Izar
Izar (Epsilon Boötis, ε Boo) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza, odległa od Słońca o około 202 lata świetlne.
| ε Boötis A/B | |||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
14h 44m 59,217s[1] | ||||||||||||||||
| Deklinacja |
+27° 04′ 27,21″[1] | ||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
21,07 ± 0,58 mas/rok[1] | ||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−16,31 ± 0,19 km/s[1] | ||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy |
olbrzym / karzeł | ||||||||||||||||
| Typ widmowy | |||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||
| Wiek |
~300 mln lat[5] | ||||||||||||||||
| Temperatura |
A: 4500 K | ||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||
| Półoś wielka |
7718[2] pc | ||||||||||||||||
| Mimośród |
0,0453[2] | ||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Nazwa edytuj
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Izar, wywodzi się od arabskiego إزار ’izār, „pas” lub „okrycie”, podobnie jak słowo arab. المئزر miʼzar[5][6], którym też dawniej była określana[6], a które obecnie jest wyłączną nazwą gwiazdy Zeta Ursae Majoris[5][7]. Inną arabską nazwą była منطقة العوّاء minṭáqa al awwa, „pas krzyczącego”[6]. Tablice alfonsyńskie określały Epsilon Boötis nazwą Perizoma, oznaczającą „przepaskę biodrową”[6]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Izar dla określenia tej gwiazdy[7].
Charakterystyka obserwacyjna edytuj
Jest to druga co do jasności gwiazda konstelacji, po Arkturze[5]. Obserwowana wielkość gwiazdowa Izara to 2,35m, a jego wielkość absolutna to −1,61m[2].
Jest to gwiazda podwójna, której składniki są oddalone na niebie o 2,9″ (pomiar z 2017 roku)[8][9]. Układ tworzy jaśniejsza pomarańczowa i słabsza biała gwiazda[5], która dzięki silnemu kontrastowi wydaje się niebieskozielona[6]. Podwójność gwiazdy odkrył Friedrich Struve, a kontrast barw składników skłonił go do nadania jej nazwy łac. Pulcherrima, „najpiękniejsza”[5][6].
Charakterystyka fizyczna edytuj
Epsilon Boötis A (właściwy Izar) to pomarańczowy olbrzym lub jasny olbrzym[3][2], należący do typu widmowego K0[3][5] lub G9[2]. Gwiazda ma temperaturę 4500 K i jasność 400 razy większą niż Słońce. Jest około cztery razy masywniejsza od Słońca, a jej promień jest 33 razy większy. Gwiazda ma około 300 milionów lat, początkowo była znacznie gorętszą gwiazdą typu B, a 10–20 milionów lat temu w jej jądrze ustała synteza wodoru w hel. W przyszłości gwiazda odrzuci otoczkę i stanie się białym karłem[5].
Epsilon Boötis B to biała gwiazda ciągu głównego (karzeł) należąca do typu widmowego A. Jej temperatura to 8700 K, a jasność jest 27 razy większa od słonecznej. Masa i promień tej gwiazdy są około dwukrotnie większe niż masa i promień Słońca. Będąc mniej masywnym, składnik ten ewoluuje wolniej i stanie się pomarańczowym olbrzymem dopiero za około miliard lat, gdy jaśniejsza gwiazda już umrze[5].
Jest to układ fizycznie podwójny, gwiazdy dzieli co najmniej 185 au, a okres obiegu środka masy to około 1000 lat[5][10]. Odległa o 175,5″ (w 2001 roku) gwiazda „C” o wielkości 12,58m ma odmienny ruch własny i nie jest związana z Izarem[8][11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Izar w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i Anderson E., Francis C.: HIP 72105. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
- ↑ a b c eps Boo A w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b eps Boo B w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Jim Kaler: IZAR (Epsilon Boo). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-08-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Boötes. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 362. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ a b Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-24].
- ↑ a b Mason et al.: WDS J14450+2704AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 322. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ Kamil Złoczewski: Kosmos. Od Wolarza po Herkulesa. T. 66. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013. ISBN 978-83-252-1919-2.
- ↑ UCAC4 586-051228 w bazie SIMBAD (ang.)