Kasparus
Kasparus – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Osiek na obszarze Borów Tucholskich, u zbiegu dwóch dopływów Wdy: Brzezianki i Św. Strugi.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Józefa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
180 |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-221[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GST |
| SIMC |
0168478 |
Położenie na mapie gminy Osiek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego  | |
 53°44′28″N 18°21′41″E/53,741111 18,361389[1]
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujPierwsze wzmianki na temat Kasparusa pochodzą z 1664. W okresie zaboru pruskiego wieś nosiła nazwę Kasperhausen, a w okresie okupacji hitlerowskiej Langenwalde[3].
Rozgłos przyniósł Kasparusowi dramatyczny w skutkach strajk szkolny, rozpoczęty 8 stycznia 1907. Po wprowadzeniu w tamtejszej szkole zajęć religii w języku niemieckim, doszło do starć rodziców z pruskimi nauczycielami oraz żandarmerią. Wielu mieszkańców zostało ukaranych więzieniem lub wysokimi grzywnami, co doprowadziło wiele rodzin do ubóstwa. Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: J. Andrearczyk, Kłomski, Bukowski, Kamiński, Kosecki, Makiła, Maryański, Mazurowski, Pankowski, Pawski, Pokorzyński, Alfuth, Jezierski, Marks, Szarmach, Wicichowski, Borowiecki, Grabowski, Prekop, Rydzewski, Rocławski, Dywel[4]. W 55. rocznicę strajku został postawiony we wsi pomnik ku czci Obrońców Mowy Polskiej[5].
W okresie międzywojennym rozwój wsi był związany głównie z przemysłem drzewnym[6].
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kasparus, po jej zniesieniu w gromadzie Osiek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Najstarsze budynki znajdujące się do tej pory we wsi mają około dwustu lat. Do najbardziej znanych należy parterowa plebania z połowy XIX wieku i neogotycki, drewniano-ceglany kościół pod wezwaniem św. Józefa z 1926, konstrukcji ryglowej (wpisany do rejestru zabytków pod numerem 1070 decyzją z 06.11.1989)[7]. Kościół w dużej części spłonął w nocy z 30 na 31 grudnia 2020[8]; przyczyny pożaru nie są znane. Trwa odbudowa kościoła[9].
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[10] na listę zabytków wpisane są:
- kościół parafialny pw. św. Józefa, 1926-1927, nr rej.: A-1339 z 06.11.1989
- cmentarz, nr rej.: j.w.
- cmentarz rzymskokatolicki, 1926, nr rej.: A-1291 z 06.11.1989.
Zobacz też
edytuj- Strajki szkolne w Prusach Zachodnich (1906−1907)
- Rąty – miejsce strajku szkolnego na Kaszubach
- Rezerwat przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy
- Kasparus – osada leśna
Linki zewnętrzne
edytuj- Kasparus, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 895.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51228
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 432 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Ochotnicza Straż Pożarna w Kasparusie 1932-2007. [dostęp 2016-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-22)].
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 221.
- ↑ Pomnik Obrońcom Mowy Polskiej - Kasparus [online], Kociewie24.eu [dostęp 2023-07-20] (pol.).
- ↑ GMINA OSIEK - EUGENIUSZ CHEREK. 110. rocznica strajku szkolnego w Kasparusie [online], kociewiacy.pl [dostęp 2017-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-25].
- ↑ Wikiprojekt:Wiki Lubi Zabytki/wykazy/województwo pomorskie/powiat starogardzki/Gmina Osiek/NID
- ↑ Pożar zabytkowego kościoła 31.12.2020 r. w Kasparusie. W akcji 16 zastępów straży pożarnej | Dziennik Bałtycki [online], dziennikbaltycki.pl [dostęp 2020-12-31] (pol.).
- ↑ Odbudujmy kościół św. Józefa w Kasparusie. [dostęp 2022-01-05].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2022-01-04].