Mannheim

miasto w Niemczech

Mannheim (wym. MAF: [ˈmanˌhaɪ̯m], posłuchaj) – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia, w rejencji Karlsruhe, siedziba regionu Rhein-Neckar. Leży u ujścia Neckaru do Renu, na wysokości 97 m n.p.m., ok. 70 km na południe od Frankfurtu nad Menem, naprzeciwko Ludwigshafen am Rhein, z którym między innymi tworzy jeden organizm miejski i przemysłowy. Liczy 315 554 mieszkańców (31 grudnia 2022)[1] (stan na 2021 rok), powierzchnia miasta wynosi 144,9 km².

Mannheim
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Badenia-Wirtembergia

Rejencja

Karlsruhe

Zarządzający

Christian Specht

Powierzchnia

144,97 km²

Wysokość

97 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2022)
• liczba ludności
• gęstość


315 554[1]
2177 os./km²

Nr kierunkowy

0621

Kod pocztowy

68159–68309

Tablice rejestracyjne

MA

Plan Mannheimu
Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii
Mapa konturowa Badenii-Wirtembergii, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Mannheim”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Mannheim”
Ziemia49°29′N 8°28′E/49,483333 8,466667
Strona internetowa
Podział administracyjny Mannheim
Wieża telekomunikacyjna Mannheim z wieżowcami nad brzegiem Neckaru, za niektórymi zakładami przemysłowymi w siostrzanym mieście Ludwigshafen
Wieża ciśnień
Pałac – dawna rezydencja elektorów Palatynatu

Mannheim jest też ważnym centrum naukowo-kulturalnym. Znajdują się tu liczne uczelnie (m.in. uniwersytet zał. 1907), muzea: Reiss-Engelhorn-Museen(inne języki), Städtische Kunsthalle, biblioteki, planetarium. Miasto jest siedzibą dużych wydawnictw książkowych, takich jak Brockhaus. Odbywają się tu międzynarodowe festiwale filmów krótkometrażowych.

Historia

edytuj

Mannheim prawa miejskie otrzymał w 1607 r. Od 1720 r. miasto było rezydencją elektorów Palatynatu. W 1803 r. włączone zostało do Badenii.

Mannheim posiada zachowany zabytkowy układ urbanistyczny (I poł. XVIII wieku) na planie szachownicy – „kwadratowe miasto” – złożonej ze 144 pól. W starym centrum miasta ulice nie posiadają nazw, a jedynie oznaczenia siatki pól np. D7, L4 itd. Liczne zabytki barokowe z XVIII wieku. Największy w Niemczech pałac, rezydencja elektorów Palatynatu w latach 1720–1803 (zbudowany 1720–1760), w kaplicy znajdują się freski Cosmasa Damiana Asama. Kościół jezuitów (1738–1760), ratusz (1701–1711).

Miasto w czasie swoich podróży po Europie odwiedzał m.in. Wolfgang Amadeusz Mozart, który szczególnie cenił sobie walory tutejszej orkiestry przeniesionej później wraz z dworem elektorskim do Monachium. Kompozytor przebywał tutaj czterokrotnie, szczególnie przyjaźniąc się z rodziną kapelmistrza Christiana Cannabicha, gdzie udzielał lekcji także jego córce Rosie. Mozart zaprzyjaźniony był również z tutejszymi muzykami, czego owocem jest Koncert na obój i orkiestrę C-dur KV 314 podarowany przez niego Friedrichowi Rammowi. Twórcą tej orkiestry, jej sławy i głównym kompozytorem szkoły mannheimskiej był Johann Stamitz. Mannheim pod rządami elektora Karla Theodora przeżywał w ogóle swój kulturalny rozkwit, będąc nie tylko jednym z ówczesnych europejskich ważniejszych ośrodków muzycznych, lecz także stanowiąc główny ośrodek literackiego nurtu Sturm und Drang (Okres burzy i naporu). Tutaj też w wybudowanym w 1777 roku Teatrze Narodowym(inne języki) odbyła się prapremiera Zbójców Friedricha Schillera (1782)[2].

Pod koniec II wojny światowej Mannheim zostało zajęte 29 marca 1945 przez wojska amerykańskie[3].

