Język korsykański

zagrożony język romański

Język korsykański (lingua corsa) – język romański, którym posługuje się ok. 260 tys. mieszkańców Korsyki (francuskiej wyspy na Morzu Śródziemnym), a także ok. 80 tys. Korsykan mieszkających w Boliwii, Kanadzie, Kubie, Portoryko, Urugwaju, Stanach Zjednoczonych, Wenezueli i we Włoszech.

lingua corsa
Obszar

Korsyka (Francja)

Liczba mówiących

ok. 340 tys.

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
UNESCO 3 zdecydowanie zagrożony
Ethnologue 4 edukacyjny
Kody języka
ISO 639-1 co
ISO 639-2 cos
ISO 639-3 cos
IETF co
Glottolog cors1241, cors1242
Ethnologue cos
GOST 7.75–97 кос 334
SIL COI
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku korsykańskim
Słownik języka korsykańskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.
Języki i dialekty Francji

Na Korsyce funkcjonują dwa odmienne dialekty. Większość mieszkańców wyspy mówi dialektem północnym (głównym ośrodkiem jest Bastia). Mowa ta uchodzi często za dialekt języka włoskiego, a konkretnie za odmianę dialektu toskańskiego[1]. Na południu (okolice Sartène) używa się języka, który jest bardzo zbliżony do dialektów sardyńskich i z tego tytułu bywa zaliczany do języków południoworomańskich[2]. W centrum wyspy (Ajaccio) używa się formy przejściowej pomiędzy dialektami.

Większość użytkowników tego języka zna język francuski, ale na co dzień posługuje się korsykańskim, także w piśmie. Fragmenty Biblii przetłumaczono na korsykański w latach 1861–1994. Pełny przekład ukazał się w roku 2005 (wydanie bilingwiczne korsykańsko-francuskie)[3]. Język ten miał duży wpływ na dialekt gallurski języka sardyńskiego.

Język korsykański (południowy) a język włoski

edytuj

Różnice w gramatyce

edytuj

Rodzajniki

edytuj
Język włoski Język korsykański
un, uno un, unu
una una
il u
la a
i, gli i
le e/i

Przed wyrazem zaczynającym się samogłoską, korsykańskie rodzajniki określone skracają się do l'.

Przyimki

edytuj
  • Przyimki bez rodzajników:
Język włoski Język korsykański
a, ad à
con incù
da da
di di
in in
su annantu à
tra, fra frà
  • Przyimki włoskie z rodzajnikami:
  il l' lo la i gli le
a al all' allo alla ai agli alle
da dal dall' dallo dalla dai dagli dalle
di del dell' dello della dei degli delle
in nel nell' nello nella nei negli nelle
su sul sull' sullo sulla sui sugli sulle
  • W odróżnieniu od włoskich, korsykańskie przyimki nie łączą się z rodzajnikami określonymi.

Odmiana czasowników

edytuj
  • Odmiana czasownika posiłkowego:
Czasownik "być"
Włoski Korsykański Forma gramatyczna
essere esse bezokolicznik
è tryb oznajmujący, czas teraźniejszy, 3. osoba, l. pojedyncza
sono tryb oznajmujący, czas teraźniejszy, 3. osoba, l. mnoga
era era czas przeszły niedokonany, 3. osoba, l. pojedyncza
fu czas przeszły dokonany prosty, 3. osoba, l. pojedyncza
  • Bezokoliczniki, które we włoskim mają końcówkę -are, w korsykańskim mają końcówkę : wł. parlare – kors. parlà

Spójniki

edytuj
  • Włoskiemu spójnikowi e/ed odpowiada korsykański è.

Różnice w ortografii

edytuj

Włoskiemu -ge-, odpowiada korsykańskie -ghje-, włoskiemu -gi- - korsykańskie -ghj- przed samogłoską i -gjhi- przed spółgłoską, na końcu lub gdy i jest akcentowane. Wł. giovani, legge - kors. ghjovani, leghje. Rzecz dotyczy też podwójnego włoskiego g, któremu w tym przypadku odpowiada korsykańskie pojedyncze.

  • Nieakcentowane włoskie o przechodzi w korsykańskie u. W szczególności rzeczowniki i przymiotniki, które we włoskim kończą się na -o, w korsykańskim kończą się na -u: wł. romanzo, italiano – kors. rumanzu, talianu.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Ethnologue report for language code: cos
  2. Giulio Bertoni, Italia dialettale, Ulrico Hoepli, Milano 1916, §98
  3. „A Bibbia, La Bible” – korsykańsko- francuski przekład Biblii. biblia.wiara.pl, 2005. [dostęp 2020-10-08].