Wikipedia

Kampania Skanderbega we Włoszech

działania wojenne w XV wieku

Kampania Skanderbega we Włoszech – toczące się w latach 1460–1462 na terenie Półwyspu Apenińskiego działania wojenne władcy Albanii Skanderbega. Ich celem było wsparcie neapolitańskiego króla Ferdynanda I, którego przeciwnikiem był René I Andegaweński. Konflikt pomiędzy nimi doprowadził do wybuchu wojny domowej w Królestwie Neapolu. Ówczesny papież Kalikst III, mimo iż poparł Ferdynanda, nie był w stanie udzielić mu pomocy, więc zwrócił w tym celu się do Skanderbega.

Kampania Skanderbega we Włoszech
Ilustracja
Mapa przedstawiająca wyprawę morską Skanderbega w 1461 roku.
Czas

1460–1462

Miejsce

Półwysep Apeniński

Terytorium

głównie Apulia

Przyczyna

wojna domowa w Królestwie Neapolu

Wynik

porażka Andegawenów

Strony konfliktu
Liga w Lezhy, Państwo Kościelne, Królestwo Neapolu, Księstwo Mediolanu Andegawenowie, Księstwo Tarentu
Dowódcy
Skanderbeg, Pius II, Ferdynand I, Alessandro Sforza René I Andegaweński, Jan II Andegaweński, Jacopo Piccinino, Giovanni Orsini
brak współrzędnych

Alfons V, poprzednik i ojciec Ferdynanda I, podczas swojego panowania udzielił Skanderbegowi pomocy finansowej oraz wojskowej; albański władca miał potrzebę odwdzięczenia się Królestwu Neapolu, więc przystał na prośbę papieża i w tym celu wysłał wyprawę wojskową do neapolitańskiego władcy. Udzielenie pomocy ze strony Albanii było możliwe dzięki podpisaniu w 1459 roku zawieszenia broni z osmańskim sułtanem Mehmedem II na okres trzech lat. W ramach pomocy wysłano do obleganej przez Andegawenów Barletty 500 żołnierzy kawalerii, którzy zostali wcieleni do sił Ferdynanda I. Sam Skanderbeg przybył na teren Włoch dopiero we wrześniu 1461 roku, a dzięki działaniom jego żołnierzy, którzy już wcześniej dotarli z Albanii, oblężenie zostało przerwane.

Po powrocie Skanderbega do Albanii w styczniu 1462 roku jego żołnierze wciąż przebywali w Królestwie Neapolu, jednak nie ma informacji, czy kontynuowali oni działania wojenne. Siły Andegawenów zostały ostatecznie pokonane przez siły Ferdynanda I w sierpniu tegoż roku w bitwie pod Orsarą.

Działania poprzedzające

edytuj

W 1456 roku zmarł János Hunyady, doradca Skanderbega i zwolennik wojny ofensywnej przeciwko Imperium Osmańskiemu; przeciwny pogląd miał jego syn, węgierski król Maciej Korwin, który popierał postawę defensywną[1]. Następnego roku siły albańskie pokonały kilkukrotnie liczniejszą armię osmańską na równinie Albulena[2]. Skanderbeg wysyłał delegacje do niektórych skłóconych państw zachodnioeuropejskich, by przekonać je do zawieszenia broni i udzielenia wsparcia Ferdynandowi I[3].

