym także w Himalajach^[6], na zachodzie sięgając po Afganistan, Kazachstan, na północy po Mongolię^[5]. Najbardziej zróżnicowane są w prowincji Junnan^[8]. W przeszłości były szerzej rozprzestrzenione – znane są z oligocenu z Europy^[6]. Rosną na suchych murawach, w miejscach suchych, na urwiskach, często na skałach wapiennych^[8]. Ze względu na okazałe kwiaty i mrozoodporność (rodzaj należy pod tym względem do wyjątków w rodzinie związanej z tropikami) niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne^[8], zwłaszcza inkarwilla Delavaya i inkarwilla Maire'a^[6].

Nazwa rodzajowa upamiętnia francuskiego jezuitę i botanika – Pierre Nicholas le Cheron d'Incarville (1706–1757), który ostatnich 17 lat swego życia spędził w Pekinie^[8].

Morfologia edytuj

Pokrój: Rośliny zielne (byliny, rzadziej jednoroczne), z pędem skróconym lub wzniesionym albo płożącym^[5], osiągającym do 1 m długości^[8].
Liście: Skrętoległe lub skupione w rozecie przyziemnej^[8]. Blaszka liściowa pojedyncza^[5] lub pierzasto podzielona, ze szczytowym listkiem zwykle większym od pozostałych^[8].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe kwiatostany groniaste. Kielich z 5 zrośniętych działek. Korona kwiatu z 5 zrośniętych płatków, u nasady tworzących rurkę na końcu rozszerzających się i z wolnymi, rozpostartymi i zaokrąglonymi łatkami. Płatki różowe, czerwone, jasno żółte lub białe. Pręciki cztery, dwusilne. Zalążnia górna, dwukomorowa, z licznymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, zakończona spłaszczonym znamieniem^[8]^[5].
Owoce: Wydłużone i zaostrzone torebki zawierające liczne i spłaszczone nasiona^[8].

Systematyka edytuj

Rodzaj zaliczany jest do plemienia Tecomeae Endl. z rodziny bignoniowatych (Bignoniaceae)^[4].

Wykaz gatunków^[7]^[9]

Incarvillea altissima Forrest
Incarvillea beresowskii Batalin
Incarvillea compacta Maxim. – inkarwilla zwarta
Incarvillea delavayi Bureau & Franch. – inkarwilla Delavaya
Incarvillea diffusa Royle – inkarwilla rozpierzchła
Incarvillea dissectifoliol a Q.S.Zhao
Incarvillea emodi (Royle ex Lindl.) Chatterjee
Incarvillea forrestii Fletcher – inkarwilla Forresta
Incarvillea himalayensis Grey-Wilson
Incarvillea lutea Bureau & Franch.
Incarvillea mairei (H.Lév.) Grierson – inkarwilla Maire'a
Incarvillea olgae Regel – inkarwilla Olgi
Incarvillea potaninii Batalin
Incarvillea semiretschensk ia (B.Fedtsch.) Grierson
Incarvillea sinensis Lam. – inkarwilla chińska
Incarvillea younghusbandii Sprague
Incarvillea zhongdianensis Grey-Wilson

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-14] (ang.).
↑ ^a ^b Incarvillea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-14].
↑ ^a ^b Genus: Incarvillea Juss.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-02-14].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Incarvillea Jussieu. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-02-14].
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 962, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b Incarvillea. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-02-14].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 270. ISBN 0-333-74890-5.
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 104. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-14] (ang.).

[ing-3] Incarvillea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-14].

[grin-4] Genus: Incarvillea Juss.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-02-14].

[china-5] Incarvillea Jussieu. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-02-14].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 962, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[tpl-7] Incarvillea. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-02-14].

[philips-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 270. ISBN 0-333-74890-5.

[gawrys-9] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 104. ISBN 978-83-925110-5-2.

[6]

[7]

[5]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[9]