Wikipedia

Jevrem Brković

czarnogórski poeta i pisarz

Jevrem Brković (srb. Јеврем Брковић, ur. 29 grudnia 1933 w Seoce, zm. 24 stycznia 2021) – czarnogórski poeta, pisarz, redaktor, członek Czarnogórskiej Akademii Nauk i Sztuk, zdobywca wielu nagród literackich.

Jevrem Brković
Јеврем Брковић
Data i miejsce urodzenia

29 grudnia 1933
Seoca

Data i miejsce śmierci

24 stycznia 2021
Podgorica

Narodowość

czarnogórska

Dziedzina sztuki

poeta, prozaik, dziennikarz

Życiorys edytuj

Urodził się 29 grudnia 1933 w Seoce w banowinie zeckiej. Uczęszczał do szkoły podstawowej w Kopilji i Seoce, a gimnazjum ukończył w Titogradzie i Sarajewie[1]. Tu ukończył Wyższą Szkołę Dziennikarstwa. Swoje pierwsze utwory opublikował w czasopismach Pobjeda, Omladinski pokret, Stvaranje, Zora i Nin[2].

Z Sarajewa przeprowadził się do Belgradu, gdzie pracował w Instytucie Międzynarodowego Ruchu Pracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Institut za međunarodni radnički pokret) oraz dla czasopism Borba, Novosti, Rad. W 1958 powrócił do Titogradu i do emerytury pracował w Radiu Titograd[2].

Założył i był pierwszym kierownikiem teatru pionierskiego w Titogradzie w 1951[a][2][4].

Był założycielem magazynu Ovlje. Był twórcą i redaktorem biblioteki Grlica, w której ukazały się pierwsze książki czarnogórskich poetów. Był inicjatorem i jednym z założycieli Czarnogórskiego PEN Center, Czarnogórskiego Stowarzyszenia Niezależnych Pisarzy (Crnogorsko društvo nezavisnih književnika, CDNK) i Duklańskiej Akademii Nauk i Sztuk (Dukljanska akademija znanosti i umjetnosti, DANU), której był pierwszym dyrektorem. Był założycielem, właścicielem i redaktorem naczelnym dwutygodnika Crnogorski književni list (Czarnogórski Dziennik Literacki)[2].

Ze względu na sytuację polityczną w Czarnogórze Brković wyemigrował do Chorwacji w 1991, gdzie mieszkał i pracował do 1999[2][5]. Pod koniec października 2006 Jevrem Brkovic oraz jego kierowca i ochroniarz Srdjan Vojicic zostali zaatakowani przez trzech uzbrojonych mężczyzn[5]. Pisarz został pobity, a ochroniarz zginął zastrzelony. Po 13 latach śledztwa czarnogórska policja aresztowała jednego z napastników 37-letniego Željko Vukovicia[6].

18 grudnia 2015 został wybrany na członka stowarzyszonego Czarnogórskiej Akademii Nauk i Sztuk (Crnogorska akademija znanosti i umjetnosti, CANU), a 18 grudnia 2018 został pełnoprawnym członkiem Akademii[7].

Zmarł 24 stycznia 2021 w Podgoricy[4].

Jego syn, Balša Brković, jest pisarzem[8].

Nagrody i wyróżnienia edytuj

Brković otrzymał wiele nagród[1][2]:

  • Nagroda 13 Lipca (Trinaestojulska nagrada)
  • Nagroda grudniowa (Decembarska nagrada)
  • Nagroda Stowarzyszenia Pisarzy Czarnogóry (Nagrada Udruženja književnika Crne Gore)
  • Nagroda Wieczoru Poezji Ratkovića (Nagrada Ratkovićeve večeri poezije)
  • Karta Gorana Kovačicia (Povelje Gorana Kovačića)
  • Nagrody za najlepszy tekst dramatyczny o Pozorju Steriji (Nagrade za najbolji dramski tekst na Sterijinom pozorju), 1972
  • Nagroda Przylądka Dobrej Nadziei (Nagrada Rt dobre nade), 2005
  • Mediterranean Ring Awards, 2007
  • Teuta, 2013
  • Ali Podrimja Award, 2015

W 2010 roku Brković otrzymał status wybitnego artysty.

Utwory edytuj

Poezja edytuj

  • Retorika kiše, Beograd, 1954
  • Raport vječnosti, Beograd, 1968
  • Ispod samog neba, Grafički zavod, Titograd, 1959
  • Osobine noći, Obod, Cetinje, 1962
  • Rat se nastavlja, Bagdala, Kruševac, 1964
  • Oporuke, Obod, Cetinje, 1969
  • Tajna večera, Grafički zavod, Titograd, 1970
  • Putovanje Jevrema Preblagog, Obod, Cetinje, 1973
  • Brđanska zemlja, Prosveta, Beograd, 1973
  • Međudnevica, Prosveta, Beograd, 1975
  • Brđanski Homer je mrtav, Veselin Masleša, Sarajevo, 1975
  • Krivda i pravda, BIGZ, 1975
  • Za ličnu upotrebu, JEŽ, Beograd, 1975
  • Moji ljudi, August Cesarec, Zagreb, 1976
  • Klasno opredijeljeno proljeće, Pobjeda, Titograd, 1976
  • Bašta starca Radosava, Mladost, Zagreb, 1980
  • Stolica za stranca, Obod, Cetinje, 1980
  • Pustinja, Matica srpska, Novi Sad, 1981
  • Zrelo doba, Prosveta, Beograd, 1981
  • Kučkini Sinovi, BIGZ, 1984
  • Domaće vaspitanje, Srpska književna zadruga, Beograd, 1984
  • Dani nikad davni, Kragujevac, 1984
  • Vrijeme gradi grad, Univerzitetska riječ, Titograd, 1984
  • Starinska magla oko doma, Glas, Banja Luka, 1989
  • Staljin, Mocart i Marija Judina, Književni krug, Split, 1989
  • Komitske balade, Društvo pjesnikovih prijatelja, Titograd, 1991
  • Revolver pod jastukom, Nakladni zavod Matice Hrvatske, Zagreb, 1992
  • Prokletstvo, Aurora, Zagreb, 1993
  • Pjesme iz crne sveske, Dignitas, Cetinje, 1995
  • Ljetopis Domaša Dukljanina, Edok, Zagreb, 1997
  • Pjesnik ili Hamlet u progonstvu, Edok, Zagreb, 1998
  • Zidanje i razur Kule Ozrovića, Edok, Zagreb, 1998
  • Gorkin sine, Duks, Podgorica, 2001
  • Traktat o suboti, Duks, Podgorica, 2003
  • Jeretički versi, Vijesti, Podgorica, 2009
  • Živio i preživio, Vijesti, Podgorica, 2012