Sytuacja we Włoszech

edytuj
 
Mapa Włoch (1454)

W 1448 roku Skanderbeg wysłał do Crotone oddział dowodzony przez Demetriosa Reresa, by stłumić bunt przeciwko neapolitańskiemu władcy Alfonsowi V[4]; wielu albańskich żołnierzy uzyskało zgodę na osiedlenie się na terenie Sycylii należącej wówczas do Królestwa Neapolu[5]. 27 września 1458 roku zmarł Alfons V; na wieść o jego śmierci Skanderbeg wysłał emisariuszy do jego syna i nowego króla Neapolu Ferdynanda I w celu złożenia mu kondolencji oraz pogratulowania objęcia władzy[1]. Nie cieszył się jednak poparciem ze strony byłego króla René I Andegaweńskiego, ponieważ jego dynastia straciła władzę w Królestwie Neapolu na rzecz Alfonsa V[1]. Neapolitańska szlachta, w której większość stanowili Andegawenowie, również poparła stanowisko Rene[1][6]. Z kolei książę Mediolanu Franciszek I Sforza, który obawiał się powrotu andegaweńskich wpływów we Włoszech, stanął po stronie Ferdynanda; w tym celu wysłał do Królestwa Neapolu armię dowodzoną przez jego siostrzeńca, Alessandra Sforzę[7]. Ówczesny papież Kalikst III, jako etniczny Hiszpan, popierał władzę swojego rodaka, Ferdynanda I; nie był jednak w stanie udzielić mu pomocy, więc zwrócił się o jej udzielenie do albańskiego władcy, Skanderbega[1].

Skanderbeg, który wcześniej otrzymał pomoc od Alfonsa V, wciąż był wasalem Królestwa Aragonii i z tego powodu czuł potrzebę odwdzięczenia się nowemu władcy[8]. Przyjął również prośbę Kaliksta III o pomoc Ferdynandowi oraz sam również chciał zapobiec ponownemu przejęciu władzy przez Andegawenów, którzy mieli przyjazne relacje z Imperium Osmańskim[8]. Obawiał się, że po ich powrocie do władzy, ta dynastia mogłaby próbować przywrócić swoje wpływy w Albanii[8]. W tym celu próbował również poprawić relacje z Republiką Wenecką[8]. Król Francji Ludwik XI, będący zwolennikiem dynastii andegaweńskiej, próbował przekonać nowego papieża Piusa II do zezwolenia na przejęcie władzy przez Francuzów w zamian za zniesienie podważającej papieską władzę pragmatycznej sankcji z Bourges oraz za przekazanie papieżowi 70 tys. żołnierzy, którzy mieliby uczestniczyć w najbliższej krucjacie; papież odrzucił tę propozycję[9]. Władca Rimini, Sigismondo Pandolfo Malatesta, próbował powstrzymać Skanderbega przed wyruszeniem na teren Włoch poprzez próbę zaproszenia Mehmeda II do swojego państwa[10]. Zaproszenie nie dotarło jednak do sułtana, ponieważ zostało przejęte przez władze Państwa Kościelnego[11].

Pius II widząc nadchodzący konflikt; próbował przekonać Giovanniego Orsiniego, jednego z głównych przeciwników króla Ferdynanda I, do pokojowego rozstrzygnięcia sporu[6].

Sytuacja w Albanii

edytuj
 
Mapa Bałkanów (1450)

Skanderbeg, dowiadując się o prowadzeniu przez Imperium Osmańskie działań wojennych przeciwko Bośni oraz Morei, sugerował, że sułtan Mehmed II Zdobywca mógłby rozważać podpisanie rozejmu[8]. Zawarł sojusz z Republiką Wenecką przeciwko Księstwu Dukagjini, które umacniało wówczas sojusz z sułtanem[12]. Papież Pius II wydał bullę, nakazując księciu Lekë Dukagjiniemu zerwanie sojuszu w ciągu piętnastu dni, na co ten się zgodził oraz dołączył do sojuszu ze Skanderbegiem i Republiką Wenecką[13].

