Wikipedia

Konrad Wrzos

polski dziennikarz i reportażysta

Konrad Bronisław Wrzos, właśc. Konrad Rosenberg (ur. 28 kwietnia 1905, zm. 24 września 1974 w Rio de Janeiro) – polski dziennikarz i reportażysta okresu dwudziestolecia międzywojennego.

Konrad Wrzos
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Konrad Bronisław Wrzos

Imię i nazwisko urodzenia

Konrad Rosenberg

Data urodzenia

28 kwietnia 1905

Data i miejsce śmierci

24 września 1974
Rio de Janeiro

Zawód, zajęcie

dziennikarz, reportażysta

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Medal Wojska Złoty Krzyż Zasługi Komandor Orderu Korony Rumunii Komandor Orderu Korony Włoch Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Kawalerski Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Komandor Orderu Krzyża Południa (Brazylia) Komandor Orderu Rio Branco (Brazylia) Medal Wojny 1939–1945 (Wielka Brytania)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 28 kwietnia 1905 roku[1][2] w rodzinie Gustawa i Stanisławy Rosenbergów[2]. Jego ojciec był właścicielem cukierni w Warszawie, pełnił także funkcję sędziego handlowego[3]. Konrad Rosenberg uczęszczał do gimnazjum Zgromadzenia Kupców[4], jednak edukację zakończył szybko, prawdopodobnie nie uzyskał matury[3].

W 1923 roku rozpoczął pracę w redakcji socjalistycznego pisma „Robotnik”[2], u redaktora naczelnego Feliksa Perla[4]. W tym okresie zaczął posługiwać się pseudonimem Konrad Wrzos[4]. Następnie, po części ze względu na konkurencję w osobie bardziej doświadczonego Bernarda Szapiry[2], Wrzos przeniósł się do redakcji liberalnego „Kuriera Polskiego”, w której pracował niecałe trzy lata[3]. Wkrótce po rozpoczęciu współpracy zaczął prowadzić dla pisma kronikę polityczną[5]. Jego mentorami zostali redaktor naczelny Ignacy Rosner oraz Witold Giełżyński[3]. Gdy w 1926 roku „Kurier Polski” – pismo o piłsudczykowskich inklinacjach – miał przejść w ręce nowych właścicieli z obozu gen. Władysława Sikorskiego, Wrzos wraz z piętnastoma dziennikarzami przeniósł się do nowo powstałego „Nowego Kuriera Polskiego”[3]. Na jego łamach ukazał się m.in. propagandowy wywiad Wrzosa przeprowadzony z Józefem Piłsudskim na dwa tygodnie przed przewrotem majowym[3]. Podczas zamachu Wrzos wspierał Wojciecha Stpiczyńskiego, który zajmował się kontaktem z prasą w imieniu obozu Piłsudskiego[6].

 
Konrad Wrzos

„Nowy Kurier Polski” przestał ukazywać się już pod koniec 1926 roku, a Wrzos związał się do 1929 roku z redakcją jego następcy, magazynem „Epoka” Zjednoczenia Pracy Wsi i Miast[7]. Pokrótce współpracował z „Gazetą Polską”, pisał także dla tygodnika „Epoka” i „Nowej Epoki”[7]. W latach 1929–1939 pracował dla „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, gdzie z początku zajmował się polityką krajową[7]. Był jedynym dziennikarzem, któremu udało się dotrzeć do więźniów brzeskich[8]. Z czasem został kierownikiem warszawskiego oddziału gazety, a także zaczął podróżować w kraju i za granicą, tworząc wywiady, sprawozdania z konferencji i reportaże[9]. Jego artykuły ukazywały się zwykle na pierwszej stronie dziennika[1], a sam Wrzos został jednym z trzech najlepiej opłacanych dziennikarzy w kraju[4], zarabiając 4,5 tys. złotych[1][10] – więcej, niż redaktor naczelny Ludwik Rubel[10].

W pierwszej połowie 1933 roku, w czasach wielkiego kryzysu, intensywnie podróżował po Polsce, prowadząc wywiady i obserwując warunki życia ludzi z różnych warstw społecznych[11]. Swoje obserwacje i próby zrozumienia źródeł kryzysu opisał w książce Oko w oko z kryzysem, wydanej tego samego roku przez Ferdynanda Hoesicka[9]. Publikacja doczekała się pozytywnych recenzji, a samemu autorowi przyniosła popularność[11]. Została również jedyną książką z dorobku Wrzosa, której fragmenty publikowano także po wojnie[11]. Niecały rok później ukazała się kolejna książka Wrzosa o tytule Kiedy znowu wojna, która opisywała jego podróż do krajów sąsiadujących z Niemcami[11]. Reporter przeprowadził rozmowy tak ze zwykłymi mieszkańcami, jak i głowami państw (m.in. z Tomášem Masarykiem[12] i Engelbertem Dollfußem[13]), pytając ich o możliwość wybuchu wojny[12]. Politycy wypowiadali się z przekonaniem o pokoju, jednak w niższych warstwach społeczeństwa odczuwano niepokój[13]. Publikacja ukazała się w całości po czesku i francusku, a we fragmentach także w Nowym Jorku, Barcelonie, Kopenhadze, Rydze i Sofii[13][12].

W połowie lat 30. Wrzosowi proponowano stanowisko korespondenta „Gazety Polskiej” i Polskiej Agencji Telegraficznej w Stanach Zjednoczonych, jednak Wrzos pozostał w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym”[8]. W kolejnych reportażach opisał sytuację polityczną na Bałkanach (Wulkany Europy, 1935) i w Grecji (Rewolucja w Grecji, 1935)[10]. Przypadkiem znalazł się w Atenach przed wybuchem zamachu stanu, dzięki czemu opisał przebieg i stłumienie rewolucji[10]. Jego teksty dotyczące sytuacji w Grecji ukazywały się na łamach francuskiego dziennika „L'Intransigeant”, z którym Wrzos później nawiązał stałą współpracę w roli korespondenta w Europie Wschodniej[10]. W następnych latach ukazały się jego reportaże z podróży do Brazylii i Argentyny, podczas których poznał warunki życia lokalnej Polonii, a także reportaże z Francji[10]. Z kolei podczas podróży do Stanów Zjednoczonych, którą odbył na przełomie 1938 i 1939 roku, przygotował materiał do książki Listy z Ameryki Roosvelta[8]. W Stanach okazjonalnie publikował na łamach lokalnej prasy[8], prowadził także gościnne odczyty na Uniwersytecie Columbia[14].

Latem 1939 roku spędził kilka miesięcy w Paryżu, skąd wysyłał do warszawskiej redakcji alarmujące artykuły na temat nieuchronności wojny, a także przeprowadził wywiad z gen. Maurice Gamelinem, po którym opublikował tekst „Paryż przewiduje «la grande alerte» numer dwa z końcem sierpnia”[14]. Pomimo kontraktu, który zobowiązywał go do dłuższego pobytu w Paryżu, powrócił do Polski na początku sierpnia[15]. Pod koniec sierpnia, za zaproszenie dyrektora francuskiego Radio Cité powrócił na parę dni do Francji, by wygłosić reportaż na temat nastrojów w Polsce, jednak 30 sierpnia podjął decyzję o powrocie do kraju[15]. Wybuch wojny zastał go w Mediolanie[15]. W kraju Józef Beck namawiał go do ponownego wyjazdu, by Wrzos opisywał w prasie zagranicznej doświadczenia Polski[16]. Dziennikarz opuścił kraj w połowie września, wyjeżdżając przez Rumunię do Francji[16]. Na miejscu publikował opisy wojny na łamach „L'Intransigeant”, w którym ukazały się m.in. zdjęcia zbombardowanego Krzemieńca zdobyte przez Wrzosa od ambasadora amerykańskiego[17]. Dzięki agencji prasowej „Corporation", wojenne artykuły Wrzosa ukazały się także w innej prasie międzynarodowej[17].

Po pobycie w Lizbonie, gdzie współpracował z polską i brytyjską służbą wywiadowczą, w 1942 roku wyjechał na stałe do Brazylii[17], gdzie w Rio de Janeiro objął kierownictwo lokalnej podplacówki Samodzielnej Ekspozytury Wywiadowczej „Estezet” Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza[18], oficjalnie zatrudnionego w charakterze kierownika Alianckiej Agencji Prasowej[17]. Na miejscu uzyskał obywatelstwo brytyjskie[17]. Po wojnie porzucił dziennikarstwo i utrzymywał się z pracy dla międzynarodowych koncernów, m.in. firmy Mercedes i Bank of London and South America [17]. Pochowany na cmentarzu Gamboa w Rio de Janeiro[19].

