Czerniowce

Czerniowce
Чернівці
	; Rezydencja metropolitów Bukowiny i Dalmacji
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	czerniowiecki
Burmistrz	Roman Kliczuk
Powierzchnia	152,753 km²
Wysokość	284 m n.p.m.
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 265 471; 1737 os./km²
Nr kierunkowy	+380 37(2)
Kod pocztowy	58000
Tablice rejestracyjne	CE
	Położenie na mapie obwodu czerniowieckiego Czerniowce
	Położenie na mapie Ukrainy Czerniowce
	48°18′N 25°56′E/48,300000 25,933333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Czerniowce (ukr. Чернівці, rum. Cernăuți, ros. Черновцы, jid. טשערנאָוויץ, orm. Չերնովեց, niem. Czernowitz/Tschernowitz) – miasto w południowo-zachodniej części Ukrainy w Bukowinie północnej nad Prutem. Siedziba obwodu czerniowieckiego.

Dom Polski, Żydowski, Niemiecki

Ratusz, kinoteatr, teatr, dworzec, kamienica

Historia

Pierwsza wzmianka historyczna o mieście pochodzi z 1408. Wykopaliska wskazują, że w XII wieku istniała tu osada. Od połowy XIV wieku część Mołdawii, często najeżdżanej przez Tatarów i Turków. Od XVI wieku miasto wraz z całą Mołdawią znajdowało się pod zwierzchnością Turcji. W 1509 zostało spustoszone przez oddziały hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Kamienieckiego w odwecie za najazd hospodara mołdawskiego Bogdana Ślepego na rejon Tarnopola i Podhajec.

Miasto zostało przyłączone do Austrii w 1775, a w 1849 stało się stolicą Księstwa Bukowiny – kraju koronnego Cesarstwa Austrii. W drugiej połowie XIX wieku liczne osadnictwo niemieckie. W latach 1866–1874 oraz 1887–1905 burmistrzem miasta był Antoni Kochanowski, drugi po Jakubie von Pietrowiczu Polak na tym stanowisku.

W 1875 powstał Uniwersytet w Czerniowcach imienia Franciszka Józefa, gdzie nauczano w językach: niemieckim, rumuńskim i ukraińskim, z licznym udziałem studentów żydowskich^[2].

Podczas I wojny światowej zajęte przez Rosjan w kwietniu 1916 roku, przez półtora roku było na linii frontu. W latach 1918–1940 należało do Rumunii.

W 1930 roku miasto miało 112 427 mieszkańców, a skład narodowościowy przedstawiał się następująco: Żydzi 38%, Rumuni 27%, Niemcy 15%, Ukraińcy (Rusini) 10%, Polacy 8%, Rosjanie 1,3%. W liczbie Polaków ujęto też kilkuset polskich Ormian.

Latem 1940 roku przyłączone do ZSRR. W latach 1941–1944 ponownie należało do Rumunii. Zdobyte przez Armię Czerwoną w 1944 r. Polscy mieszkańcy Czerniowców zostali w 1945 przewiezieni do Prudnika, gdzie utworzono im getto na ul. Młyńskiej^[3]. W latach 1945–1991 część Ukraińskiej SRR w ramach ZSRR, od 1991 roku należy do Ukrainy i jest stolicą obwodu czerniowieckiego. Według spisu z 2001 roku Ukraińcy stanowili 79,9% (189 tys.), Rosjanie 11,3% (26,7 tys.), Rumuni 6,1% (14,4 tys.) oraz Polacy 0,6% (1408). W 2004 roku miasto miało 228 tys. mieszkańców.

Zabytki

cerkiew Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy z 1767 r.
Dom Niemiecki
Dom Polski
Dom Rumuński w stylu modernistycznym
Dom Żydowski
Hotel Bristol
Hotel Palace
kościół ormiańskokatolicki konsekrowany w 1879 r. (konsekrowany przez arcybiskupa Grzegorza Romaszkana)
kościół rzymskokatolicki Najświętszego Serca Jezusa z lat 1891–1894 (jezuitów)
kościół rzymskokatolicki Podwyższenia Krzyża Świętego wzniesiony w latach 1786–1814

Kościół rzymskokatolicki św. Antoniego (tzw. "kolejowy"), wybudowany w latach 1905-1908
pałac metropolitów Bukowiny obecnie Uniwersytet w Czerniowcach wraz z budynkiem dawnego seminarium i cerkwi seminaryjnej, obecnie gmach zespołu architektonicznego
ratusz
sobór Zstąpienia Ducha Świętego z lat 1844–1864
stacja kolejowa
synagoga Tempel wybudowana w latach 1873–1878 w stylu mauretańskim według projektu Juliana Zachariewicza; od 1959 r. mieści kino „Żowteń” (październik), w 90. latach XX w. przemianowana na „Czerniowce”
teatr z 1905 r. (według projektu architektów Fellnera i Hellmera – na wzór teatru w Fürth)
trzy cerkwie drewniane z XVII i XVIII w.

Teatr i muzyka

Czerniowiecki Ukraiński Teatr Muzyczno-Dramatyczny im. Olhy Kobylańskiej^[4]
Czerniowiecki Regionalny Teatr Lalek
Duchowne Centrum Sztuki „Hołos”
Filharmonia w Czerniowcach^[5]

Muzea

Czerniowieckie Muzeum Krajoznawcze
Czerniowieckie Muzeum Sztuki
Czerniowieckie Regionalne Muzeum Ludoznawcze^[6]
Muzeum Awiacji i Kosmonautyki^[7]
Muzeum Historii i Kultury Żydów Bukowiny w Czerniowcach
Muzeum Literackie Jurija Fedkowycza
Muzeum Literackie Olhy Kobylańskiej
Muzeum Wołodymyra Iwasiuka^[8]

Sport

Miasto jest siedzibą klubu piłkarskiego Bukowyna Czerniowce. Przed wojną w Czerniowcach istniało kilka klubów piłkarskich m.in. rumuński Dragoș Vodă Czerniowce, polski Polonia Czerniowce czy żydowski Maccabi Czerniowce.

Osoby związane z Czerniowcami

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Czerniowcami.

Rose Ausländer (1901–1988), poetka liryczna
Paul Celan (1920–1970), poeta niemieckojęzyczny
Kazimierz Feleszko (1938–2001), prof. dr hab., językoznawca slawista i macedonista
Feliks Fürth^[9] (1907-), burmistrz miasta
Bohdan Stepan Kermach (ur. 1997)^[10]^[11], burmistrz miasta
Mila Kunis (ur. 1983), aktorka filmowa i telewizyjna
hr. Pac, prezydent Bukowiny, honorowy obywatel Czerniowiec^[12]
Eduard Reiss (1905–1907), dr, burmistrz miasta
Artemij Prysiażniuk, ukraiński artysta monumentalista.