Powieści edytuj

  • Pantelej na drijenu, Nakladni zavod Matice Hrvatske, Zagreb, 1990
  • Kneževi ljudi, A. G. Matoš, Zagreb, 1992
  • Kamenštaci, Stvaranje, Titograd, 1985
  • Došljaci, osvajanje i pad Beograda, roman u stihu, Duks, Podgorica,
  • Crne tačke, Globus, Zagreb, 1988
  • Monigreni, Vitagraf, Rijeka, 1992
  • Ljubavnik Duklje, DANU, 2007
  • Skotna vučica, Vijesti, 2009
  • Gospodar kule, Vijesti, 2011

Opowiadania edytuj

  • Priče o kostrikovačkom narodu, Ćirpanov, Novi Sad, 1977
  • Uzorite Jakvintine kćeri, DANU, Podgorica, 2002

Dramaty edytuj

  • Provalija – CNP, 1962
  • Svečanost se odlaže – CNP, 1972
  • Rupa na nebu – CNP, 1975
  • Put generala Dromire – 1988

Dzienniki edytuj

  • Dnevnici (pet tomova), DANU, Podgorica, 2007

Eseje, publicystyka edytuj

  • Mojkovačka vrata, Obod, Cetinje, 1966
  • Ljubljanska drama, Globus, Zagreb, 1986
  • Minska polja estetike, Osijek, 1987
  • Anatomija morala jednog staljiniste, Globus, Zagreb, 1988
  • Lideri, udbaši, generali, CIP, Zagreb, 1990
  • Razgovori s noćnom damom, Montenegro, Zagreb, 1991
  • Unakaženo lice demokratije, Montenegro, Zagreb, 1991
  • Prljavi rat, Mirabo, Zagreb, 1992
  • Glosarij, Nacionalna zajednica crnogorskih Hrvata, Zagreb, 1995
  • Dukljanski epistolarij, Aurora, Zagreb, 1996
  • Pjesnik s potjernice, Aurora, Zagreb, 1997
  • Osvjedočeni svjedok, DANU, Podgorica, 2012
  • Tajna pisaćeg stola, Vijesti, Podgorica, 2010
  • Memoari iz tri doba, Vijesti, Podgorica, 2012

Dzieła zebrane edytuj

  • Odabrana poezija (1 tom), Vitagraf, Rijeka, 1992
  • Izabrana poezija (5 tomova), Aurora, Zagreb, 1993
  • Sabrana djela (30 tomova), Duks, Podgorica, 2002

Uwagi edytuj

  1. ↑ Dostępne źródła mówią o otwarciu teatru w 1951, jednocześnie wspominając o powrocie Brkovića do Titogradu w 1958. Na stronie teatru widnieje data 1951, ale nie wspomina się o Brkoviću[3].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Radiosarajevo.ba, Preminuo pjesnik Jevrem Brković, koji je za Karadžića kazao da je najveći zločinac [online], Radio Sarajevo [dostęp 2022-05-16].
  2. ↑ a b c d e f Jevrem Brković - CANU [online], www.canu.me [dostęp 2022-05-16].
  3. ↑ Gradsko Pozorište, Istorijat [online], Radio Sarajevo [dostęp 2022-05-16].
  4. ↑ a b Preminuo Jevrem Brković [online], Crnogorsko Narodno Pozorište [dostęp 2022-05-16].
  5. ↑ a b Preminuo crnogorski književnik Jevrem Brković [online], balkans.aljazeera.net [dostęp 2022-05-16] (bośn.).
  6. ↑ Nakon 13 godina rasvijetljen napad na Jevrema Brkovića [online], balkans.aljazeera.net [dostęp 2022-05-16] (bośn.).
  7. ↑ Preminuo Jevrem Brković [online], Volim Podgoricu, 24 stycznia 2021 [dostęp 2022-05-16] (bośn.).
  8. ↑ Balkanski glas razuma (1): Jevrem i Balša Brković: Njegoš nije Balkanac > Slobodna Dalmacija > Spektar [online], web.archive.org, 1 grudnia 2013 [dostęp 2022-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-01].

Bibliografia edytuj

  • Salečić Ivan, Ljepota i prokletstvo legende — studija o književnom djelu Jevrema Brkovića, Aurora, Zagreb, 1994
  • Drašković Blagota, Drama dukljanskog prostora (Književna kritika o djelu J. Brkovića), Aurora, Zagreb, 1996
  • Arežina Duško, Crnogorski diptih (Njegoš, Brković), Stajer, Graf, Zagreb, 1998
  • Otkrivanje crnogorske Atlantide, Kritičari o djelu Jevrema Brkovića, Vijesti, Podgorica, 2006
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jevrem_Brković&oldid=72127928”