Jaszczew
Jaszczew – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jedlicze[4][5].
| wieś | |
.jpg) Zabytkowy dwór Stojowskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2019) |
1398[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-460[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RKR |
| SIMC |
0353508[4] |
Położenie na mapie gminy Jedlicze  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  | |
 49°44′22″N 21°39′24″E/49,739444 21,656667[1]
| |
Miejscowość jest siedzibą parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, należącej do dekanatu Jasło Wschód, diecezji rzeszowskiej.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0353514 | Dół | część wsi |
| 0353520 | Dwór | część wsi |
| 0353537 | Działek | część wsi |
| 0353543 | Góra | część wsi |
| 0353550 | Pasze | część wsi |
| 0353566 | Podlas | część wsi |
Historia edytuj
Znaleziska archeologiczne datują osadę; od odległego okresu neolitu, przez wczesną i późną epokę brązu, żelaza oraz okresu wpływów rzymskich. Pierwszym znanym dziedzicem był Zbyszko z Jaszczowi, w dokumencie określanej jako „Jaswecz”. W XV stuleciu Jaszczew, gdy otrzymała prawo niemieckie, w części należała do Andrzeja i Mikołaja z Bratkówki. W 1447 r. wzięli po pół Jaszczwi Jan i Rafał Jaźwiecki piszący się też z Białkówki (obaj:1415–1489). Granice pól wytyczyli im ich stryjowie; Henryk i Nawój Szebień. Jan i Rafał zobowiązali się do zachowania granic ojcowizny, oznaczonych przez stryjów. W 1536 roku w dokumentach odnotowani są: Mikołaj Jaźwiecki oraz Jan i Maciej Pierchałowie. U schyłku XVI wieku aż trzech dziedziców, którymi byli Andrzej Ciekliński, Marcin Pierzchała i Andrzej Jaźwiecki. W latach 1596–1681 dziedzicami byli tu Skotniccy, a w XVIII wieku:Firlejowie, a następnie Scipiorowie, aż do końca XVIII stulecia, a potem rodziny Jabłonowskich i Stojowskich. Najazdy wrogie głównie szwedzkie niszczyły Jaszczew w latach; 1655, 1657 (Rakoczy), 1706.
Jordan Stojowski rozpoczął pierwszy w Jaszczwi wiercenia w poszukiwaniu ropy naftowej, i tak powstała tu kopalnia ropy.
U schyłku XIX stulecia miejscowość liczyła już 1014 mieszkańców. Oprócz kopalni był tu; browar, młyn oraz dobrze prosperujące gospodarstwa rolne oraz dwór z folwarkiem i szkoła istniejąca tu od 1882 r.
6 lutego 1889 roku w Jaszczwi urodził się Teofil Kucharski, pułkownik lekarz Wojska Polskiego.
Częściowo zniszczona była ona, w czasie działań I wojny światowej, w maju 1915 r. 6–8 maja 1915 austriacka 12. Dywizja Piechoty atakowała linię Jaszczew-Potok, odnosząc zwycięstwo nad wojskami rosyjskimi i otwierając drogę do Krosna. Obok niej walczyła 6 maja 1915 roku 12. Dywizja krakowska.
W czasie II wojny światowej istniał tu ruch oporu w postaci tajnego nauczania oraz działania oddziału OP-15 AK placówki „Jaśmin”, „Jaga” w Jedliczu (z dow. por. Józef Domaniecki Szczerba; do I 1942 i chor. Franciszek Kaczkowski Dragat; od II 1942-IX 1944). Prawie przez cały rok szkolny 1940/1941 szkole w Jaszczwi stacjonowało wojsko niemieckie. Niemcy w czasie okupacji aresztowali i rozstrzelali kilku mieszkańców. W dniu 9 sierpnia 1944 roku, działający w ramach „Burzy” oddział AK, walcząc z niemieckimi czołgami, stracił 6 żołnierzy. Od 7 września 1944 roku do połowy stycznia 1945 roku, m. Jaszczew znajdowała się w pobliżu linii frontu. 3 sierpnia 1944 r. bracia Marcin i Władysław Wajdowie podjęli indywidualna akcję wykradzenia skrzynki z granatami. Rozpoznano ich i zostali zabici przez Niemców, a dom ich spalono. W czasie zbliżania się frontu do Krosna, po rozmowach AK z przedstawicielami AR w Krościenku, ewakuowano tu Sztab Inspektoratu AK Podkarpacie; (Sanok -Jasło - Krosno -Brzozów) mjr Stefana Rutkowskiego.
8 września 1944 r. wkroczyły oddziały radzieckie.
We wsi była kopalnia ropy naftowej, browar i młyn oraz dwór z folwarkiem z drugiej połowy XVIII wieku, a także kilka starych, zabytkowych domów i kapliczki oraz szkoła.
W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Jaszczew, po jej zniesieniu w gromadzie Żarnowiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
-
Kościół parafialny -
Kapliczka -
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Bogactwa naturalne edytuj
W rejonie Jaszczwi obok złóż ropy naftowej i gazu występują w pokładach piaskowców wody jodowo-bromowe oraz wapienno-magnezowo-sodowe.
Zabytki edytuj
W Jaszczwi znajduje się zabytkowy dwór Stojowskich, pełniący dzisiaj rolę domu ludowego.
Urodzeni w Jaszczwi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45282
- ↑ Raport o stanie gminy. stan ludności w dn 31.12.2019 s. 15. [dostęp 2022-01-07]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 378 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 18, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-04-24].
Linki zewnętrzne edytuj
- Jaszczew, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 506.
- Twaróg J., Dzieje Jaszczwi, Krosno ; Jaszczew 2009.