Podział administracyjny

edytuj
Innenstadt/Jungbusch(inne języki) 32 533 Neuostheim/Neuhermsheim(inne języki) 7 609
111 Westliche Oberstadt 4152 611 Neuostheim-Nord 3140
121 Westliche Unterstadt 9368 612 Neuostheim-Süd 444
131 Östliche Oberstadt 3622 613 Neuostheim-Ost 185
141 Östliche Unterstadt 8131 621 Neuhermsheim 3840
151 Schlossgebiet 768 Seckenheim(inne języki) 15 826
211 Jungbusch 5120 631 Seckenheim 12 198
212 Mühlau 1372 632 Suebenheim 632
Neckarstadt-West(inne języki) 20 129 651 Hochstätt 2996
311 Neckarstadt-West 19 173 Friedrichsfeld(inne języki) 6041
312 Friesenheimer Insel 956 661 Friedrichsfeld-Ost 5157
Neckarstadt-Ost(inne języki) 35 045 662 Friedrichsfeld-West 251
321 Neckarstadt-Ost 16 558 671 Alteichwald 633
322 Herzogenried 8739 Käfertal(inne języki) 24 487
323 Neckarstadt-Nordost 4539 711 Käfertal-Mitte 8294
331 Wohlgelegen-West 4704 712 Käfertal-West 427
332 Wohlgelegen-Ost 505 713 Käfertal-Nordost 708
Schwetzingerstadt/Oststadt(inne języki) 25 058 721 Käfertal-Süd 5174
411 Oststadt-Nord 8595 722 Käfertal-Südwest 155
412 Oststadt-Süd 5167 723 Käfertal-Südost 3647
421 Schwetzingerstadt-West 11 248 731 Sonnenschein 3313
422 Schwetzingerstadt-Ost 48 741 Speckweggebiet östl. Hessische Str. 2769
Lindenhof(inne języki) 13 313 Vogelstang(inne języki) 13 594
431 Lindenhof-West 12 008 751 Vogelstang 13 594
432 Lindenhof-Mitte 39 Wallstadt(inne języki) 7 352
433 Lindenhof-Ost 475 761 Wallstadt 7237
441 Lindenhof-Niederfeld 791 762 Straßenheim 115
Sandhofen(inne języki) 13 210 Feudenheim(inne języki) 15 493
511 Sandhofen-West 4409 771 Feudenheim-Nord 10 609
512 Sandhofen-Mitte 5899 772 Feudenheim-Süd 4884
513 Sandhofen-Nord 227 Neckarau(inne języki) 31 172
514 Sandhofen-Südost 704 811 Almenhof 7053
521 Scharhof 779 812 Almenhof-Gewerbegebiet 466
531 Kirschgartshausen 46 821 Niederfeld 7651
541 Blumenau, Sandtorf 1146 831 Neckarau-Mitte 14 222
Schönau(inne języki) 14 045 832 Neckarau-Nordost 730
551 Schönau-Nord 10 257 833 Neckarau-Südost 1019
552 Schönau-Süd 3671 834 Neckarau-Süd 31
553 Schönau-West 117 Rheinau(inne języki) 25 825
Waldhof(inne języki) 24 055 841 Casterfeld-West 323
561 Waldhof-West 2492 842 Mallau 32
562 Waldhof-Mitte 1322 843 Casterfeld-Mitte 5048
571 Luzenberg 2720 844 Casterfeld-Ost 670
581 Gartenstadt 9743 851 Rheinau-Mitte 10 629
582 Gartenstadt-West 1182 852 Rheinau-Hafen 1167
591 Speckweggebiet 4466 853 Rheinau-Ost 28
592 Speckweggebiet westl. Hessische Str. 2130 861 Pfingstberg 1829
871 Rheinau-Süd 6099

Struktura etniczna

edytuj
Grupy etniczne Liczba
31.12.2007
Turcy 19 039
Włosi 7700
Polacy 4425
Serbowie 3251
Grecy 2623
Chorwaci 2601
Bośniacy 1529
Hiszpanie 1345
Bułgarzy 1204
Amerykanie 1158
Rumuni 1114

Gospodarka

edytuj

Mannheim to drugie co do wielkości miasto Badenii-Wirtembergii. Ważny port śródlądowy (przeładunek 8,6 mln t w 1988) i port lotniczy(inne języki). Przemysł maszynowy (silniki, maszyny rolnicze), środków transportu (fabryka Mercedes-Benz), elektrotechniczny, chemiczny (w tym farmaceutyczny), precyzyjny, włókienniczy i spożywczy. Znajduje się tu rafineria ropy naftowej, duża elektrownia cieplna (1 650 MW) oraz elektrownia wodna.

Na dzień 30 września 2011 roku w Mannheimie[a] zarejestrowanych było 3467 przedsiębiorstw[5]. Zatrudnianych w nich było około 29 000 osób[5]. Obrót wyniósł 1,89 miliarda euro[5].

 
Na pierwszym planie stacja rozrządowa, za nią Victoriaturm, most Kurta Schumachera i kościół Jezuitów

Niektóre przedsiębiorstwa z siedzibą w Mannheimie

edytuj
 
Elektrownia w Mannheim na tle wieżowców

Transport

edytuj
 
Panorama Mannheim z linią kolei S-Bahn do Heidelbergu

Transport kolejowy

edytuj

Dworce i przystanki kolejowe: Mannheim Hauptbahnhof, Mannheim-Handelshafen, Mannheim-Neckarstadt, Mannheim-Luzenberg, Mannheim-Waldhof, Mannheim-Käfertal, Mannheim-Neckarau, Mannheim-Rheinau, Mannheim-Seckenheim, Mannheim-Friedrichsfeld. Na terenie Mannheimu i sąsiedniej miejscowości Heidelberg funkcjonuje S-Bahn Rhein-Neckar. Mannheim obsługują również pociągi dalekobieżne ICE.

Uczelnie

edytuj

Ludzie związani z Mannheimem

edytuj

Współpraca międzynarodowa

edytuj

Miejscowości partnerskie:

  1. Nazwa miasta w języku polskim jest poddawana deklinacji[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b Mannheim – Einwohnerzahl bis 2021 [online], Statista [dostęp 2022-09-27] (niem.).
  2. Max Becker: Biografia ilustrowana – Wolfgang Amadeusz Mozart. Warszawa: Muza SA, 2006. ISBN 83-7319-911-X.
  3. Reinhold Weber, Hans-Georg Wehling: Geschichte Baden-Württembergs. Wyd. II. Monachium: C. H. Beck, 2012, s. 104. ISBN 978-3-406-55874-0. (niem.).
  4. Mannheim. [w:] Słowniki [on-line]. sjp.pwn.pl. [dostęp 2021-04-23]. (pol.).
  5. a b c Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald: Zahlen. Daten. Fakten. Mannheim: Handwerkskammer Mannheim Rhein-Neckar-Odenwald, 2012.
  6. Über Uns | John Deere DE [online], www.deere.de [dostęp 2017-11-25].
  7. John Deere Deutschland | John Deere DE [online], deere.de [dostęp 2024-04-24] (niem.).
  8. Startseite – EvoBus GmbH [online], www.evobus.com [dostęp 2017-02-18] (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj