Kopułka sklepiona
Kopułka sklepiona (Cuphophyllus fornicatus (Fr.) Lodge, Padamsee & Vizzini) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kopułka sklepiona |
| Nazwa systematyczna | |
| Cuphophyllus fornicatus (Fr.) Lodge, Padamsee & Vizzini Fungal Diversity 64: 80 (2013) [2014] | |
_Lodge,_Padamsee_%26_Vizzini_486214.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cuphophyllus, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hygrophorus fornicatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2013 r. Lodge, Padamsee i Vizzini, przenosząc go do rodzaju Cuphophyllus[1].
Synonimów naukowych jest 26. Są nimi m.in. wszystkie odmiany i formy. Niektóre inne (nowsze)[2]:
- Dermolomopsis fornicata (Fr.) Vizzini 2012
- Hygrocybe clivalis (Fr.) P.D. Orton & Watling 1969
- Hygrocybe fornicata (Fr.) Singer 1951
- Neohygrocybe fornicata (Fr.) Kovalenko 1958
- Porpoloma fornicata (Fr.) Bresinsky 2003
- Porpolomopsis fornicata (Fr.) Bresinsky 2008
Polską nazwę, wówczas w formie „wilgotnica sklepiona”, nadała Barbara Gumińska w 1997 r.[3] Po przeniesieniu go do rodzaju Cuphophyllus nazwa polska przez jakiś czas była niespójna z nazwą naukową. Nazwę „kopułka sklepiona” zarekomendowała Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego w 2021[4].
Morfologia edytuj
Średnica 2,5–5 cm, za młodu stożkowaty, potem szeroko rozpostarty, na szczycie uwypuklony. Brzeg gładki, bez prążkowania. Powierzchnia gładka, lekko błyszcząca, w stanie wilgotnym nieco lepka, szybko jednak wysychająca. Barwa od bladoochrowej do szarooliwkowej, na środku nieco ciemniejsza[5].
Rzadkie, dość grube, szeroko przyrośnięte lub zbiegające, początkowo białe, potem ciemniejsze, szaroochrowe. U podstawy czasami połączone anastomozami. Ostrza gładkie[5].
Wysokość 3,5–6 cm, grubość 0,5–1 cm, kształt walcowaty, zwężający się ku podstawie, czasami wygięty. Powierzchnia sucha, gładka, włóknista, biała lub biaława, dołem czasami szarawa, pod kapeluszem delikatnie oszroniona[5].
Nieco wodnisty, biały, w trzonie włóknisty. Uszkodzony nie zmienia barwy. Smak łagodny, zapachu brak[5].
Elipsoidalne, gładkie, hialinowe, o rozmiarach 6–9 × 4–6 μm, z kilkoma gutulami, nieamyloidalne[6].
Występowanie i siedlisko edytuj
Wilgotnica sklepiona występuje w wielu krajach Europy[7], ale jest dość rzadka[6]. W polskim piśmiennictwie naukowym po II wojnie światowej podana tylko na jednym stanowisku w Beskidzie Żywieckim przez B. Gumińską w 1997 r.[3] Aktualne stanowiska w Polsce podaje internetowy atlas grzybów[8].
Od 2014 r. w Polsce jest objęta ochroną częściową grzybów[9].
Pojawia się od września do października, pojedynczo lub po kilka sztuk, w trawie na polanach i łąkach[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
- ↑ a b c d e B. Gumińska, Flora Polska (Flora of Poland). Grzyby (Mycota). Tom XXVI. Wodnichowate (Hygrophoraceae). Uniwersytet Jagielloński, Instytut Botaniki, Kraków 1997
- ↑ a b c First nature. Hygrocybe fornicata (Fr.) Singer – Earthy Waxcap. [dostęp 2018-03-021]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-03-21].
- ↑ Stanowiska wilgotnicy sklepionej w Polsce. [dostęp 2018-03-21].
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów