Języki Raja Ampat
Języki Raja Ampat – grupa spokrewnionych języków austronezyjskich używanych w archipelagu Raja Ampat w prowincji Papua Zachodnia na wschodzie Indonezji. Do grupy tej należą następujące języki: ma’ya (z dialektami: misool, salawati, laganyan/legenyem, wauyai, kawe), matbat, biga, ambel (syam, waigeo), bata (batanta), maden (salawati) oraz peryferyjne as i gebe[1][a].
| Obszar | |
|---|---|
| Klasyfikacja genetyczna |
|
| Kody rodziny językowej | |
| Glottolog | raja1255 |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
A. van der Leeden (1993) rozpatruje te języki jako samodzielną podgrupę języków halmahersko-zachodnionowogwinejskich (SHWNG), uznając ich tonalność za istotny wyznacznik fonologiczny[2]. Ethnologue (wyd. 23) klasyfikuje je w ramach języków zachodniowonowogwinejskich[3]. A.C.L. Remijsen (2001) uważa tę propozycję za nieprzekonującą i zalicza języki Raja Ampat do języków południowohalmaherskich, na podstawie wniosków fonologicznych[4]. D. Kamholz (2014) również wiąże języki Raja Ampat z południowohalmaherskimi, lecz tych pierwszych nie uznaje za spójną grupę genetyczną[5]. Wcześniej związek między austronezyjskimi językami Halmahery a Raja Ampat postulował R. Blust (1978)[6], posiłkując się danymi z języków ma’ya i matbat[b].
Wykazują wiele cech języków papuaskich (spotykane są wręcz systemy tonalne), a ich słownictwo ma w dużej mierze pochodzenie nieaustronezyjskie[7][8]. A.C.L. Remijsen (2001) uważa, że klasyfikowanie tych języków jako austronezyjskich ma charakter spekulatywny, zwłaszcza w obliczu ograniczonej wiedzy nt. cech ich gramatyki[9]. Do pocz. XXI w. pozostały w większości słabo poznane (dostępne dane przeważnie ograniczają się do list słownictwa), z wyjątkiem bliżej opisanego języka ma’ya[10].
Historycznie ma’ya służył jako regionalna lingua franca[11]. Języki Raja Ampat są potencjalnie zagrożone wymarciem, do czego przyczynia się postępująca ekspansja języka malajskiego[12].
Uwagi
edytuj- ↑ W publikacji Ethnologue (wyd. 23) wyróżniono odrębne języki legenyem, wauyai i kawe (Eberhard, Simons i Fennig 2020 ↓). Przynależność języka gebe jest niejasna, czasem postuluje się jego bliższe związki z austronezyjskimi językami Halmahery (Remijsen 2001 ↓, s. 28).
- ↑ Blust nie posłużył się tymi nazwami (lecz określeniem wyspy Misool), ale analiza użytego materiału leksykalnego pozwala stwierdzić, że chodziło o języki ma’ya i matbat. Jednocześnie nie określono pozycji pozostałych przedstawicieli grupy (Remijsen 2001 ↓, s. 32–34).
Przypisy
edytuj- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 14–32.
- ↑ Leeden 1993 ↓, s. 15.
- ↑ Eberhard, Simons i Fennig 2020 ↓.
- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 32–38.
- ↑ Kamholz 2014 ↓, s. 140–141.
- ↑ Blust 1978 ↓, s. 197–204.
- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 127–128.
- ↑ Kamholz 2014 ↓, s. 37, 95.
- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 128.
- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 127.
- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 17.
- ↑ Remijsen 2001 ↓, s. 31.
Bibliografia
edytuj- Robert Blust, Eastern Malayo-Polynesian: A Subgrouping Argument, [w:] Stephen A. Wurm, Lois Carrington (red.), Second International Conference on Austronesian Linguistics: Proceedings, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1978 (Pacific Linguistics C-61), s. 181–234, DOI: 10.15144/PL-C61.181, ISBN 0-85883-184-8, OCLC 499358051 (ang.).
- David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), South Halmahera-West New Guinea, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 23, Dallas: SIL International, 2020 [dostęp 2020-06-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-12] (ang.).
- David Kamholz, Austronesians in Papua: Diversification and change in South Halmahera-West New Guinea, University of California, Berkeley, 2014, OCLC 910559312 [dostęp 2023-05-28] (ang.).
- A.C. van der Leeden, Ma’ya: A Language Study: A Phonology, Jakarta: Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LIPI) / Rijksuniversiteit Leiden, 1993 (LIPI-RUL 2A), ISBN 979-8258-01-0, OCLC 29305187 (ang.).
- Albert Clementina Ludovicus Remijsen, Word-prosodic Systems of Raja Ampat Languages, Utrecht: LOT, 2001 (LOT Dissertation Series 49), ISBN 90-76864-09-8, OCLC 55067520 [dostęp 2023-05-28] (ang.).