Kozłów (powiat miechowski)
Kozłów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie miechowskim, w gminie Kozłów.
| wieś | |
 Kościół | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
916[2] |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
32-241[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KMI |
| SIMC |
0245291 |
Położenie na mapie gminy Kozłów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu miechowskiego  | |
 50°29′04″N 20°01′33″E/50,484444 20,025833[1]
| |
Historia edytuj
Średniowiecze edytuj
Pierwsza wzmianka o Kozłowie pojawia się w dokumencie wydanym przez Bolesława V Wstydliwego. Był to przywilej nadany Klasztorowi Panien Franciszkańskich Klarysek w Zawichoście w 1257 r.[4] Na podstawie tego przywileju klasztor pobierał roczną dziesięcinę o wartości 6 grzywien srebra. W 1241 r. wieś stała się ofiarą mongolskiego najazdu na Polskę. Najbardziej ucierpiał lokalny drewniany kościół książęcy, który po zrabowaniu został spalony. Został odbudowany dopiero w roku 1288, podczas panowania księcia Leszka Czarnego, ale jako kościół parafialny, pod wezwaniem Wszystkich Świętych.[5] Miał on istnieć przez następne 150 lat.[6]
Przez wiele lat właścicielami Kozłowa był ród Comesów herbu Lis. Inwestycje tego rodu w ziemie Kozłowskie to między innymi wykarczowanie okolicznych lasów, planowe osadnictwo i powiększanie obszaru uprawnej ziemi. Wskazują na to nazwy okolicznych wsi: Karczowice, Przysieka, Wola. Za pierwszego uznanego historycznie właściciela wsi uznaje się Piotra z Kozłowa,, syna kasztelana wiślickiego Andrzeja i jednocześnie wnuka kasztelana sandomierskiego i później krakowskiego, Pakosława z Mstyczowa. Jego synami byli Mściwój z Kozłowa i Piotr z Marcinowic. Mściwój z Kozłowa przejął po ojcu Kozłów i okoliczne włości. Piotrowi Starszemu i Mściwojowi jest przypisywana konstrukcja lokalnej fortyfikacji, która miała służyć jako rezydencja lokalnych właścicieli ziemskich. Pierwsze wzmianki o rzeczonej siedzibie pochodzą z lat 1381 i 1394, gdzie wymieniany jest odpowiednio termin "curia" i "de curia", sugerujący istnienie funkcji kapelana dworskiej kaplicy w Kozłowie. Prawdopodobną przyczyną upadku tej rezydencji jest pożar który wybuchł pod koniec XV wieku.[6]
W źródłach występuje konflikt kiedy dokładnie powstał i kto ufundował drugi kościół w Kozłowie. Z jednego źródła wynika że stało się to w 1435 roku za sprawą niejakiego rycerza Mszczuja[5], a według drugiego wydarzyło się to w roku 1444 z patronatem Jakuba Lisa[6], oba źródła przyznają za to że kościół był drewniany i był pod wezwaniem Wszystkich Świętych.[5][6]
Nowożytność edytuj
W XV w. Kozłów jednak nadal istnieje jako ważna osada handlowa, rozwija się jako parafia mająca opiekuna i protektora . Powstaje tutaj szkoła przy Kościele, ochronka dla starców, szpital, wikariat i plebania. W XVI – XVII wieku Kozłów zaliczał się do największych osad w tej okolicy. Było wówczas w Kozłowie 12 łanów kmiecych. 7 zagród z rolami, 2 komorników, karczma i rzemieślnik. W roku 1791 Kozłów miał 34 domy na gruntach szlacheckich, 12 domów na gruntach plebańskich, browar i młyn, i ogółem 315 mieszkańców, z czego 6 było szlachcicami a 6 Żydami. Do bogatszych wsi w tym czasie zliczały się Kępie, Przysieka, Karczowice, Marcinowice i Wolica. Wojska rokoszu przeciwko Królowi Janowi II Kazimierzowi pod dowództwem hetmana Jerzego Lubomirskiego w 1665 odwiedziły też Kozłów. W 1749 r. doszło do plagi szarańczy, a w 1764 r. trzęsienie ziemi uderzyło lokalne tereny.[6]
W roku 1795 r. po ostatnim rozbiorze Kozłów wszedł w skład zaboru austriackiego. Wieś i okoliczne tereny najpierw znajdowały się na terenie cyrkułu krakowskiego, a potem w 1796 zostały włączone do cyrkułu w Końskich. W 1809 r. wojska pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego wyzwoliły Galicję Zachodnią, wciągając ziemię Miechowską i Kozłów do Księstwa Warszawskiego.[6]
Po Kongresie Wiedeńskim lokalne ziemie zostały włączone do nowoutworzonego Królestwa Polskiego, potocznie zwanego Kongresówką. Kozłów już wtedy był gminą wiejską. Po upadku powstania listopadowego w 1832 Kongresówka, a z tym i Kozłów zostały włączone do Imperium Rosyjskiego. W 1837 r. Kozłów i powiat Miechowski zostały włączone do guberni radomskiej. W 1866 r. w wyniku reformy administracyjnej powiat Miechowski wraz z Kozłowem zostały włączone do nowo powstałej gubernii kieleckiej.[6]
XX wiek edytuj
Inicjatywa wystawienia obecnego kościoła pochodziła od miejscowego proboszcza ks. Skibińskiego. Z tej inicjatywy w 1900 r, kładąc fundamenty, rozpoczęto budowę nowego, ceglanego, neogotyckiego kościoła. 10 czerwca 1901 r. ks. dziekan Kwiatkowski poświęcił kamień węgielny. Mury kościoła, budowanego z ofiar wiernych, rosły 12 lat. Konsekracji kościoła dokonał 16 września 1912 r. biskup kielecki Augustyn Łosiński.[5]
Pracę oświatową na wsi po likwidacji w 1905 r. "Jutrzenki” przejęła tzw. Macierz Szkolna (zlikwidowana w 1907 r.), a akcję społeczno – gospodarczą przejęły Kołka Rolnicze. W 1912 r. powstało w Kozłowie „Kółko Rolnicze”, którego celem była edukacja lokalnej społeczności z zakresu rolnictwa poprzez takie przedsięwzięcia jak: odczyty, wycieczki, kursy rolnicze, zakładanie bibliotek czy zaopatrywanie członków w nawozy i nasiona. W tym czasie powstały również gminne kasy pożyczkowe – oszczędnościowe. Jednym z działaczy chłopskich realizujących hasło „Sami sobie stworzymy lepszą przyszłość” był m.in. Jan Tabor z Bogdanowa.[6]
W 1934 r. powstała linia kolejowa Kraków – Warszawa. Powiat miechowski, wraz z Kozłowem, należał do najbardziej przeludnionych terenów (114 osób na 1 km2 ). Przed II wojną światową powstała w Kozłowie Spółdzielnia Mleczarska.[6]
6 września 1939 r. do wsi wkroczył Wehrmacht. Kozłów i okoliczne tereny zostały przyłączone do Generalnego Gubernatorstwa.[6]
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kieleckiego. Integralna część miejscowości: Żabieniec[7]. Miejscowość jest siedzibą gminy Kozłów.
Inne edytuj
Urodził się tu Stanisław Gierat – polski działacz niepodległościowy, społeczny i spółdzielczy, działacz organizacji polonijnych w Stanach Zjednoczonych.
Ważne Miejsca edytuj
W Kozłowie znajduje się węzłowa stacja kolejowa na liniach Warszawa Zachodnia – Kraków Główny i Kozłów – Koniecpol.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0245300 | Żabieniec | część wsi |
-
-
Urząd gminy -
Budynek NFZ -
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 60780
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 526 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Historia Zakonu Świętej Klary w Krakowie [online], www.klaryski.pl [dostęp 2023-12-28].
- ↑ a b c d KOZŁÓW MIECHOWSKI, Podwyższenia Krzyża Świętego | Oficjalna Strona Diecezji Kieleckiej [online], www.diecezja.kielce.pl [dostęp 2023-12-28].
- ↑ a b c d e f g h i j Historia [online], Gmina Kozłów [dostęp 2023-12-28] (pol.).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT