Jonasz Stern
Jonasz Stern (ur. 4 sierpnia 1904 w Kałuszu, zm. 2 sierpnia 1988 w Zakopanem) – polski malarz, grafik i pedagog żydowskiego pochodzenia, członek partii komunistycznych.
 Jonasz Stern, fot. Józef Rosner | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Język |
polski |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie żydowskiej. Kształcił się w Szkole Przemysłowej we Lwowie i w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie mieszkał od 1928. Studia łączył z pracą zarobkową w fabryce Tęcza i drukarni.
W 1933 wraz z innymi artystami założył stowarzyszenie artystyczne Grupa Krakowska. Jako scenograf współpracował z teatrem Cricot. Był również aktywistą politycznym. Partie, do których należał: Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy, PPS-Lewica, KZMP, MOPR, KPP i PZPR.
W 1936 uczestniczył w Kongresie Pracowników Kultury we Lwowie. Za lewicowe przekonania został usunięty ze Związku Polskich Artystów Plastyków, a w 1937 osadzony w obozie w Berezie Kartuskiej. Wybuch II wojny światowej zastał go we Lwowie, gdzie, po zajęciu tego miasta w 1941 przez hitlerowców, został osadzony w getcie. Z getta został wysłany do obozu zagłady w Bełżcu, jednakże udało mu się zbiec podczas transportu i powrócić do Lwowa. 1 czerwca 1943 podczas likwidacji getta, ocalał z masakry, gdyż wydostał się spod ciał rozstrzelanych i uciekł na Węgry do Budapesztu, gdzie w dzielnicy Csillaghegy ukrywał się dzięki pomocy komendanta żandarmerii o nazwisku Endre Laszlo. Do Krakowa wrócił w 1945. W latach 1954–1974 pracował jako profesor w ASP. Brał udział w organizowaniu tzw. Drugiej Grupy Krakowskiej i był jej wieloletnim prezesem.
Uprawiał malarstwo sztalugowe, grafikę, monotypię i serigrafię. Jego prace wystawiane były m.in. w Nowym Jorku, Moskwie, Wenecji, Kopenhadze, Londynie, Pradze i Tokio. Wiele muzeów polskich i zagranicznych posiada w swoich zbiorach jego dzieła.
Jonasz Stern uhonorowany został wieloma nagrodami i odznaczeniami, m.in. Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1969), Nagrodą im. Cypriana Kamila Norwida (1979), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy II klasy[1], Orderem Sztandaru Pracy I klasy (w 1979 roku[2]), w 1961 został laureatem Nagrody m. Krakowa. W 1984 otrzymał nagrodę „Trybuny Ludu” (1984)[3].
Mieszkał przy ulicy Jadwigi z Łobzowa. Pochowany w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie (kwatera LXIX pas C-1-5)[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 1250
- ↑ Dziennik Polski, r. XXXV,nr 163 (10927), s. 3.
- ↑ Nagrody "Trybuny Ludu" 1984 r., "Trybuna Ludu", nr 149, 23 czerwca 1984, s. 2.
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jonasz Stern. rakowice.eu. [dostęp 2019-02-22].
Bibliografia
edytuj- Jan Adamczewski, Mała Encyklopedia Krakowa, Kraków 1996.
Linki zewnętrzne
edytuj- Sylwetka i prace artysty na stronie Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej. napiorkowska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- Prace Jonasza Sterna w krakowskiej Galerii Sztuki ATTIS