Komenda Rejonu Uzupełnień Suwałki
Komenda Rejonu Uzupełnień Suwałki (KRU Suwałki) – organ wojskowy właściwy w sprawach uzupełnień Sił Zbrojnych II Rzeczypospolitej i administracji rezerw w powierzonym mu rejonie[1].
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1919 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
PKU Suwałki |
| Komendanci | |
| Pierwszy |
ppłk Wiktor Henzell |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość |
DOGen. „Warszawa” |
| Skład |
PKU typ III |
.JPG)
Historia komendy edytuj
24 czerwca 1919 roku minister spraw wojskowych ustanowił Powiatową Komendę Uzupełnień Suwałki z tymczasową siedzibą w Grodnie, obejmującą powiaty: suwalski, sejneński i augustowski. PKU Suwałki podlegała Dowództwu Okręgu Generalnego „Warszawa”[2].
W czerwcu 1921 roku PKU 41 pp była nadal podporządkowana DOGen. „Warszawa” i obejmowała swoją właściwością powiaty: augustowski, sejneński i suwalski[3].
Z dniem 15 listopada 1921 roku, po wprowadzeniu podziału kraju na dziesięć okręgów korpusów i wprowadzeniu pokojowej organizacji służby poborowej, dotychczasowa PKU 41 pp została przemianowana na Powiatową Komendę Uzupełnień Suwałki i podporządkowana Dowództwu Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. Okręg poborowy obejmował powiaty: suwalski i sejneński, natomiast powiatem augustowskim administrowała nowo powstała PKU Augustów w Sokółce. W każdym powiecie rezydował oficer ewidencyjny. W 1923 roku stanowiska te w obu powiatach nie zostały obsadzone[4][5][6].
Z dniem 1 czerwca 1922 roku została zlikwidowana gospoda inwalidzka przy PKU Suwałki. W tym czasie komenda w dalszym ciągu pozostawała na obszarze podporządkowanym Dowództwu 2 Armii[7].
18 listopada 1924 roku weszła w życie ustawa z dnia 23 maja 1924 roku o powszechnym obowiązku służby wojskowej[8], a 15 kwietnia 1925 roku rozporządzenie wykonawcze ministra spraw wojskowych do tejże ustawy, wydane 21 marca tego roku wspólnie z ministrami: spraw wewnętrznych, zagranicznych, sprawiedliwości, skarbu, kolei, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, rolnictwa i dóbr państwowych oraz przemysłu i handlu[9]. Wydanie obu aktów prawnych wiązało się z przejęciem przez władze cywilne (administracji I instancji) większości zadań związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem poboru[10][11]. Przekazanie większości zadań władzom cywilnym umożliwiło organom służby poborowej zajęcie się wyłącznie racjonalnym rozdziałem rekruta oraz ewidencją i administracją rezerw. Do tych zadań dostosowana została organizacja wewnętrzna powiatowych komend uzupełnień i ich składy osobowe. Poszczególne komendy różniły się między sobą składem osobowym w zależności od wielkości administrowanego terenu[12].
Z dniem 1 stycznia 1925 roku powiat sejneński z siedzibą władz w Sejnach został zniesiony, a wchodzące w jego skład gminy włączone do powiatu suwalskiego[13]. Od tego czasu PKU Suwałki administrowała jedynie powiatem suwalskim[14].
Zadania i nowa organizacja PKU określone zostały w wydanej 27 maja 1925 roku instrukcji organizacyjnej służby poborowej na stopie pokojowej[10]. W skład PKU Suwałki wchodziły dwa referaty: I) referat administracji rezerw i II) referat poborowy[10]. Nowa organizacja i obsada służby poborowej na stopie pokojowej według stanów osobowych L. O. I. Szt. Gen. 3477/Org. 25 została ogłoszona 4 lutego 1926 roku. Z tą chwilą zniesione zostały stanowiska oficerów ewidencyjnych[15][16][17].
12 marca 1926 roku została ogłoszona obsada personalna Przysposobienia Wojskowego, zatwierdzona rozkazem Dep. I L. 6000/26 przez pełniącego obowiązki szefa Sztabu Generalnego gen. dyw. Edmunda Kesslera, w imieniu ministra spraw wojskowych. Zgodnie z nową organizacją pokojową Przysposobienia Wojskowego zostały zlikwidowane stanowiska oficerów instrukcyjnych przy PKU, a w ich miejsce utworzone rozkazem Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. 25 stanowiska oficerów przysposobienia wojskowego w pułkach piechoty[18].
