Kościół św. Jerzego w Oberzell

Kościół św. Jerzego w Oberzell
*Georgskirche in Reichenau-Oberzell*
	; Kościół św. Jerzego w Oberzell (2014)
Państwo	Niemcy
Miejscowość	Reichenau
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Archidiecezja	fryburska
Wezwanie	Święty Jerzy
Wspomnienie liturgiczne	23 kwietnia
Historia
Data rozpoczęcia budowy	891
Data zakończenia budowy	913
Data poświęcenia	18 listopada 896
Fundator	Hatto III
Dane świątyni
Styl	pre-romański
Liczba naw	3
Organy; • liczba głosów	; 19
Dzwonnica; • typ dzwonnicy; • nazwa dzwonu	; zwarta; Dzwon św. Jerzego; Dzwon Chrystusa Króla; Dzwon Pokoju; Dzwon Ewangelistów
	Położenie na mapie Niemiec Kościół św. Jerzego w Oberzell
	Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii Kościół św. Jerzego w Oberzell
	47°41′21,86″N 9°04′55,02″E/47,689406 9,081950
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Jerzego w Oberzell – świątynia późnokarolińska z IX w. na wyspie Reichenau na Jeziorze Bodeńskim w Niemczech, wpisanej w 2000 na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Kościół należy do najstarszych miejsc kultu św. Jerzego w Europie. Znany z unikatowego cyklu fresków z czasów ottońskich (X-XI w.).

Freski

Historia

Kościół św. Jerzego został zbudowany przez opata Hatto III (urzędującego w latach 888-913), arcybiskupa Moguncji w okresie 891-913, dla przechowywania relikwii św. Jerzego.

W pierwszych wiekach średniowiecza relikwie św. Jerzego trafiły do Włoch a później do Francji Merowingów. Opat Hatto III otrzymał je podczas wizyty w Rzymie od papieża Formozusa w 896^[2] i przewiózł przez Alpy do wschodniej Frankonii, gdzie dokonano ich podziału. Klasztor w Reichenau otrzymał fragment głowy św. Jerzego, co przyczyniło się do rozwoju kultu świętego w średniowiecznej Szwabii.

Według przekazu benedyktyna Wandalberta z Prüm (813-848) kościół w Oberzell został poświęcony 18 listopada 896. Natomiast Gallus Öhem pisał, że kościół stał już za urzędowania opata Ruadhelma (838-842), a jego założycielem miał być opat Haito (806-823). Na podstawie badań historycznych budowę kościoła przypisuje się jednak Hattonowi III.

Architektura i wystrój wnętrz

Krytyka plotkarstwa

Freski po stronie południowej

Freski po stronie północnej

Założony przez Hatto pre-romański kościół stoi na małym wzniesieniu na wschodnim krańcu wyspy. Trójnawowa bazylika posiada niskie nawy boczne, wieżę nad skrzyżowaniem nawy głównej z transeptem oraz chór wschodni wzniesiony na planie kwadratu. Krypta znajdująca się pod chórem wschodnim ma formę kwadratowej hali; gdzie cztery kolumny otaczają ołtarz. Przypuszcza się, że krypta mogła być miejscem przechowywania relikwii świętego, ponieważ została wybudowana jako pierwsze pomieszczenie kościoła.

Około 1000 do zachodniej strony nawy środkowej dobudowano półokrągłą apsydę, prawdopodobnie by wystawić tam na widok publiczny relikwie, dotąd przechowywane w krypcie. W tym czasie powstały przypuszczalnie również freski na ścianach dwukondygnacyjnej empory północnej oraz empory południowej w nawie środkowej. Na początku XI w. wzniesiono niski, podłużny przedsionek oraz kaplicę św. Michała.

Freski

Cuda Jezusa

Malowidła ścienne w nawie środkowej kościoła św. Jerzego przetrwały w bardzo dobrym stanie. Najprawdopodobniej pochodzą z czasów opata Witigowo (984-990)^[3]. Freski przedstawiają sceny z życia Chrystusa na podstawie przekazu ewangelii. Jezus sportretowany jest bez brody – przedstawienie typowe dla okresu wczesnego chrześcijaństwa. Ukazany jest jako uzdrowiciel, boski a jednocześnie blisko zwykłych ludzi.

Freski znajdujące się na ścianie północnej oraz południowej podejmują tematykę cudów (1-4 ściana północna od zachodu na wschód; 5-8 ściana południowa od wschodu na zachód – kolejność zgodna z ruchem wskazówek zegara):

Uzdrowienie opętanego z Gerasy
Uzdrowienie chorego na puchlinę wodną
Uspokojenie burzy na Jeziorze Genezaret
Przywrócenie wzroku niewidomemu
Uzdrowienie trędowatego
Wskrzeszenie syna wdowy z miasteczka Naim
Wskrzeszenie córki Jaira
Wskrzeszenie Łazarza z Betanii

Każde malowidło posiada łaciński titulus opisujący przedstawioną scenę. Każda scena ujęta jest w bogato ornamentowane ramy, dekorowane meandrami typowymi dla szkoły malarstwa z Reichenau. Na kondygnacji okiennej znajdują się stojące postaci 12 apostołów. Pomiędzy łukami arkad umieszczono tonda z popiersiami opatów.