Pius II nie wspierał finansowo Skanderbega tak bardzo, jak jego poprzednik; był zdania, że zdolności bojowe albańskiej armii są wystarczająco wysokie, by mogły powstrzymać ofensywę wojsk osmańskich[14]. Papież wciąż uważał pomoc Skanderbega za niezbędną dla jego planów krucjaty antyosmańskiej[14]. W 1459 roku Mehmed II Zdobywca zaproponował trzyletni rozejm między Albanią a Imperium Osmańskim; Skanderbeg rozważał zgodę na zawieszenie broni, jednak musiał uzyskać na to zgodę papieża[14]. Ten, obawiając się zerwania rozejmu i w konsekwencji zajęcia Albanii przez Imperium Osmańskie[15], nie zezwolił na podpisanie pokoju, zaczął również wątpić w lojalność ze strony albańskiego władcy. W celu odzyskania zaufania ze strony papieża, Skanderbeg odrzucił propozycję sułtana[16]. Skanderbeg niezadowolony z przebiegu zdarzeń, zdecydował się nie uczestniczyć w Kongresie w Mantui, gdzie podejmowano dyskusje na temat przeprowadzenia krucjaty[17]; ostatecznie rozmowy zakończyły się niepowodzeniem[18]. Albański władca twierdził, że mógłby wyruszyć do Włoch wyłącznie wtedy, gdyby Albania miała podpisane zawieszenie broni z Imperium Osmańskim; papież zmienił zdanie w tej kwestii, zezwalając na podpisanie zawieszenia broni[18]. Rozejm wszedł w życie w czerwcu 1461 roku[19] na okres trzech lat[20].

Gdy Skanderbeg stacjonował już na terenie Włoch, Pius II nakazał wojskom weneckim strzeżenie albańskiego wybrzeża[21].

Przebieg bitwy

edytuj

Początki

edytuj

17 września 1460 roku Skanderbeg wysłał 500 żołnierzy kawalerii do Barletty[15]. W tym czasie Andegawenowie kontrolowali już prawie cały kraj poza większymi miastami jak Neapol, Kapua, Aversa, Gaeta, Troia i Barletta[22]. Oblężony król Ferdynand I przygotował plan kontrofensywy oraz powierzył dowództwo Robertowi del Balzo Orsiniemu nad swoją 7-tysięczną armią[23]. W tym czasie wojska Skanderbega zdążyły przybyć królowi na pomoc[23]. Król Neapolu poinformował Franciszka I Sforzę o pustoszeniu Apulii przez wojska albańskie[24], zaniepokoiło to Andegawenów i skłoniło Giovanniego Orsiniego do próby powstrzymania działań albańskich wojsk[15]; ich działaniami szczególnie zaskoczony był René I Andegaweński[25][26].

Korespondencje Orsiniego i Skanderbega

edytuj

Giovanni Antonio Orsini był księciem Tarentu, podziwiał działania wojenne Skanderbega na terenie Włoch[27]. Sprzymierzył się jednak z Andegawenami[25], wysłał list do albańskiego władcy, próbując go przekonać do wycofania swoich żołnierzy oraz do przejścia na stronę René I Andegaweńskiego, argumentując to utratą przez niego sławy po jego ewentualnej klęsce; w odpowiedzi Skanderbeg stwierdził, że nie jest zainteresowany sławą, a pomocą swojemu sojusznikowi[27]. Ten wysłał z kolei list do Ferdynanda I, zapewniając go o swojej lojalności[28][29], następnie zapewnił Piusa II, że albańscy żołnierze są gotowi do walki we Włoszech[30][31][32][27].

Neapolitańska kontrofensywa

edytuj

W październiku 1460 roku Ferdynand I był w stanie odzyskać kontrolę nad zachodnimi terytoriami położonymi między Kapuą a Benewentem, jednak na wschodniej granicy działał jeden z ważniejszych jego przeciwników, Jacopo Piccinino[23]. Podjął się on zadania zatrzymania wojsk papieskich i neapolitańskich, których miejscem docelowym była Apulia[33]. Z kolei książę Andrii, Francesco del Balzo, popierał Ferdynanda; zdołał pokonać księcia Ferrary i Modeny Herkulesa I d’Este, który wówczas stacjonował na półwyspie Promontorio del Gargano[19]. Po trzech miesiącach Ferdynand odzyskał kontrolę nad większością utraconych terytoriów, a Piccinino przygotował kontrofensywę, która polegała na obleganiu najważniejszych zamków[33].