Od 1926 roku, obok ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Suwałki normowała „Tymczasowa instrukcja służbowa dla PKU”, wprowadzona do użytku rozkazem MSWojsk. Dep. Piech. L. 100/26 Pob.[19]
Z dniem 1 października 1927 roku została zlikwidowana PKU Augustów w Sokółce, a podporządkowany jej powiat augustowski włączony do okręgu poborowego PKU Suwałki[20].
W marcu 1930 roku PKU Suwałki nadal podlegała DOK III w Grodnie i obejmowała swoją właściwością powiaty: suwalski i augustowski[21]. W grudniu tego roku PKU posiadała skład osobowy typ III.
11 listopada 1931 roku ogłoszono nadanie Krzyża Niepodległości st. sierż. Wacławowi Krynickiemu[a] z PKU Suwałki[24][25].
Od 1935 roku PKU Suwałki mieściła się w gmachu Sądu Okręgowego (obecnie Archiwum Państwowe w Suwałkach) przy ul. Tadeusza Kościuszki 69[26].
1 lipca 1938 roku weszła w życie nowa organizacja służby uzupełnień, zgodnie z którą dotychczasowa PKU Suwałki została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Suwałki przy czym nazwa ta zaczęła obowiązywać 1 września 1938 roku[27], z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku wojskowym[28]. Obok wspomnianej ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej, działalność PKU Suwałki normowały przepisy służbowe MSWojsk. D.D.O. L. 500/Org. Tjn. Organizacja służby uzupełnień na stopie pokojowej z 13 czerwca 1938 roku. Zgodnie z tymi przepisami komenda rejonu uzupełnień była organem wykonawczym służby uzupełnień[26].
Komendant rejonu uzupełnień w sprawach dotyczących uzupełnień Sił Zbrojnych i administracji rezerw podlegał dowódcy Okręgu Korpusu Nr III, który był okręgowym organem kierowniczym służby uzupełnień. Rejon uzupełnień nie uległ zmianie i nadal obejmował powiaty: suwalski i augustowski[1].
KRU Suwałki była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 41 pp w Suwałkach. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” komendant Rejonu Uzupełnień był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji kompanii wartowniczej nr 4/31. Wymieniony pododdział miał być zmobilizowany w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem niebieskim[29][b].
Po ogłoszeniu mobilizacji KRU Suwałki funkcjonowała na podstawie etatu pokojowego. Pod względem ewidencji i uzupełnień miała być przydzielona do Ośrodka Zapasowego 29 DP[31]. KRU Suwałki była jednostką podległą dowódcy Okręgu Korpusu Nr III, a zaopatrywaną przez dowódcę SGO „Narew”[32].
Obsada personalna edytuj
Poniżej przedstawiono wykaz oficerów zajmujących stanowisko komendanta Powiatowej Komendy Uzupełnień i komendanta rejonu uzupełnień oraz wykaz osób funkcyjnych (oficerów i urzędników wojskowych) pełniących służbę w PKU i KRU Suwałki, z uwzględnieniem najważniejszych zmian organizacyjnych przeprowadzonych w 1926 i 1938 roku.
| Komendanci | ||
|---|---|---|
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia funkcji | Kolejne stanowisko (dalsze losy) |
| ppłk Wiktor Henzell | od 15 VII 1919[33] | |
| mjr piech. Józef Włodek | 18 I 1921[34] – 20 IV 1922[35] | komendant PKU Płock |
| płk piech. Ignacy Jatowt | 28 IV 1922[36] – 30 IX 1927[37] | stan spoczynku |
| ppłk piech. Wacław Kaj | IX 1927[38] – I 1931[39] | dyspozycja dowódcy OK III |
| mjr piech. Konrad Żelazny | IX 1930[40] – 14 XI 1932[41] | komendant PKU Katowice |
| ppłk piech. Witold Zasztowt | 28 XI 1932[41] – 31 X 1934[42] | stan spoczynku |
| mjr piech. Gustaw Czeczukowicz | XI 1934[43] – VII 1935[44] | dyspozycja dowódcy OK III |
| mjr piech. Kazimierz Wyziński | VIII 1935[45] – IX 1939[46][47] | |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1921–1925[48][6] | |||
|---|---|---|---|
| I referent | por. piech. Konstanty Potapowicz | 1923 – VI 1925[49] | II referent |
| mjr piech. Aleksander Komar | VII 1925[50] – II 1926 | kierownik I referatu | |
| II referent | urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Marian Gawuć | do 15 I 1925[51] | |
| por. piech. Konstanty Potapowicz | VII 1925 – II 1926 | kierownik II referatu | |
| oficer instrukcyjny | por. piech. Ładysław Edmund Kuśmidrowicz | do I 1924[52] | |
| por. piech. Alfons Piorunowski | I[52] – X 1924[53] | ||
| por. piech. Józef Kazimierz Skwarnicki | od X 1924[54] | ||
| oficer ewidencyjny na powiat sejneński | wakat | ||
| oficer ewidencyjny na powiat suwalski | urzędnik wojsk. XI rangi / por. kanc. Antoni Jędruszak | 1923 – 1924 | w VI 1926 przydzielony do Kier. Adm. Koszar Suwałki[55] |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych PKU w latach 1926–1938[56][57][58][59][60] | |||
| kierownik I referatu administracji rezerw
i zastępca komendanta |
mjr piech. Aleksander Komar | II 1926 – II 1927[61] | komendant PKU Kościerzyna |
| mjr piech. Marian Krański | do XII 1927[62] | dyspozycja dowódcy OK X | |
| kpt. piech. Władysław Samojłowicz | IV 1928[63] – 31 VII 1933[64] | stan spoczynku | |
| kpt. art. Stefan Wypijewski[c] | VIII 1933 – VI 1934[67] | WIG | |
| kpt. piech. Michał Komorski | VI 1934[68] – po VI 1935 | kierownik II referatu KRU Równe | |
| kierownik II referatu poborowego | por. piech. Konstanty Potapowicz[d] | II 1926 – 30 IX 1933[64] | stan spoczynku |
| por. piech. Mieczysław Ignacy Kurelski | X 1933 – VI 1938 | kierownik II referatu RKU | |
| referent | por. kanc. Władysław IV Ostrowski | II 1926 – II 1927[71] | referent (etat przejściowy) PKU Wilno Powiat |
| ppor. / por. piech. Franciszek Nałęcz-Jeleński | II 1927[72] – IX 1930[73] | kierownik II referatu PKU Bydgoszcz Miasto | |
| Obsada pozostałych stanowisk funkcyjnych KRU w latach 1938–1939[46][e] | |||
| kierownik I referatu ewidencji | kpt. adm. (piech.) Izydor Grabowy[f] | III 1939 | |
| kierownik II referatu uzupełnień | kpt. adm. (piech.) Mieczysław Ignacy Kurelski[g] | III 1939 | †1940 Charków[85] |
Uwagi edytuj
- ↑ St. sierż. Wacław Krynicki ps. „Pakuła” „Korwin” urodził się w 1896 roku w Suwałkach. W 1914 roku został wcielony do armii rosyjskiej. W grudniu 1917 roku powrócił do Suwałk i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Wziął udział w powstaniu sejneńskim. 23 sierpnia 1919 roku w czasie ataku na Sejny dowodził czołowym I plutonem 1. kompanii „szturmowej”. Następnie zgłosił się na ochotnika do 41 Suwalskiego Pułku Piechoty, w szeregach którego walczył na wojnie z bolszewikami, a następnie z Litwinami o Suwalszczyznę. Za wykazane męstwo został odznaczony Krzyżem Walecznych. Do 1939 roku pełnił służbę w PKU Suwałki. W 1928 roku został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi[22], a 13 kwietnia 1931 roku Krzyżem Niepodległości. W grudniu 1939 roku został zaprzysiężony i wstąpił do konspiracji PZP-ZWZ-AK. Pełnił funkcję komendanta Rejonu I Suwałki. W kwietniu 1942 roku został aresztowany przez Niemców i po śledztwie osadzony najpierw w więzieniu w Królewcu, a następnie w obozie koncentracyjnym Stutthoff, gdzie zmarł 2 lutego 1943 roku. Był żonaty z Antoniną z Szenderów (1902-1984), damą Orderu Virtuti Militari,z którą miał syna Ryszarda (1923–1944) ps. „Bob”, żołnierza Armii Krajowej[23].
- ↑ Zmobilizowana kompania była organicznym pododdziałem baonu wartowniczego nr 31, mobilizowanego przez KRU Grodno[30]
- ↑ Kpt. adm. (art.) Stefan Tadeusz Wypijewski (ur. 31 sierpnia 1939) był odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Srebrnym Krzyżem Zasługi. W kwietniu 1933 roku został przydzielony z 14 dak w Białymstoku, w celu odbycia praktyki poborowej[65]. W marcu 1939 roku pełnił służbę w WIG na stanowisku kierownika referatu taktycznego[66].
- ↑ Konstanty Potapowicz (ur. 9 września 1887) był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Do Wojska Polskiego został przyjęty z byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty[69]. Zmarł 10 września 1943 w Oflagu VI B Dössel[70]
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[74].
- ↑ Kpt. adm. (piech.) Izydor Grabowy ur. 4 kwietnia 1897 w Rokietnicy, w rodzinie Franciszka. Porucznik ze starszeństwem z 1 maja 1923 w korpusie oficerów piechoty. Służył w 27 pułku piechoty w Częstochowie[75][76][77]. W marcu 1932 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[78][79]. W czerwcu 1935 nadal w KOP[80]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 154. lokatą w korpusie oficerów administracji (grupa administracyjna). Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej[81]. 12 czerwca 1935 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”[82].
- ↑ Kpt. adm. (piech.) Mieczysław Ignacy Kurelski (ur. 28 lipca 1894[83]). Z dniem 1 maja 1933 roku został przydzielony z 41 pp w Suwałkach, w celu odbycia praktyki poborowej[84].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Dz.U. z 1939 r. nr 20, poz. 131.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 72 z 3 lipca 1919 roku, poz. 2372.
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce Nr 69 z 23 czerwca 1921 roku, zał. nr 2 do pkt 11
- ↑ Almanach oficerski 1923/24 ↓, s. 35.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1480.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1349.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 6 czerwca 1922 roku, poz. 346.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 61, poz. 609.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ a b c Jarno 2001 ↓, s. 169.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, autor użył sformułowania „wszystkie czynności przygotowawcze do poboru, jak również jego przeprowadzenie przeszły do władz administracyjnych”, co nie odpowiadało podziałowi kompetencji władz wojskowych i cywilnych, określonych we wspomnianych aktach prawa.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393–394.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1052.
- ↑ Dz.U. z 1925 r. nr 37, poz. 252.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 7-20.
- ↑ Moczyński 1928 ↓, s. 393, wg autora stanowiska oficerów ewidencyjnych, po krótkotrwałym przydzieleniu ich do władz administracyjnych, zostały zniesione w 1925 roku.
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 169, autor także datuje zniesienie stanowisk oficerów ewidencyjnych na rok 1925, co stoi w sprzeczności z ogłoszoną 4 lutego 1926 roku obsadą służby poborowej na stopie pokojowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 1-10.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 40 z 23 grudnia 1930 roku, poz. 471.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 28 z 14 października 1927 roku, poz. 350.
- ↑ Dz.U. z 1930 r. nr 31, poz. 270.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 426.
- ↑ Antonina, Wacław i Ryszard Kryniccy. Muzeum im. Marii Konopnickiej na Facebooku, 2017-09-27. [dostęp 2019-10-02].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931 roku, s. 373.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
- ↑ a b Jarosław Kowalewski: Historia Wojskowego Centrum Rekrutacji w Suwałkach. Wojskowe Centrum Rekrutacji w Suwałkach. [dostęp 2024-01-08].
- ↑ Jarno 2001 ↓, s. 173.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 758.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 732.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 794.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 240.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 81 z 31 lipca 1919 roku, poz. 2846.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 29 stycznia 1921 roku, s. 176.
- ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 237, 670.
- ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 237, 627–628.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 22 lipca 1927 roku, s. 215.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 10 września 1927 roku, s. 272.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 12.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 430.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 251.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 159, został przeniesiony ze stanowiska kwatermistrza 5 pp Leg. do PKU Suwałki celem odbycia praktyki poborowej.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 90.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 97.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 858.
- ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 237, 673.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1480, 1557, 1559.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 lipca 1925 roku, s. 352.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 69 z 1 lipca 1925 roku, s. 353.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 stycznia 1925 roku, s. 19.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 16 stycznia 1924 roku, s. 17.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 116 z 31 października 1924 roku, s. 648.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 116 z 31 października 1924 roku, s. 647.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 28 czerwca 1926 roku, s. 199.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Dodatek do Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 10.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 118, 127, 142, 153.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 524.
- ↑ Lista starszeństwa 1933 ↓, s. 8, 34, 85, 88.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 26, 41, 88.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 lutego 1927 roku, s. 65.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927 roku, s. 362.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 158.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933 roku, s. 118.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 85.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 291, 496.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 164.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 157.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 79.
- ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-11-04].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 4 lutego 1927 roku, s. 35.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 4 lutego 1927 roku, s. 33.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 297.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 203, 460.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 189, 402.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 43, 265.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 254.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 99, 909.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 104.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 312.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-07]..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 marca 1934 roku, s. 93, sprostowano datę urodzenia z „26 lipca 1894 roku” na „28 lipca 1894 roku”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933 roku, s. 83.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 280.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwca 1935. Warszawa: Dep. Piech. MSWojsk., 1935.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
- Henryk Moczyński: Służba poborowa. W: Dziesięciolecie Odrodzenia Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928. Henryk Stanisław Mościcki (red.) Włodzimierz Dzwonkowski (red.) Tadeusz Bałaban (red.). Warszawa: Tadeusz Złotnicki, 1928, s. 391–394.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Krzysztof Skłodowski: Garnizon Suwałki w latach 1921–1939. Warszawa: IPN, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2021. ISBN 978-83-8229-322-7.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.