Konstal 102N
Konstal 102N/802N – seria tramwajów wytwarzanych w latach 1967–1970 przez zakłady Konstal w Chorzowie. Ogółem wyprodukowano 47 egzemplarzy, w tym 42 sztuki normalnotorowych typu 102N i 5 sztuk wąskotorowych typu 802N. 102N/802N to pierwszy polski szybkobieżny tramwaj przegubowy wytwarzany seryjnie.
.jpg) Zabytkowy 102N w Poznaniu (Zajezdnia Gajowa, listopad 2008) | |
| Dane ogólne | |
| Kraj produkcji | |
|---|---|
| Producent | |
| Miejsce produkcji | |
| Lata produkcji |
1967–1970 |
| Dane techniczne | |
| Liczba członów |
2 |
| Długość |
19 300 mm |
| Szerokość |
2400 mm |
| Wysokość |
3076 mm |
| Masa |
25 900 kg |
| Rozstaw wózków |
• 102N: 1435 mm |
| Rozstaw osi w wózkach |
1900 mm |
| Układ osi |
Bo’2’Bo |
| Moc silników |
4 × 41,5 kW |
| Typ silników | |
| Napięcie zasilania |
600 V |
| Prędkość maksymalna |
55 km/h |
| Wnętrze | |
| Liczba miejsc siedzących |
32 |
| Liczba miejsc ogółem |
185 |
| Wysokość podłogi |
890 mm |
Konstrukcja
edytujWagon typu 102N to jednokierunkowy, sześcioosiowy, silnikowy wagon tramwajowy, składający się z dwóch członów. 102N z prototypowego 15N (część mechaniczna) oraz wagonów 13NS (część elektryczna)[1]. W stosunku do 15N zmieniono, oprócz nastawnika jazdy i rozrządu, przód i tył wozu – stał się on bardziej kanciasty. Skrajne wózki są napędowe, środkowy wózek jest toczny (pozbawiony napędu)[2]. Ponad środkowym wózkiem znajduje się przegub łączący ze sobą dwa człony tramwaju. W każdym z członów po prawej stronie umieszczono dwoje elektrycznie sterowanych, czteroczęściowych drzwi harmonijkowych, przy czym dwoje środkowych drzwi jest węższych. Wygląd tramwaju stworzył Instytut Wzornictwa Plastycznego[1].
W tramwaju 102N zamontowano wyposażenie elektryczne z rozruchem stycznikowym[2]. W skrajnych wózkach znajdują się po dwa połączone szeregowo silniki prądu stałego typu LTb-220 o mocy 41,5 kW[1], przy czym każdy napędza jedną oś. Motorniczy kieruje tramwajem za pomocą korbkowego nastawnika wyposażonego w 22 pozycje jazdy, 20 pozycji hamowania i pozycję 0[1][2]. Obwody pomocnicze, takie jak obwód sterowania, maszyny drzwiowe, zasilane są z przetwornicy wirowej napięciem 40 V DC. W wagonach typu 102N zainstalowano cztery rodzaje hamowania: elektrodynamiczne, wspomagane przez hamulec tarczowy wózka tocznego (sterowany solenoidem) używane podczas normalnej jazdy, hamulce bębnowe służące do umiejscowienia pojazdu i hamulce szynowe, wykorzystywane przy hamowaniu awaryjnym[3]. Prąd elektryczny pobierany jest z sieci trakcyjnej za pomocą odbieraka prądu typu OTK-1. Na ścianie przedniej oraz tylnej tramwaju umieszczono gniazda do sterowania wielokrotnego, umożliwiające złączenie tramwaju 102N z innym tramwajem tego typu lub też z tramwajem 102Na. Tramwaje wyposażono w jeden przedni reflektor. W przedziale pasażerskim umieszczono plastikowe lub skajowe siedzenia w układzie 1+1.
Duże szyby czołowe zapewniały motorniczemu dobrą widoczność, jednak ujemny kąt nachylenia szyby powodował, że w warunkach nocnych refleksy świetlne oślepiały zarówno motorniczego, jak i kierowców pojazdów jadących naprzeciwko tramwaju. Podjęto więc prace nad nowym typem tramwaju, które doprowadziły do opracowania wozu 102Na[4].
Wersje
edytujOprócz normalnotorowej wersji 102N produkowano także wersję wąskotorową 802N, różniącą się od pierwowzoru szerokością pudła, kształtem dachu, wysokością okien oraz szerokością i rozmieszczeniem drzwi. Ze względu na niedogodności eksploatacji (przednia szyba) wyprodukowano tylko 42 sztuki wersji normalnotorowej i 5 sztuk wąskotorowej.