Wyprawy Skanderbega

edytuj
 
Mapa Republiki Raguzy (1678)

Przygotowania i rejs Skanderbega do Raguzy

edytuj

Papież Pius II nakazał jednej z diecezji przekazać Skanderbegowi część zebranych pieniędzy na dofinansowanie krucjaty, która ostatecznie się nie odbyła; papież zlecił również przekazanie albańskiemu władcy 1000 florenów z budżetu Państwa Kościelnego[34]. Król Bośni Stjepan Vukčić Kosača ostrzegał przed możliwą inwazją Imperium Osmańskiego na Albanię i Dalmację[24]. Ze względu na problemy finansowe i brak dużych statków przybycie Skanderbega do obleganej Barletty zostało opóźnione; otrzymał jednak kilka mniejszych statków do transportu swoich wojsk[34].

Wracający z Konstantynopola wenecki ambasador poinformował o zebraniu przez Skanderbega 1 tys. żołnierzy kawalerii i 2 tys. piechoty oraz o obecności kilku papieskich i neapolitańskich okrętów w pobliżu półwyspu Kepi i Lagjit[34][35][36], a 21 lub 22 sierpnia 1461 roku przybyły wysłane przez Ferdynanda I cztery galery[35]. Skanderbeg wysłał do oblężonej Barletty swojego ambasadora Gjokë Balshę oraz 1 tys. żołnierzy piechoty i 500 kawalerii, sam Skanderbeg udał się do Raguzy w celu przekonania tamtejszych duchownych do udzielenia pomocy finansowej[35]; dotarł tam 24 sierpnia[37] i został uroczyście powitany, duchowni przekazali mu część funduszy[38], a jego żołnierze zostali zaopatrzeni w żywność[39]. Balsha wraz z żołnierzami pojawili się w Barletcie również tego samego dnia; dowódca sił andegaweńskich Giovanni Orsini, obawiając się, że wysłanymi siłami dowodził sam Skanderbeg, przerwał oblężenie miasta[35]; ten dotarł jednak dopiero 3 września[40].

Skanderbeg we Włoszech

edytuj
 
Skanderbeg i jego wojska wysiadające w Barletcie (rycina autorstwa Josta Ammana, 1578)

Tydzień po przerwaniu oblężenia Barletty, siły andegaweńskie nadal pozostawały aktywne w terenie miasta[41]. Król Ferdynand I powierzył Skanderbegowi dowództwo nad zamkiem, a sam udał się do Ariano Irpino[40]. Dowódca andegaweńskiej armii, szlachcic Jacopo Piccinino planował zaatakować albańskie wojska, jednak te, wraz z wojskami neapolitańskimi, doprowadziły do wycofania się Andegawenów do Acquaviva delle Fonti[40]. Wiadomość o odwrocie dotarła do mediolańskiego księcia Franciszka I Sforzy[40]. W 1464 roku Ferdynand podarował Skanderbegowi zamek w ramach wdzięczności[42].

Następnie wojska albańskie rozpoczęły marsz w kierunku Tarentu[43]; Skanderbeg podzielił swoją armię na trzy oddziały, jednym z nich dowodził Moisi Golemi, drugim Vladan Jurica, a trzecim on sam[44]. Do października Albańczykom udało się odbić Cosenzę, Castrovillari i Gesualdo[45]. Książę Tarentu Giovanni Orsini poprosił o rozejm z Albańczykami, jednak Skanderbeg się nie zgodził[46]. Również Piccinino dążył do zaprzestania działań wojennych; początkowo albański dowódca się zgodził, jednak dowiedział się, że Piccinino nie dążył jednak do utrzymania porozumienia i ostatecznie nie zostało ono zawarte[44].

Bitwa pod Seggiano
edytuj

Podczas jednej z nocy we wrześniu 1461 roku Skanderbeg wyruszył do andegaweńskiego obozu, który okazał się opustoszały; Piccinino wraz ze swoją armią opuścił ten teren, ponieważ został poinformowany o planach ataku na obóz[47]. W tym wypadku Skanderbeg wrócił do Barletty, gdzie otrzymał zaopatrzenie, a następnie podzielił swoją armię na dwa oddziały, z czego nad jednym z nich powierzył dowództwo Alessandrowi Sforzy[47]. W tym czasie Piccinino stacjonował w Lucerze, która była położona około 13 km od Troi; Skanderbeg przewidywał, że między tymi miastami stoczy się bitwa, więc w celu schronienia się na wypadek klęski, wyruszył na górę Seggiano[47]. Jej szczyt również był celem Andegawenów, jednak nie zdołali oni go zdobyć, ponieważ pod górą stoczyła się bitwa, w której Andegawenowie ponieśli klęskę i zostali zmuszeni do wycofania się[47]. W konsekwencji Piccinino wycofał się z działań wojennych przeciwko Albańczykom[47]; udał się za to do Rimini, gdzie dołączył do Sigismonda Malatesty w celu rozpoczęcia ataków na Państwo Kościelne[48].

Zdobycie Trani
edytuj

Zajęte wówczas przez Andegawenów miasto Trani było uważane za drugie po Barletcie najważniejsze miasto na terenie Apulii[49][48]. Skanderbeg planował odbicie Trani; udało mu się zatrzymać poza miastem Fuscię de Foxa – neapolitańskiego dowódcę, który przeszedł na stronę Orsiniego; albański dowódca próbował przekonać go do powrotu na stronę Ferdynanda I, ale Foxa odmówił[49][48]. 28 grudnia 1461 roku na prośbę Foxy, Trani zostało poddane Albańczykom[49]. Skanderbeg poprosił zatrzymanego dowódcę o przekazanie całego uzbrojenia należącego do jego garnizonu; początkowo Foxa odmawiał, jednak pod groźbą uwięzienia, ostatecznie oddał cały sprzęt wojskowy[49].

Następstwa

edytuj
 
Drzeworyt przedstawiający zamek w Monte Sant'Angelo (1898)

Przeciwnicy Ferdynanda I próbowali zawrzeć pokój z Franciszkiem I Sforzą; w negocjacjach pośredniczył Skanderbeg[49]. Giovanni Orsini i Jacopo Piccinino zaoferowali odpowiednio 150 tys. i 110 tys. dukatów, jednak neapolitański król odmówił[49]. Było to jedno z ostatnich działań Skanderbega na terenie Włoch; w styczniu 1462 wrócił do Albanii, pozostawiając we Włoszech swoich żołnierzy[49]. Powodem opuszczenia Włoch przez albańskiego dowódcę mogło być przygotowanie do obrony Albanii przed wojskami sułtana Mehmeda II[49].

Wojna na Półwyspie Apenińskim toczyła się jeszcze kilka miesięcy po powrocie Skanderbega do Albanii; nie wiadomo, czy albańscy żołnierze brali udział w kolejnych bitwach[50]. W sierpniu 1462 siły Ferdynanda I odniosły decydujące zwycięstwo pod Orsarą[50]. Skanderbeg, dzięki swoim działaniom, stał się popularny wśród włoskiego społeczeństwa[51]. Jego kampania we Włoszech odegrała również kluczową rolę w utrzymaniu władzy Ferdynanda I jako Króla Neapolu[6][9].

