Konstanty Laidler
Konstanty Laidler (ur. 13 sierpnia 1909 w Czerniowcach, zm. 17 stycznia 1969 w Warszawie)[1] – polski chemik, organizator przemysłu chemicznego w Polsce po II wojnie światowej.
 podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
13 sierpnia 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 stycznia 1969 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
inżynier |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujSyn Kazimierza[2]. W 1927 ukończył IV Państwowe Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie[3]. Następnie studiował chemię na Politechnice Lwowskiej (1928–1933). W 1934 rozpoczął pracę w Laboratorium Badawczym Rafinerii „Polnin” w Drohobyczu, zajmując się ekstrakcją rozpuszczalnikową olejów mineralnych. We wrześniu 1934 zgłosił się do odbycia jednorocznej ochotniczej służby wojskowej. Przez pierwszych dziesięć miesięcy uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, a następnie odbył dwumiesięczną praktykę w jednostce artylerii[4]. W tym czasie mieszkał we Lwowie przy ul. Ossolińskich 17a[4]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 7. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[5]. W latach 1935–1936 pracował w Koksowni Polskich Kopalń Skarbowych w Knurowie, skąd pod koniec 1936 przeszedł do Wydziału Badawczego Państwowych Zjednoczonych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach. W tych latach prowadził również w Mościcach prace badawcze nad aldehydem mrówkowym[6].
Po kampanii wrześniowej przedostał się najpierw do Francji, następnie do Szkocji, gdzie pełnił funkcję oficera obserwacyjnego dywizji pancernej. Pracował w Biurze Studiów Wojskowego Instytutu Technicznego w Edynburgu i w Londynie w sekcji paliwowej, a następnie od 1943 do 1947 w liverpoolskiej Firmie Budowy Instalacji Chemicznych „Bamag”, najpierw jako doradca techniczny a następnie jako zastępca kierownika Biura Kwasu Azotowego i Nawozów Azotowych[6].
Po powrocie do Polski, od czerwca 1947 do 31 grudnia 1947 był głównym inżynierem w „Pękachem” w Gliwicach. W 1948 przeszedł do Zjednoczenia Nawozów Sztucznych w Gliwicach kolejno na stanowiska kierownika Działu Inwestycji oraz kierownika Biura Budowy III Fabryki Związków Azotowych „Kędzierzyn”, przeprowadzając ich odbudowę po zniszczeniach wojennych. Od 1 października 1948 do 31 stycznia 1949 pełnił obowiązki dyrektora naczelnego Zakładów Azotowych w Kędzierzynie i równolegle dyrektora Działu Projektowania Koordynacji i Inwestycji Zakładów Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie. Od lutego 1949 do 31 marca 1952 był zastępcą dyrektora ds. technicznych, a następnie do 30 czerwca 1955 – zastępcą dyrektora ds. inwestycyjnych[6].
Z jego inicjatywy podjęto w Kędzierzynie, po raz pierwszy na terenie Polski, produkcję mocznika. Z jego inicjatywy uruchomiono również produkcję dwucyjanodwuamidu, melaminy, metanolu, formaliny, pomocniczych środków dla włókiennictwa, nawozów płynnych, w tym wody amoniakalnej.
W latach 1955–1960 był wicedyrektorem a następnie dyrektorem Departamentu Techniki Ministerstwa Przemysłu Chemicznego. W 1964 stanął na czele podległemu resortowi Instytutu Chemii Ogólnej. W 1966 został powołany na stanowisko zastępcy przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki.
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera Aleja Zasłużonych-1-145)[7].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (9 lutego 1954)[2]
- Złoty Krzyż Zasługi (1 maja 1952)[8]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa III stopnia (zespołowa) za opracowanie metod i zaprojektowanie urządzeń do wytwarzania i oczyszczania gazu, produkcji kwasu azotowego i saletrzaku w Zakładach Azotowych w Kędzierzynie (1955)[9]
Przypisy
edytuj- ↑ Konstanty Laidler M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-06-27].
- ↑ a b M.P. z 1954 r. nr 24, poz. 388 „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie przemysłu chemicznego”.
- ↑ Kucharski 1928 ↓, s. 119.
- ↑ a b Rocznik 1935 ↓, s. 104.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 208.
- ↑ a b c KH5_”O nich się mówiło…” – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego [online] [dostęp 2024-06-27] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KONSTANTY LAIDLER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-11-18].
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 54, poz. 795 „za zasługi w pracy zawodowej”.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-27].
Bibliografia
edytuj- Stanisław M. Brzozowski, Konstanty Laidler, Polski Słownik Biograficzny, t. XVI, 1970–1971, s. 410–411.
- Władysław Kucharski: Przegląd historyczny 50-lecia Gimnazjum IV im. Jana Długosza we Lwowie. Ósmacy i abiturienci. W: Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Władysław Kucharski (red.). Lwów: 1928.
- Rocznik SPRA 1934–1935. Alfred Prager (red. nacz.) Aleksander Epstein (red.) Kazimierz Heymanowski (red.) Władysław Halicki (red.) Konstanty Laidler (red.) Zygmunt Ostrowski (red.) Piotr Rospondek (red.). Warszawa: Zakłady Drukarskie F. Wyszyński i Spółka, 1935.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.