Nad łukiem prezbiterium widnieje łacińska inskrypcja:

CHRISTUS VINCIT CHRISTUS REGNAT CHRISTUS IMPERAT CHRISTUS AB OMNI MALO PLEBEM SUAM DEFENDAT

co w wolnym tłumaczeniu na polski brzmi:

Chrystus zwycięża, Chrystus króluje, Chrystus nakazuje, Chrystus chroni swój lud przed wszelkim złem.

Malowidła z Oberzell doczekały się kopii, które wykonano dla zbudowanego w 1886 neoromańskiego kościoła św. Jerzego w Rittersbach, w gminie Elztal w Odenwaldzie.

Freski podejmujące tematykę cudów dokonanych przez Jezusa znajdują się również w Sylvesterkappelle koło Überlingen. Nie zachowały się one jednak w tak dobrym stanie jak malowidła z Oberzell.

Karykatura

Na północnej ścianie nawy środkowej, obok schodów wiodących do ołtarza, zachowała się bardzo rzadka XIV w. karykatura krytykująca plotkarstwo:

Ich wil hie schribvn
von diesen tvmben wibvn
was hie wirt plapla gvsprochvn
vppigs in der wochvn
was wirt allvs wol gvdaht
so es wirt für den richtvr braht^[4].

co w wolnym tłumaczeniu na polski brzmi:

Chcę tu pisać o prostych babach
co tu jest za paplanie przez cały tydzień
będzie jednak przypomniane
gdy przyjdzie stanąć przed sędzią.

Wiersz ten umieszczono w środkowej części fresku- na skórze wołu obracanej przez cztery diabły. Takie malowidło, tuż obok ołtarza, miało ostrzegać księży prawiących kazania przed popadaniem w “babskie gadanie”.

Dzwony

Reichenau znane jest jako jeden z pierwszych ośrodków ludwisarskich w Niemczech. Kościół św. Jerzego w Oberzell posiada bardzo wartościowe dzwony, z których trzy najmniejsze pochodzą prawdopodobnie z jednego odlewu.

Nr.	Nazwa	Data powstania	Ludwisarz	Masa w kg	Średnica w m	Ton
1	Dzwon św. Jerzego	1436	Ulrich Snabelburg	1 225	1,25	fis'
2	Dzwon Chrystusa Króla	XIII w.	NN	380	0,85	c”
3	Dzwon Pokoju	XIII w.	NN	247	0,77	d”
4	Dzwon Ewangelistów	XIII w.	NN	85	0,50	cis”'

Przypisy

↑ Mönch Orgelbau. [dostęp 2014-10-25]. (niem.).
↑ Rzymski kościół San Giorgio al Velabro odegrał znaczącą rolę w przekazaniu relikwii Hatto III.
↑ G. Ebe: Der Deutsche Cicerone: Führer Durch Die Kunstschätze Der Länder Deutscher Zunge. BiblioBazaar, LLC, 2008, s. 6. ISBN 0-554-46498-5. (niem.).
↑ W tłumaczeniu na niemiecki: Ich will hier von den dummen Weibern schreiben; was hier an Blabla die ganze Woche geredet wird, dessen wird gedacht werden, wenn es einmal vor dem Richter steht.

Bibliografia

Josef Hecht, Konrad Hecht: Die frühmittelalterliche Wandmalerei des Bodenseegebiets. Sigmaringen: Thorbecke, 1979. ISBN 3-7995-7008-X. (niem.).
Dörthe Jakobs: Sankt Georg in Reichenau-Oberzell. Der Bau und seine Ausstattung: Bestand, Veränderungen, Restaurierungsgeschichte. Stuttgart: Theiss, 1999. ISBN 3-8062-1462-X. (niem.).
Dörthe Jakobs, Ulrike Piper, Günther Dürr, Georg Schmid. Zwei Meisterwerke in Baden? Die Georgskirchen in Reichenau-Oberzell und in Rittersbach. „Nachrichtenblatt des Landesdenkmalamts Baden-Württemberg”. 3/2003. (niem.).
Albert Knoepfli: Kunstgeschichte des Bodenseeraums: 1. Von der Karolingerzeit bis zur Mitte des 14. Jahrhunderts. Konstancja-Lindau: Thorbecke, 1961. (niem.).
Heinfried Wischermann: Romanik in Baden-Württemberg. Stuttgart: Theiss, 1987. ISBN 3-8062-0331-8. (niem.).

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna gminy Reichenau. [dostęp 2009-02-24]. (niem.).

[1] Mönch Orgelbau. [dostęp 2014-10-25]. (niem.).

[2] Rzymski kościół San Giorgio al Velabro odegrał znaczącą rolę w przekazaniu relikwii Hatto III.

[3] G. Ebe: Der Deutsche Cicerone: Führer Durch Die Kunstschätze Der Länder Deutscher Zunge. BiblioBazaar, LLC, 2008, s. 6. ISBN 0-554-46498-5. (niem.).

[4] W tłumaczeniu na niemiecki: Ich will hier von den dummen Weibern schreiben; was hier an Blabla die ganze Woche geredet wird, dessen wird gedacht werden, wenn es einmal vor dem Richter steht.

[1]

[2]

[3]

[4]