Kopilasz
Kopilasz[1] (rum. Vârful Copilașu, Copilașul, ukr. Копилаш, Kopyłasz lub Копілаш, Kopiłasz) – szczyt górski w Karpatach Marmaroskich, w paśmie Gór Czywczyńskich na granicy Rumunii i Ukrainy.
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
1599 m n.p.m. |
| Wybitność |
121 m |
Położenie na mapie Karpat Marmaroskich, Czarnohory i Połonin Hryniawskich  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 47°56′43,9199″N 24°36′06,5671″E/47,945533 24,601824
| |
Topografia
edytujKopilasz położony jest w głównym grzbiecie wododziałowym Karpat Marmaroskich, oddzielającym dorzecze Czarnego Czeremoszu (dopływ Prutu) – na północnym wschodzie – oraz dorzecze Vișeu (dopływ Cisy) – na południowym zachodzie. Znajduje się pomiędzy Radieskułem (Regieską, na północnym zachodzie; 1569 m) oraz Kiernicznym (na wschodzie; 1589 m). Sam Kopilasz wznosi się na wysokość 1599 m n.p.m.[2] przy wybitności równej 121 m i izolacji wynoszącej 1,3 km (bezimienny szczyt po stronie południowo-zachodniej[3] w bocznym paśmie Repegi[4], inaczej Răchity[1]). Na północny wschód od szczytu znajduje się Połonina Berczeska[1][2].
Wierzchołek jest spłaszczony, wydłużony południkowo[2], z kulminacją po rumuńskiej stronie granicy[4]. Widok ze szczytu jest otwarty[5]. Panorama obejmuje liczne szczyty Karpat Marmaroskich (Mihailecul, Farcăul, Pop Iwan Marmaroski, Neniska Mała, Neniska Wełyka, Stóg – od południowego zachodyu po północny zachód) oraz dalej Czywczyn, Kreczela, Budyjowska Wielka, Toroiaga – na południowym wschodzie). Pomiędzy dwiema częściami pasma dostrzec można Świdowiec (Unhariaska, Bliźnica, Worożeska, Tatulska – na północnym zachodzie), Czarnohorę (Petros, Howerla, Hutyn Tomnatyk, Brebeneskuł, Pop Iwan – od północnego zachodu po północny wschód), Połoniny Hryniawskie (Skupowa, Ludowa, Hala Michajłowa, Baba Ludowa, Pniewie – od północnego wschodu po połodniowy wschód) i Beskidy Pokucko-Bukowińskie (tzw. Góry Jałowiczorskie; Jarowica, Tomnatyk – na południowym wschodzie). Na południu widoczne są szczyty Gór Rodniańskich (Ineul, Galațului, Puzdrelor, Negoiasa Mare, Grohotu)[3].
Współcześnie szczyt znajduje się na granicy rumuńsko-ukraińskiej[2], dawniej na granicy polsko-rumuńskiej i galicyjsko-węgierskiej[5]. W 1916 roku przez przełęcz na północny zachód od szczytu jeńcy rosyjscy wybudowali tzw. Drogę Mackensena, drogę wojskową umożliwiającą transfer oddziałów z Węgier na północną stronę Karpat[1][5].
Ochrona przyrody i turystyka
edytujRumuńskie zbocza góry znajdują się na terenie wielkoobszarowej jednostki ochrony przyrody pn. Parcul Natural Munții Maramureșului[2].
Podobnie jak w całym paśmie Gór Czywczyńskich, także w rejonie Kopilasza nie istnieją obecnie znakowane szlaki turystyczne[6][7]. W okresie międzywojennym spod szczytu wiódł niebieski szlak w kierunku Budyjowskiej Wielkiej. Dodatkowo w pobliżu od 1937 roku działało niewielkie schronisko AZS-u Warszawa[1]. Ponadto planowano przedłużenie granią Gór Czywczyńskich Głównego Szlaku Karpackiego, który początkowo miał kończyć się na Stogu[8] (nie wiadomo, czy plany te doczekały się realizacji).
Toponimia
edytujNazwę wierzchołka wywodzi się od nieformalnego rumuńskiego słowa copilaș oznaczającego tyle, co „odrębny szczyt nie pasujący do grzbietu”[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Burkut (pas 57, słup 39), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1932 (pol.).
- ↑ a b c d e Kopilasz w OpenStreetMap
- ↑ a b Copilașu / Kopilash [online], peakvisor.com [dostęp 2024-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-13] (ang.).
- ↑ a b Jerzy Kondracki, Karpaty Marmaroskie, Walery Goetel, Jan Alfred Szczepański (red.), „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (15), Kraków: Gebethner i Wolff, 1937, s. 106 (pol.).
- ↑ a b c Гора Копілаш (1599м): карта, опис [online], drymba.com [dostęp 2024-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-13] (ukr.).
- ↑ Jopsyp Hilecki, Геотуристична освоєність природно-географічних підобластей Українських Карпат, [w:] Łeonid Skakun, Ihor Bubniak (red.), Геотуризм: практика і досвід. Матеріали міжнародної наукової конференції [PDF], Uniwersytet Lwowski, Lwów: NWF „Karty i atłasy”, 2014, s. 44 [zarchiwizowane z adresu 2022-08-30] (ukr.).
- ↑ Adam Rugała, Czywczyny - praktyczne informacje [online], rugala.pl, 28 maja 2016 [dostęp 2024-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-27] (pol.).
- ↑ Adam Lenkiewicz, Władysław Niedenthal, Część II turystyczna, [w:] Józef Moszczeński (red.), Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich. Przewodnik historyczno-turystyczny po Gorganach i Czarnohorze, Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1937, s. 285 (pol.).
- ↑ Wasyl Łuczyk, Nota Bene! Етимологічний словник топонімів України, Kijów: Wydawnyczyj centr „Akademija”, 2014, s. 278, ISBN 978-966-580-454-3 [zarchiwizowane z adresu 2022-09-05] (ukr.).
-1938_600dpi_bcuj302445-289567.jpg){kind=link}