Za swoje zasługi Skanderbeg otrzymał od Ferdynanda I prawa do miasta Monte Sant’Angelo[52], gdzie jego ludzie się osiedlali oraz założyli piętnaście wiosek wokół miasta[4]. Jego powrót do Albanii został triumfalnie przyjęty[53], jednak zaczął przygotowywać się do działań wojennych przeciwko Imperium Osmańskiemu[54]. 7 lipca 1462 roku Mehmed II wznowił działania wojenne przeciwko Albanii, rozpoczynając je bitwą na Mokrze[54]. Następnego miesiąca, podczas kampanii macedońskiej, trzy armie osmańskie zostały pokonane przez siły Skanderbega[55].

27 kwietnia 1463 roku Skanderbeg podpisał z Mehmedem II kolejny traktat pokojowy[56], jednak już 9 września wszedł w sojusz z Republiką Wenecką, która przygotowywała się do wojny przeciwko sułtanowi[57]. 12 października papież Pius II ogłosił krucjatę przeciwko Imperium Osmańskiemu[58].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e Frashëri 2002 ↓, s. 359.
  2. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 357.
  3. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 358.
  4. ↑ a b Nasse 1964 ↓, s. 24.
  5. ↑ Nasse 1964 ↓, s. 25.
  6. ↑ a b c Setton 1978 ↓, s. 231.
  7. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 307.
  8. ↑ a b c d e Frashëri 2002 ↓, s. 360.
  9. ↑ a b Setton 1978 ↓, s. 232.
  10. ↑ Babinger 1978 ↓, s. 201.
  11. ↑ Babinger 1978 ↓, s. 202.
  12. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 362.
  13. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 363.
  14. ↑ a b c Frashëri 2002 ↓, s. 364.
  15. ↑ a b c Schmitt 2009 ↓, s. 309.
  16. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 365.
  17. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 366.
  18. ↑ a b Frashëri 2002 ↓, s. 368.
  19. ↑ a b Schmitt 2009 ↓, s. 316.
  20. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 369.
  21. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 308.
  22. ↑ Franco 1539 ↓, s. 321.
  23. ↑ a b c Frashëri 2002 ↓, s. 376.
  24. ↑ a b Schmitt 2009 ↓, s. 315.
  25. ↑ a b Schmitt 2009 ↓, s. 310.
  26. ↑ Noli 1947 ↓, s. 124.
  27. ↑ a b c Frashëri 2002 ↓, s. 373.
  28. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 375.
  29. ↑ Hodgkinson 1999 ↓, s. 163–164.
  30. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 312.
  31. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 313.
  32. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 372.
  33. ↑ a b Frashëri 2002 ↓, s. 377.
  34. ↑ a b c Frashëri 2002 ↓, s. 379.
  35. ↑ a b c d Frashëri 2002 ↓, s. 380.
  36. ↑ Noli 1947 ↓, s. 127.
  37. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 381.
  38. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 382.
  39. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 317.
  40. ↑ a b c d Frashëri 2002 ↓, s. 383.
  41. ↑ Franco 1539 ↓, s. 322.
  42. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 318.
  43. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 384.
  44. ↑ a b Franco 1539 ↓, s. 324.
  45. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 319–320.
  46. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 320.
  47. ↑ a b c d e Franco 1539 ↓, s. 325.
  48. ↑ a b c Schmitt 2009 ↓, s. 322.
  49. ↑ a b c d e f g h Frashëri 2002 ↓, s. 386.
  50. ↑ a b Frashëri 2002 ↓, s. 387.
  51. ↑ Frashëri 2002 ↓, s. 388.
  52. ↑ Schmitt 2009 ↓, s. 324.
  53. ↑ Noli 1947 ↓, s. 131.
  54. ↑ a b Francione 2006 ↓, s. 158.
  55. ↑ Francione 2006 ↓, s. 159.
  56. ↑ Hodgkinson 1999 ↓, s. 188.
  57. ↑ Hodgkinson 1999 ↓, s. 190.
  58. ↑ Francione 2006 ↓, s. 165.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kampania_Skanderbega_we_Włoszech&oldid=74892963”