Jan Chorosiński
Jan Chorosiński (ur. 5 listopada 1908 w Siennie, zm. 6 lipca 1997[1]) – polski folklorysta, zbieracz oraz popularyzator pieśni powstańczych i ludowych, kompozytor, działacz muzyczny i śpiewacki.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego rodzicami byli Bolesław Teofil i Ewa z Niedzielów. W dzieciństwie zdradzał umiejętności muzyczne, uczył się gry na skrzypcach i fortepianie. Ojciec zainteresował go dorobkiem Oskara Kolberga. Latem 1914 rodzina została wywieziona w głąb Rosji i powróciła do Sienna jesienią 1915. Po 1918 ukończył szkołę powszechną, a w 1924 rozpoczął naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Solcu nad Wisłą, gdzie należał do orkiestr i chóru. W tych latach rozpoczął zbieranie i gromadzenie polskich pieśni historycznych. Do 1930 zapisał około tysiąc takich utworów związanych z powstaniem styczniowym i około trzysta piosenek ludowych, głównie z Sandomierskiego, a także informacje biograficzne o twórcach z Krakowskiego, Lubelskiego i Podlasia. Dalsze pieśni zebrał podczas pobytu w wojsku, w podpoznańskim Biedrusku. Dotyczyły one m.in. bitew pod Ignacewem, Raszkowem i Nową Wsią[1].
Po zakończeniu służby zatrudnił się jako nauczyciel kolejno w Wodzisławiu, Desznie i Jędrzejowie. W tej ostatniej lokalizacji prowadził chór dziecięcy na 350 osób. W 1932 i 1938 uczęszczał do Muzycznego Ogniska Wakacyjnego przy Liceum Krzemienieckim. Poznał tam m.in. metodykę zapisywania pieśni na fonografie. W latach 1934-1937 studiował pedagogikę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1936 obronił dyplom na Wydziale Pedagogicznym i Teorii Muzyki Konserwatorium Muzycznego w Krakowie. W trakcie studiów zebrał dalsze 90 pieśni z powstania styczniowego i ponad sto zapisów ludowych utworów instrumentalnych[1].
Od stycznia 1938 pracował w Łukowie, jako nauczyciel muzyki Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Tadeusza Kościuszki. Wraz z młodzieżą prowadził prace terenowe nad lokalnymi pieśniami ludowymi. Po napaści Niemców na Polskę zajął się ratowaniem i zabezpieczaniem instrumentów muzycznych i księgozbioru. Otrzymawszy nakaz opuszczenia Łukowa, powrócił do Sienna w listopadzie 1939. Nadal prowadził ograniczone prace badawcze. Założył we wsi prawdopodobnie pierwsze w okupowanej Polsce tajne, młodzieżowe Wiejskie Ognisko Muzyczne (zaczynał od 15 osób, by pod koniec wojny osiągnąć liczbę 68 uczestników). Od połowy stycznia 1945 kontynuował tę działalność legalnie[1].
Jesienią 1946 przeprowadził się do Łodzi, gdzie został kierownikiem Referatu Teatru i Muzyki w Wojewódzkim Wydziale Kultury i Sztuki, jak również w Ludowym Instytucie Muzycznym, którego był współzałożycielem (inicjatorem był prof. Józef Karol Lasocki). Był też współorganizatorem czasopisma instytutu – Poradnika Muzycznego. Ukończył w Łodzi, uzyskując dyplom instruktora teatrów amatorskich, Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. W lutym 1948 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Zarządzie Głównym Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”. Do przejścia na emeryturę był wykładowcą Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie i w warszawskim Studium Nauczycielskim. W latach 50. XX wieku wziął udział w ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego (był kierownikiem kieleckiej ekipy tej akcji). Opracował Wytyczne dla zbieraczy folkloru muzycznego w regionie kieleckim. W 1972 sporządził spis swojego dorobku naukowego i publicystycznego[1]. Za swą działalność otrzymał Krzyż Kawalerski i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Grunwaldu, Zasłużony Działacz Kultury, Zasłużony Nauczyciel[2].
Dorobek edytuj
Prace edytuj
Na własny użytek opracował klasyfikację pieśni powstańczych. Stworzył następujące prace, z których nie wszystkie znalazły wydawcę:
- Muzyka kapelowa ludu polskiego (siedem tomów, 2000 melodii), przed 1939, zaginęła podczas walk o Warszawę,
- Pieśni i muzyka ludu polskiego (18 teczek, 12.836 pozycji), 1937, zaginęła podczas walk o Warszawę,
- Zwyczaje i obrzędy całoroczne ludu polskiego (5 tomów), przed 1939, zaginęła podczas bombardowania Sienna w 1944,
- Melodie taneczne Powiśla, 1949, 1953, w oparciu o materiały przedwojenne,
- Pieśni pracy ludu kieleckiego, 1955, w oparciu o materiały przedwojenne,
- Życie i praca ludu Ziemi Kieleckiej w pieśni,
- O pieśni i muzyce Ziemi Kieleckiej,
- Rzemiosło w pieśni ludowej Ziemi Radomskiej,
- Rzemiosła i pieśni ludu polskiego,
- O praktyce wykonawczej polskiej pieśni ludowej (cztery tomy),
- Wesele kieleckie,
- Wesele jędrzejowskie
- Wesele iłżeckie
- Wesele opatowskie,
- Muzyka Ziemi Kieleckiej (trzy tomy),
- Pieśni zawodowe (dwa tomy),
- Pieśni historyczne,
- Pieśni pracy w przekroju całorocznym
- Pieśni Śląska Górnego (tysiąc pozycji),
- Pieśni ludowe znad Odry,
- Pieśni i muzyka puszczy,
- Pieśni i muzyka ludu polskiego (osiem tomów),
- Kapele ludowe i ich rola w umuzykalnieniu środowiska,
- Problemy tonalne polskiej pieśni ludowej,
- O ludowych formach instrumentalnych,
- Cytaty folkloru muzycznego w mazurkach F. Chopina,
- O inscenizowaniu pieśni i jej roli w życiu dzieci i młodzieży[1].
Utwory muzyczne edytuj
Do jego własnej twórczości muzycznej należały m.in.:
- Echa Grunwaldu (utwór na chór mieszany sześciogłosowy z okazji tysiąclecia państwa polskiego),
- Gdynia (utwór na chór mieszany sześciogłosowy i fortepian),
- Na sztandarze naszym (pieśń związkowa Związku Młodzieży Socjalistycznej),
- Pieśń o SN-ie,
- Z biegiem Wisły (partytura na orkiestrę smyczkową i chór),
- Z muzyką przez wieś (partytura na orkiestrę smyczkową i chór),
- Pory roku (śpiewnik dla szkół ogólnokształcących)[1].