Kolcomysz cypryjska

gatunek gryzonia

Kolcomysz cypryjska[4] (Acomys nesiotes) – gatunek ssaka podrodziny sztywniaków (Deomyinae) w rodzinie myszowatych (Muridae), występujący endemicznie na Cyprze[3][5]. Nie wyróżnia się podgatunków[5].

Kolcomysz cypryjska
Acomys nesiotes[1]
Bate, 1903[2]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

sztywniaki

Rodzaj

kolcomysz

Gatunek

kolcomysz cypryjska

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

brak danych

Klasyfikacja

edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisała w 1903 roku na podstawie okazów zebranych rok wcześniej brytyjska paleontolożka Dorothea Bate nadając mu nazwę Acomys nesiotes[2]. Holotyp pochodził ze wzgórza niedaleko miejscowości Dikomo, w górach Kierinia, w Cyprze[5].

Pierwotnie gryzoń ten został opisany w randze gatunku, następnie klasyfikowany w randze podgatunku kolcomyszy skalnej (Acomys cahirinus) lub arabskiej (A. dimidiatus)[5]. Obecnie jest uznawany za osobny gatunek ze względu na jego odmienny garnitur chromosomowy (2n = 38, FNa = 66), cechy morfologiczne i izolację na Cyprze[5][6], aczkolwiek istnieją przesłanki, że gryzonie te wywodzą się od kontynentalnych kolcomyszy i mogły przybyć na wyspę z ludźmi[3].

Etymologia

edytuj
  • Acomys: gr. ακη akē „ostry punkt”; μυς mus, μυός muos „mysz”[7].
  • nesiotes: gr. νησιωτης nēsiōtēs „wyspiarz”, od νησος nēsos „wyspa”[8].

Występowanie

edytuj

Gryzonie te występują w skalistych obszarach wyspy, znany z czternastu stanowisk na północnym i południowym wybrzeżu Cypru[6]. Podejrzewa się istnienie dwóch osobnych populacji, w górach Trodos na południu i Kierinia na północy, rozdzielonych równiną Mesaoria. Gatunek jest słabo poznany, mimo prób w latach 80. i 90. XX wieku nie schwytano żadnego osobnika, stwierdzono natomiast występowanie na badanych terenach inwazyjnych szczurów śniadych (Rattus rattus). Konkurencja z ich strony oraz utrata siedlisk, związana z rozwojem dróg i ludzkich zabudowań, stanowią zagrożenie dla kolcomyszy cypryjskiej. W 2007 roku cztery osobniki zostały schwytane w okolicy Nikozji, na wysokości 600 m n.p.m., co dowiodło, że gatunek ten przetrwał[3].

Wygląd

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 97–135 mm, długość ogona 91–118 mm, długość ucha 17–22 mm, długość tylnej stopy 18,8–22 mm; masa ciała 37–70 g[9]. Kolcomysz cypryjska ma biały brzuch, dłonie i stopy, jasnobrązowe boki ciała i szarobrązowy grzbiet. Typowe dla kolcomyszy kolczaste włosy na grzbiecie są jasnoszare lub bezbarwne oprócz ciemniejszej końcówki i sprawiają, że wydaje się cętkowany. Młode mają szary cały wierzch ciała, oprócz kończyn. Z wyglądu gryzoń przypomina lepiej znane kontynentalne kolcomyszy arabskie, jednak ma znacznie krótszy ogon. Jest on z wierzchu szary („mysi”), od spodu jaśniejszy; rzadko pokrywają go krótkie, sztywne włosy, na czubku znajduje się pęczek cieńszych włosów. Podobnie jak w przypadku innych przedstawicieli rodzaju Acomys, kolcomysz pochwycona za ogon może go jednorazowo odrzucić (ogon nie odrasta)[2].

Wymiary dla holotypu (samiec): długość ciała – 119 mm, ogon – 71 mm, tylna łapa – 18 mm, ucho – 19 mm[2].

Status

edytuj

Nieskuteczne próby odłowu w latach 1980. i 1990. sugerują, że obszar występowania kolcomyszy cypryjskiej zmalał, ale wielkość populacji i trend jej zmian nie są znane, niepewny pozostaje także status taksonomiczny tych gryzoni. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody nie przydzieliła im kategorii zagrożenia[3].

Przypisy

edytuj
  1. Acomys nesiotes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d D.M.A. Bate. On the occurrence of Acomys in Cyprus. „Annals And Magazine of Natural History”. Seventh series. 11, s. 565–567, 1093. (ang.). 
  3. a b c d e R. Gerrie & R. Kennerley, Acomys nesiotes, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-26] (ang.).
  4. W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 258. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. a b c d e D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Acomys nesiotes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-26].
  6. a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 440. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 75, 1904. (ang.). 
  8. nesiotes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-26] (ang.).
  9. Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 599–600. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Zdjęcie gryzonia, autor: Mustafa Sozen: Acomys nesiotes. TrekNature, 2007-10-22. [dostęp 2014-12-19].
  • Zdjęcie w ruchu: Mustafa Sozen: Cyprus Spiny mouse. TrekNature, 2007-10-22. [dostęp 2014-12-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)].