Reportaż Wrzosa opisujący wielki kryzys ukazał się w Antologii polskiego reportażu XX wieku (2014) pod redakcją Mariusza Szczygła[20].

Twórczość edytuj

  • Oko w oko z kryzysem, Księgarnia F. Hoesicka 1933[9], PIW 1985
  • Kiedy znowu wojna, Gebethner i Wolff 1934[12]
  • Wulkany Europy, Towarzystwo Wydawnicze „Rój” 1935[10]
  • Rewolucja w Grecji, Towarzystwo Wydawnicze „Rój” 1935[21]
  • Piłsudski i piłsudczycy, Główna Księgarnia Wojskowa 1936[22] – wywiady z politykami obozu Piłsudskiego[23]
  • Yerba mate, Towarzystwo Wydawnicze „Rój” 1937[24]
  • Francja dzisiejsza, Księgarnia F. Hoesicka 1938[25]
  • 11 głów narodów i armii, Towarzystwo Wydawnicze „Rój” 1938[25] – wywiady[10]
  • Pułkownik Józef Beck, Gebethner i Wolff 1938[25]
  • Listy z Ameryki Roosvelta, Księgarnia F. Hoesicka 1939[25]
  • Brazilian Information Handbook, Correio da Manhã Rio de Janeiro 1956, 1958
  • Juscelino Kubitschek : Estados Unidos – Europa, Rio de Janeiro J. Olympio 1960[26]

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Lachowicz 1992 ↓, s. 180.
  2. ↑ a b c d Sanetra 1980 ↓, s. 92.
  3. ↑ a b c d e f Lachowicz 1992 ↓, s. 181.
  4. ↑ a b c d Tomasz Zbigniew Zapert, Dla niego kelnerzy podsłuchiwali polityków. Najlepiej opłacany dziennikarz, autor laurek na cześć władzy [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2021-08-08] (pol.).
  5. ↑ Sanetra 1980 ↓, s. 93.
  6. ↑ Lachowicz 1992 ↓, s. 181–182.
  7. ↑ a b c Lachowicz 1992 ↓, s. 182.
  8. ↑ a b c d Sanetra 1980 ↓, s. 97.
  9. ↑ a b c Sanetra 1980 ↓, s. 94.
  10. ↑ a b c d e f g h Sanetra 1980 ↓, s. 96.
  11. ↑ a b c d Lachowicz 1992 ↓, s. 183.
  12. ↑ a b c d Sanetra 1980 ↓, s. 95.
  13. ↑ a b c Lachowicz 1992 ↓, s. 184.
  14. ↑ a b Sanetra 1980 ↓, s. 98.
  15. ↑ a b c Sanetra 1980 ↓, s. 99.
  16. ↑ a b Sanetra 1980 ↓, s. 100.
  17. ↑ a b c d e f g h i j k Sanetra 1980 ↓, s. 101.
  18. ↑ http://archiwa.pilsudski.org/skan.php?fondpath=701-111&folderpath=701-111-002&doc_id=701-111-002-171&type=pdf
  19. ↑ Sanetra 1980 ↓, s. 102.
  20. ↑ "100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku" [online], dzieje.pl [dostęp 2021-08-08] (pol.).
  21. ↑ Rewolucja w Grecji [online], Katalogi Biblioteki Narodowej [dostęp 2021-08-08] (pol.).
  22. ↑ Piłsudski i piłsudczycy [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-08-08] (pol.).
  23. ↑ Lachowicz 1992 ↓, s. 185.
  24. ↑ Yerba mate [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-08-08] (pol.).
  25. ↑ a b c d Lachowicz 1992 ↓, s. 186.
  26. ↑ Juscelino Kubitschek : Estados Unidos – Europa [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-08-08] (pol.).
  27. ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 351. [dostęp 2021-08-11].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konrad_Wrzos&oldid=72137019”