Zakłady Konstal planowały także wyprodukowanie jednoczłonowej odmiany tramwaju 102N, która miała nosić oznaczenie 101N[5]. Z uwagi na wspomniane już problemy z kątem nachylenia szyby przedniej zrezygnowano z rozpoczęcia produkcji.
Dostawy
edytuj| Państwo | Miasto | Typ | Lata dostaw | Liczba | Numery taborowe | |
|---|---|---|---|---|---|---|
 Polska
|
Gdańsk | 102N | 1969 | 5 | 03100–03104 | [6] |
| konurbacja górnośląska | 102N | 1967–1970 | 20 | 131–150 | [7] | |
| Kraków | 102N | 1969 | 7 | 201–207 | [8] | |
| Łódź | 802N | 1970 | 5 | 1–5 | [9] | |
| Poznań | 102N | 1969 | 8 | 1–8 | [10] | |
| Wrocław | 102N | 1969 | 2 | 2001–2002 | [11] | |
| Łączna liczba: | 47 | |||||
Eksploatacja
edytujTramwaje 102N eksploatowane były w Krakowie, Gdańsku, GOPie, Poznaniu i Wrocławiu, natomiast 802N w Bydgoszczy i Łodzi. W jej trakcie wozy poddawane były rozmaitym modyfikacjom – m.in. we Wrocławiu zdecydowano się na przerobienie powodujących problemy ścian czołowych, co upodobniło je do wagonów 102Na.
Tramwaje 802N służyły w Bydgoszczy oraz w Łodzi. Ostatni egzemplarz 802N został skasowany w Bydgoszczy 27 grudnia 1990 r.
Ostatni wagon 102N zakończył służbę liniową w roku 2004 w Poznaniu. Tramwaje 102N znajdują się w zbiorach muzealnych w Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu, a dodatkowo w Chorzowie odstawiony jest wagon o numerze taborowym 150, który jest ostatnim wyprodukowanym wagonem typu 102N (numer fabryczny 42), oficjalnie oczekujący na remont.
Wagony historyczne
edytuj| Pochodzenie | Numer taborowy | Obecny właściciel | Rok produkcji | Historyczny od roku | |
|---|---|---|---|---|---|
| konurbacja górnośląska | 8 | Tramwaje Śląskie | 1970 | oczekuje na remont | [12] |
| Kraków | 203 | MPK Kraków | 1969 | 1994 | [13] |
| 2109 | TMW Wrocław | 1969 | 2002 | [14] | |
| Poznań | 5 | Tramwaje Warszawskie | 1969 | 2004 | [15] |
| 1 | MPK Poznań | 1969 | 2004[16] | [17] |
Galeria
edytuj-
102N w Krakowie, 2005 -
102N we Wrocławiu, 2008 -
Wnętrze wagonu 102N -
Pulpit motorniczego -
102N w Warszawie, 2017
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Encyklopedia: Konstal 102N [online], Serwis KOMIS [dostęp 2021-01-10] (pol.).
- ↑ a b c kmpk.cba.pl » Konstal 102N [online], www.kmpk.cba.pl [dostęp 2021-01-10].
- ↑ Konstal 102N / Na [online], wroclawskakomunikacja.pl [dostęp 2021-01-10].
- ↑ Konstal 102Na [online], Transportnews, 3 lutego 2016 [dostęp 2021-01-10] (pol.).
- ↑ Rafał Lamch, Od wagonów PCC do wagonów 105N, „Przystanek”, 19, MPK Poznań, 8 października 2002.
- ↑ Konstal 102N. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-04].
- ↑ Konstal 102N. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-04].
- ↑ Michał Smajdor: Konstal 102N. kmk.krakow.pl. [dostęp 2018-02-04].
- ↑ Konstal 802N. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-04].
- ↑ Konstal 102N. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-04].
- ↑ Mateusz Kokoszkiewicz: Tramwaje stare i nowe. Czym jeździliśmy po Wrocławiu?. wroclaw.wyborcza.pl, 2017-10-14. [dostęp 2018-02-04].
- ↑ Konstal 102N #8. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-07]. (pol.).
- ↑ Konstal 102N. kmk.krakow.pl. [dostęp 2018-02-07]. (pol.).
- ↑ Konstal 102N #2002. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-07]. (pol.).
- ↑ Konstal 102N #5. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-07]. (pol.).
- ↑ 102N „Kanciak”. mpk.poznan.pl. [dostęp 2020-03-06].
- ↑ Konstal 102N #1. phototrans.eu. [dostęp 2018-02-07]. (pol.).